محققان موفق به کشف قدیمی ترین پوسته سیاره مریخ شدند و امیدوارند این کشف، اطلاعات آن ها را درباره پوسته زمین افزایش دهد.
به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از وبگاه فیز (phys)، پوسته اولیه مریخ امکان دارد پیچیده تر از چیزی باشد که قبلاً تصور می شد و حتی ممکن است شبیه به پوسته اصلی سیاره خودمان باشد.
سطح مریخ (Mars) بطور یکنواخت بازالتی و محصول میلیاردها سال آتشفشان و جریان گدازه روی سطح است که در نهایت سرد شده است. دانشمندان تصور می کردند تاریخچه پوسته مریخ داستان نسبتاً ساده ای دارد؛ زیرا مریخ مانند قاره های روی زمین بازسازی کامل سطح خود را تجربه نکرده است.
محققان مکان هایی را در نیمکره جنوبی سیاره سرخ یافته اند که غلظت سیلیکون، یک عنصر شیمیایی، در آن از آنچه در یک محیط کاملاً بازالتی انتظار داشتند، بسیار بیشتر است. سنگ های فضایی که به مریخ برخورد کردند، موادی را که کیلومترها زیر سطح قرار داشت، حفاری و غلظت سیلیس و گذشته ای پنهان را آشکار کردند.
والِری پِیره (Valerie Payré)، استادیار گروه آموزشی علوم زمین و محیط زیست در دانشگاه آیووا در آمریکا، می گوید:سیلیس بیشتری در ترکیب پوسته مریخ وجود دارد که باعث می شود سنگ ها بازالت نباشند و ترکیب تکامل یافته تری داشته باشند. این به ما می گوید که پوسته روی مریخ به طور قطع پیچیده تر از چیزی است که گمان می کردیم و به ما کمک می کند درک کنیم پوسته اولیه زمین چگونه شکل گرفته است.
چه فرضیه هایی درباره نحوه شکل گیری مریخ وجود دارد؟
دانشمندان معتقد هستند مریخ حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش شکل گرفته است. اینکه سیاره سرخ دقیقاً چگونه به وجود آمده است یک راز است؛ ولی فرضیه هایی درباره آن وجود دارد. یک فرضیه این است که مریخ در اثر یک برخورد شدید سنگ ها در فضا شکل گرفته است که با گرمای شدید حالتی کاملاً مایع به وجود آورد که به عنوان اقیانوس ماگما (magma ocean) نیز شناخته می شود. این فرضیه می گوید اقیانوس ماگما به تدریج سرد شد و پوسته ای مانند لایه ای از پوست به وجود آورد که بازالتی است.
فرضیه دیگر این است که اقیانوس ماگما فراگیر نیست و قسمت هایی از پوسته اولیه مریخ منشا متفاوتی دارد و دارای سیلیس است.
پِیره و همکارانش داده هایی را که توسط مدارگرد شناسایی مریخ از نیمکره جنوبی سیاره جمع آوری شده بود، تجزیه وتحلیل کردند. مدارگرد شناسایی مریخ، فضاپیمای چندمنظوره ناسا (اداره کل ملی هوانوردی و فضای آمریکا) است که برای شناسایی و اکتشاف مریخ از روی مدار، طراحی شده است. تحقیقات قبلی نشان داده بود که نیمکره جنوبی مریخ، قدیمی ترین منطقه آن است. محققان ۹ مکان، از جمله دهانه ها و شکستگی های زمین، را یافتند که سرشار از فِلدِسپات بودند. فلدسپات یک ماده معدنی مرتبط با جریان های گدازه ای است که که بیشتر سیلیسی هستند تا بازالتی.
پِیره می گوید: این اولین سرنخ بود. زمین ها سرشار از فلدسپات بودند؛ به همین دلیل غلظت سیلیس را در آن جا بررسی کردیم.
فلدسپات قبلاً در سایر مناطق مریخ یافت شده بود؛ اما تجزیه وتحلیل های بیشتر نشان داد که ترکیب شیمیایی در آن مناطق بازالتی تر است. محققان از ابزار دیگری به نام تِمیس (THEMIS) استفاده کردند که می تواند غلظت سیلیس را براساس بازتاب طول موج فروسرخ از سطح مریخ تشخیص دهد. این تیم پژوهشی با استفاده از داده های این ابزار مشخص کرد که میزان سیلیس زمین در مکان های انتخابی آن ها از بازالت بیشتر است.
شهاب سنگ هایی مانند Erg Chech ۰۰۲ که در صحرای آفریقا کشف شد و قدمت آن تقریباً به زمان تولد منظومه شمسی می رسد ، به مشاهدات محققان اعتبار بیشتری بخشید؛ زیرا دارای ترکیبات سیلیسی و سایر مواد معدنی مشابه بود که این تیم در ۹ نقطه مریخ مشاهده کرده بود.
این پوسته قدیمی ترین است
محققان قدمت این پوسته را حدود ۴.۲ میلیارد سال تعیین کردند؛ در نتیجه این پوسته قدیمی ترین پوسته ای به شمار می رود که تا به امروز در مریخ کشف شده است. پِیره که از این کشف کمی شگفت زده شده است، می گوید: مریخ نوردهایی وجود داشته اند که صخره هایی را روی سطح مشاهده کرده اند که بیشتر سیلیسی بوده اند تا بازالتی؛ بنابراین، فرضیه هایی وجود داشت که پوسته احتمالاً سیلیسی تر است. اما هرگز نمی دانستیم و هنوز هم نمی دانیم، پوسته اولیه چگونه تشکیل شده است یا چقدر قدمت دارد؛ بنابراین این هنوز یک راز است.
منشأ پوسته مریخ در ابهام است، اما تاریخچه پوسته زمین از آن هم مبهم تر است؛ زیرا همه بقایای پوسته اولیه سیاره ما به دلیل جابه جایی صفحات قاره ای (continental plates) به مدت میلیاردها سال، پاک شده است. با این حال، این یافته ممکن است اطلاعاتی درخصوص خاستگاه زمین ارائه دهد.
پِیره می گوید: ما درباره شکل گیری پوسته سیاره خود چیزی نمی دانیم؛ حتی نمی دانیم زندگی برای اولین بار چه زمانی ظاهر شد. فهمیدن این که پوسته در سال های دور چگونه بوده است، احتمالاً به ما کمک می کند تا کل تکامل سیاره خود را درک کنیم.
- 17
- 6
