چرا مسافرت به کشور همسایه رکورد شکست؟

این میزان که نوعی رکوردشکنی در سال‌های اخیر در میزان ورود گردشگران ایرانی محسوب می‌شود، کشور ما را در فهرست چهارمین مبدا برتر گردشگرفرست ترکیه در نیمه نخست سال ۲۰۱۷ قرار داده است. به همین دلیل لازم است مشخص شود که این میزان گردشگر چقدر ارز از کشور خارج و در کشورهای پیرامونی صرف می‌کنند.

اکنون پرسش‌هایی اساسی در این مورد پیش می‌آید؛ علت اقتصادی انتخاب ترکیه به عنوان مقصد سفر خارجی چه بوده است؟ چرا گردشگران ایرانی دست به چنین سفرهای خارجی می‌زنند که منجر به خروج ارز از کشور می‌شود و چرا به جای آن، حجم سفر در داخل کشور بیش از این تقویت نمی‌شود؟ این حجم از گردشگر خروجی تا چه میزان برای ارزآوری کشور تبعات اقتصادی دارند و آیا راهکاری اقتصادی برای مدیریت این مساله وجود دارد؟

جهش ارزی و کاهش ۷۰۰ هزار نفری!

نگاهی به آمار گردشگران ایرانی سفرکرده به ترکیه در طول سال‌های مختلف بیانگر نکات مهمی است. در آغاز هزاره جدید میلادی، یعنی سال ۲۰۰۱ بالغ بر ۳۲۷ هزار ایرانی در طول سال از این کشور همسایه دیدن کرده بودند. این رقم در سال بعد به ۴۳۲ هزار نفر افزایش یافت و در سال‌های بعد نیز روندی صعودی را پیمود؛ به طوری که در سال ۲۰۰۵ این تعداد با افزایشی خارق‌العاده، به ۹۵۷ هزار نفر رسید! در سال‌های بعد این رشد همچنان روند صعودی خود را حفظ کرد و در سال ۲۰۰۷ به بیش از یک میلیون نفر ارتقا یافت.

با این همه از سرعت رشد آن کاسته شد. در سال ۲۰۰۹ تعداد گردشگران ایرانی بازدیدکننده از ترکیه به یک میلیون و ۳۸۳ هزار نفر رسید. در این میان، سال ۲۰۱۰ رشد چشمگیری در میزان گردشگران ایرانی بازدیدکننده از ترکیه رخ داد و تنها در طول یک‌سال، تعداد آنها بیش از نیم میلیون نفر افزایش یافت و به یک میلیون و ۸۸۵ هزار نفر رسید.

در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ که همزمان با جهش نرخ ارز در ایران بود، تعداد گردشگران ایرانی ترکیه با کاهش چشمگیری روبه‌رو شد و در پایان سال ۲۰۱۲ یعنی در انتهای این دوره دو ساله، حدود ۷۰۰ هزار نفر از گردشگران ایرانی این کشور کاسته شد. این تعداد تنها برای سال ۲۰۱۲ کاهشی حدود ۶۹۳ هزار نفر درپی داشت. پس از آن، دوباره جریان گردشگری ایران به ترکیه تقویت شد و تا سال ۲۰۱۵ به یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر رسید. در سال ۲۰۱۶ در پی ناآرامی‌های ترکیه تعداد گردشگران ایرانی وارد شده به این کشور به یک میلیون و ۶۶۵ هزار نفر رسید. این در حالی است که روند سفر ایرانیان در سال ۲۰۱۷ میلادی رشد قابل‌توجهی از خود نشان می‌دهد؛ تا آنجا که طی ۶ ماه نخست سال جدید، بیش از یک میلیون ایرانی از این کشور دیدن کرده‌اند.

تخمین مخارج سفر ایرانیان به ترکیه

 براساس اطلاعات مندرج در گزارش مجمع جهانی اقتصاد، هر گردشگر که در سال ۲۰۱۳ وارد ترکیه شده، به‌طور میانگین مبلغی در حدود ۷۴۱ دلار در آن کشور خرج کرده و این میزان به ازای هر گردشگر خارجی در سال ۲۰۱۵ به ۶۷۴ دلار رسیده است. به این ترتیب و با فرض اینکه گردشگران ایرانی همانند میانگین گردشگران جهانی ورودی به ترکیه رفتار کنند، با یک تخمین می‌توان فرض کرد که در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ مجموع گردشگران ایرانی که از ترکیه بازدید کرده‌اند، در سال ۲۰۱۳ مبلغی در حدود ۶/ ۸۸۶ میلیون دلار و در سال ۲۰۱۵ مبلغی حدود یک میلیارد و ۱۴۶ میلیون دلار به این کشور ارز فرستاده‌اند. این رقم هرچند قطعی نیست و تنها یک تخمین محسوب می‌شود اما چندان هم از واقعیت دور نیست و بسیار هنگفت است.