به گزارش ایرنا،دشت مشهد در حوضه آبریز کشف رود، پهنه ای به طول ۱۰۰ کیلومتر و عرض ۲۵ کیلومتر با وسعت ۲۵۰۰ کیلومترمربع دارد. خراسان رضوی هم اکنون بحرانی ترین منابع آبی زیرزمینی در سطح کشور را داراست بطوری که افت سطح آبهای زیرزمینی در این استان به یک متر رسیده است.
از مجموع ۳۷ دشت آب در خراسان رضوی ۳۴ دشت وضعیت 'ممنوعه' دارند. در حالی که میانگین بارندگی سالانه در کشور حدود ۲۵۰ میلیمتر است همین میانگین در خراسان رضوی ۲۰۸ میلیمتر است.
این استان ۲۹ سد در حال بهره برداری در شهرستانهای تربت حیدریه، قوچان، مشهد، خواف، درگز، سبزوار، تایباد، تربت جام، چناران، کلات و فریمان دارد. ظرفیت ذخیره سدهای بزرگ و در حال بهره برداری خراسان رضوی در مجموع یک میلیارد و ۵۱۲ میلیون مترمکعب است که یک میلیارد و ۱۲۵ میلیون مترمکعب آن مربوط به سد مشترک ایران و ترکمنستان با عنوان سد دوستی است.
هم اکنون ۶۸ درصد ظرفیت سدها در خراستان رضوی خالی از آب است. تنها ۳۲ درصد مخازن این سدها آب دارد و حجم ذخیره آب آنها در شرایط کنونی سه درصد نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش دارد. گرچه ۳۱ درصد ظرفیت سد دوستی آب دارد اما وضعیت ذخیره آب آن که سهمش در تامین آب شرب مشهد حدود ۵۰ درصد نیز این کلانشهر می باشد نسبت به پارسال بهبود یافته است.
هم اکنون شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی با زیر پوشش قراردادن یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر خدمات رسانی به ساکنان ۷۳ شهر را در این استان(به جز کلانشهر مشهد) بر عهده دارد. ۹۹.۹ درصد جمعیت سه و نیم میلیون نفری کلانشهر مشهد شامل یک میلیون و ۲۴۸ هزار مشترک زیر پوشش شبکه آب آشامیدنی هستند.
در بخش روستایی خراسان رضوی نیز دو هزار و ۴۵۱ روستا با جمعیت یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر زیر پوشش خدمات شرکت آب و فاضلاب قرار دارند و به این تعداد در قالب ۵۰۰ هزار مشترک خدمات رسانی می شود.
حدود ۸۰ درصد تامین آب مورد خراسان رضوی از طریق چاهها و منابع زیرزمینی و بقیه از طریق آبهای سطحی، سدها، چشمه ها و قناتها تامین می شود.
در میزگرد تخصصی ایرنا در مشهد استاد گروه علوم مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی، معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان رضوی، معاون خدمات مشترکان و درآمد شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی، رئیس گروه تحقیقات شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی و مدیران روابط عمومی این شرکتها با نگاهی به وضعیت آب دشت مشهد و خراسان رضوی راههای برون رفت از این بحران را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
* وخامت بحران در دشت مشهد
استاد گروه علوم مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: اطلاق بحران به وضعیت کنونی آب دشت مشهد رسا نیست زیرا کلمه بحران دوره ای موقت را نشان می دهد در حالی که وضعیت آب در این دشت به حالت وخیم رسیده است.
دکتر کامران داوری افزود: سالانه بطور متوسط ۲.۵ میلیارد مترمکعب بارش در دشت مشهد رخ می دهد که ۸۰ درصد آن تبخیر می شود. بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب باقی می ماند که متوسط آن ۷۰۰ میلیون مترمکعب و میزان آب تجدیدپذیر سالانه دشت مشهد همین مقدار است.
وی ادامه داد: این ۷۰۰ میلیون مترمکعب به اضافه ۱۰۰ میلیون مترمکعب افت آب زیرزمینی دشت مشهد و ۵۰ میلیون مترمکعب آب سد دوستی منهای ۲۰ میلیون متوسط تخلیه این محدوده میزان مصرف آب را مشخص می کند.
استاد گروه علوم مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد گفت: این در حالی است که میزان برداشت از دشت مشهد سالانه یک میلیارد و ۱۶۰ میلیون مترمکعب است و مجاز نیستیم بیش از ۷۵ درصد آب تجدیدپذیر را مصرف کنیم.
وی افزود: اگر وضعیت اضافه برداشت آب از دشت مشهد به همین نحو ادامه یابد متوسط شوری آب ظرف ۲۰ سال آینده به حدی خواهد رسید که حتی به درد کشاورزی هم نمی خورد پس فرصت کمی برای مدیریت این وضعیت در اختیار داریم.
* وضعیت آب در روستاها
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان رضوی نیز در ادامه میزگزد ایرنا در مشهد سرانه آب تجدیدپذیر در سطح کشور را هزار و ۷۰۰ مترمکعب عنوان و بیان کرد: بر اساس استانداردهای جهانی در شرایط مطلوب میزان برداشت از منابع آب تجدیدپذیر ۴۰ درصد است اما متاسفانه این میزان در ایران ۷۰ درصد و در خراسان رضوی ۱۳۰ درصد می باشد.
نورالله قائمی افزود: بر اساس برآورد در افق ۱۴۰۰ اگر روند پدیده خشکسالی تداوم یابد و اعتبارات مورد نیاز برای ساخت مجتمعهای آبرسانی تامین نشود ۴۰۰ روستا در خراسان رضوی با بحران کم آبی مواجه می شوند.
وی ادامه داد: هم اکنون آبرسانی در خراسان رضوی به ۲۵۳ روستا بطور مستمر و ۱۵۵ روستا به صورت غیرمستمر با تانکر سیار انجام می شود. برون رفت از بحران کم آبی و کاهش اثر آن نیازمند هزار و ۲۱۰ میلیارد ریال اعتبار است.
معاون شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان رضوی ادامه داد: هم اکنون ۹۲ درصد از جمعیت روستایی این استان زیر پوشش شرکت آب و فاضلاب قرار دارند. هشت درصد روستاها نیز به صورت خودگران اداره می شوند.
وی به عملیات ساخت مجتمعهای آبرسانی روستایی در سطح کشور از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی اشاره و بیان کرد: سهم خراسان رضوی در این حوزه دو هزار و ۴۲۰ میلیارد ریال برای ساخت ۴۳ مجتمع آبرسانی بوده است که در مجموع ۷۲۴ روستا با جمعیت ۵۲۵ هزار نفر را زیر پوشش دارند.
قائمی گفت: تاکنون عملیات ساخت ۱۱ مجتمع آبرسانی روستایی در قالب ۲۲۹ روستا با پوشش ۱۷۸ هزار نفر و هزینه هزار و ۱۰ میلیارد ریال در خراسان رضوی پایان یافته است. ساخت ۳۲ مجتمع دیگر نیازمند دو هزار و ۱۶۰ میلیارد ریال اعتبار می باشد که امسال برنامه ریزیهایی برای آن صورت گرفته است.
وی افزود: حفر ۱۱۵ حقله چاه جدید با ظرفیت آبدهی هزار و ۷۰۰ لیتر در ثانیه، اجرای هزار و ۴۰۰ کیلومتر لوله گذاری و ساخت ۳۰ هزار مخزن جدید از اقدامات پارسال در روستاهای خراسان رضوی بود. بدین ترتیب ۲۸۴ روستا از مزایای آب سالم بهره مند شده اند.
* راههای مقابله با بحران آب در دشت مشهد
استاد گروه علوم مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه میزگرد ایرنا گفت: راه حلهای این معضل سه دسته است که مورد اساسی آن همان کاهش مصرف می باشد با این توضیح که با دو بحران مواجهیم. یکی بحران تامین آب مشهد و دیگر بحران پایداری منابع.
دکتر کامران داوری افزود: بحران تامین آب مشهد گاهی اوقات حل می شود به قیمت اینکه ما پایداری منابع را به خطر بیاندازیم مثلا به شکل موقت می توانیم تعداد چاههای آب را افزایش دهیم و مشکلات آب را برطرف کنیم اما در مقابل دشت مشهد بیچاره تر می شود.
وی ادامه داد: راه حل دوم این است که داشته هایمان را زیاد کنیم به این معنا که از بیرون از حوضه آبریز دشت مشهد به این حوضه آب بیاوریم که به شدت هم دنبال این کار هستیم و از هر مسیری این راه حل را پیگیری می کنیم.
استاد گروه علوم مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد گفت: نزدیکترین راهکار در این راه حل روان آبهای سطحی کلات است که به خارج از کشور می رود و قرار است جمع آوری شده و به مشهد بیاید. پیش بینی می شود از این مسیر سالانه ۳۰ تا ۴۰ میلیون مترمکعب آب نصیب دشت مشهد شود اما پیش بینی من این است که زودتر از هشت تا ۱۰ سال دیگر این آب به مشهد نمی رسد.
وی افزود: برای آودن آب از حوضه های دیگر آبریز به دشت مشهد انتقال آب از تاجیکستان و چابهار هم مد نظر قرار گرفته است. پروژه انتقال آب از چابهار حداقل ۱۰ سال زمان و سالیانه ۱۱۲ هزار میلیارد تومان پول نیاز دارد که مهیا و فراهم بودن این پول محل پرسش است.
او ادامه داد: در ایران این عدد رقم بزرگی است که به این راحتی ها فراهم نمی شود و پیش بینی من این است که آب چابهار زودتر از ۲۰ سال به دشت مشهد نمی رسد بنا بر این نباید به این آب دل خوش کنیم.
وی که راهبری علمی تدوین سند تدبیر آب مشهد را نیز بر عهده داشته گفت: راه حل سوم، یک راه حل موقت است و آن استفاده از فناوریهای کاهنده آب می باشد. یعنی باید سراغ فناوریها برویم و هر جا که مصرف آبی هست میزان آب مورد نیاز را به حداقل بکاهیم و جلوی آلودگی آب و ورودش به آبخوانها را بگیریم چون اگر آبخوان آلوده شود از حیز انتفاع خارج می شود.
این استاد دانشگاه افزود: در کوتاه مدت به شدت باید به دنبال این راه حل رفت گرچه بهره وری مشکل عدم تعادل مصرف را حل نمی کند اما به هر حال از باب بکارگیری فناوریهای کاهنده مصرف آب در بخش کشاورزی مشهد و استان خراسان رضوی کارهای خوبی شده است.
وی ادامه داد: تعدادی کشاورز کاشمری در این خصوص نتایج بسیار خوبی به دست آورده اند همچنین کشاورز دیگری داریم که در هکتار ۱۰ تن و ۴۰۰ کیلوگرم گندم برداشت می کند یا کشاورزی که در هر هکتار حدود ۱۲۰ تا ۱۴۰ تن چغندر برداشت می کند.
دکتر داوری گفت: راه حل اساسی همان راه حل نخست یعنی کاهش مصرف است که باید در پیش گرفته شود و البته نیازمند اجماع، همدلی و اعتماد می باشد.
* مصرف آب در بخش کشاورزی
مدیر امور منابع آب شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: ۸۹ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود و کشاورزان 'بزرگ مصرف کنندگان' این عنصر حیاتی هستند.
وی افزود: تعداد چاههای مجاز کشاورزی در خراسان رضوی حدود ۹ هزار حلقه است که تقریبا به همین مقدار یعنی حدود هشت هزار و ۵۰۰ حلقه چاه غیرمجاز ظرف سالهای اخیر شناسایی شد که بخش زیادی از آنها در طول فعالیت دولت یازدهم مسدود شده اند.
غلامرضا ممدوحی ادامه داد: عملیات انسداد چاههای غیرمجاز در استان خراسان رضوی با فعالیت دولت یازدهم در مقایسه با اقدامات دولت دهم افزون بر ۳۰۰ درصد رشد بیشتر شد. کار انسداد پنج هزار و ۶۰۰ حلقه چاه غیرمجاز ظرف چهار سال اخیر در خراسان رضوی انجام و منجر به ۴۴۰ میلیون مترمکعب صرفه جویی در مصرف آب شد.
وی به رشد چشمگیر عملیات نصب کنتورهای هوشمند بر روی تمامی چاههای برقی خراسان رضوی در دولت یازدهم نیز اشاره و بیان کرد: در همین مدت هشت هزار و ۳۶۳ حلقه چاه با هدف کنترل و مدیریت منابع آب زیرزمینی مجهز به کنتور هوشمند شده اند.
مدیر امور منابع آب شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی تعداد چاههایی که در دولت دهم کنتورهای هوشمند بر روی آنها نصب شد را تنها هزار و ۳۰۹ حلقه ذکر کرد.
* اشکالات طرح انتقال آب از چابهار به مشهد
استاد گروه آموزشی علوم مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه میزگرد ایرنا گفت: نخستین اشکال طرح انتقال آب از چابهار به مشهد آن است که قیمت تمام شده این آب گران و هر مترمکعب آن ۲۰ هزار تومان خواهد بود.
وی افزود: پرسشی که در این صورت مطرح می شود این است که چه کسی می تواند این آب گران را بخرد؟ برخی در پاسخ به این پرسش مطرح می کنند که در مشهد هتلهای مجلل و گران قیمتی وجود دارد که خود و مشتریانشان می توانند مصرف کننده این آب باشند اما مصرف آب هتلهای مشهد ناچیز است و تعداد این گونه هتلها نیز بسیار کم است.
داوری ادامه داد: بخش کشاورزی مشهد نمی تواند مصرف کننده این آب باشد. در بخش صنعت هم ممکن است فقط برخی صنایع بتوانند هزینه گران مصرف آب انتقالی از چابهار را تامین کنند. البته می توان قیمت تمام شده آب برای هر بخش خدمات، کشاورزی و صنعت را به نسبت قدرت خرید آنها با وضع قانون تغییر داد.
وی گفت: دومین مشکل طرح انتقال آب از چابهار به مشهد آن است که اگر بخواهد با بودجه دولت انجام شود ۱۰۰ شهر دیگر هم مدعی مالکیت این آب می شوند و تقاضای سهم از آن می کنند لذا دولت نمی خواهد وارد این طرح شود پس اجرای آن را بر عهده بخش خصوصی گذاشته و بخش خصوص هم با منابع موجود به راحتی قادر به اجرای چنین طرحی نیست.
او افزود: سومین مشکل این طرح آن است که در مسیر حرکت به مشهد تعارضات بسیاری وجود دارد که حل آن و حفظ این خط آبرسانی را مشکل می کند. بطور کلی تامین این آب دارای ریسک بسیار است و بخاطر مسیر بسیار طولانی، قرار گرفتن در نزدیکی مرز، احتمال قطع پمپهای بین راهی یا قطع برق یا وقوع حوادثی چون سیل و زلزله نمی توان روی آن حساب کرد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: راه حلهایی در این زمینه داده شده از جمله اینکه دو سد 'کارده و طرق' در حومه مشهد مخزن آب انتقالی از چابهار شود تا در صورت قطع جریان آب به اندازه یک ماه در داخل این دو سد آب وجود داشته باشد.
* طراحی نقشه توسعه مشهد بدون حضور متخصصان آب
استاد گروه علوم مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به تدوین سند تدبیر آب مشهد نیز گفت: این سند در راستای تکالیف استانداری خراسان رضوی طی برگزاری سلسله نشستهای تدبیر آب مشهد از اردیبهشت تا اسفند ۱۳۹۳ با انجام بیش از ۴۸۰۰ نفر ساعت کار کارشناسی به دبیری شرکت آب و فاضلاب مشهد و با همکاری دانشگاه فردوسی، شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی و جمعیت ناجیان آب تدوین شد.
دکتر داوری افزود: حاصل این اقدام اجماع و همگرایی بین حوزه ای در مدیریت یکپارچه آب مشهد و تولید ۶۰ عنوان سیاست کلان در این بخش بود. ضمن آن که در این نشستها دغدغه ها و چالشهای همه گروداران آب جمع بندی و با تدوین نقشه راه به منظور رفع نیازها نسبت به تدوین چشم انداز در افق ۱۴۲۰ با تمامی راهبردها و محورهای توسعه آن اقدام شد. در گام بعد سیاستهای کلان ذیل اهداف چشم انداز تدوین و مسئولیت اجرای آنها تعیین شد.
وی که راهبری علمی تدوین سند تدبیر آب مشهد را بر عهده داشت ادامه داد: تدوین سند تدبیر آب یک حرکت آغازین بود یعنی حرکتی بود برای شروع یک حرکت دیگر که آن حرکت نهایی 'مدیریت یکپارچه منابع آب' است زیرا توسعه مشهد نباید سر میزی طراحی شود که دور آن میز متخصصان آب حضور ندارند.
او ادامه داد: هر فعالیت صنعتی و خدماتی که در مشهد اضافه بشود به آب نیاز دارد و یکپارچگی یعنی این که همه این تصمیها باید با هم گرفته شود و این کار هم آسان است چون مشهد شهری ثروتمند است.
وی گفت: مالک پروژه 'مشهد مال' در مرکز شهر مشهد فقط ۱۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان به آبفای مشهد برای انشعاب این پروژه پول داده است در صورتی که می شد ۱۵ میلیارد تومان دیگر به آب منطقه ای بدهد و به ازای هر فعالیتی که راه اندازی می کند سه چاه برای مشهد بخرد و آن مالک هم این کار را می کرد.
این استاد دانشگاه افزود: الان پروژه شرکت پدیده شاندیز هم دوباره در حال شکل گیری است که هم اشتغال ایجاد می کند و هم توریست به سمت مشهد می کشاند و برای تامین آب آن پیشنهاد شده که خط لوله ای با هزینه ۲۷ میلیارد تومان از کوههای هزارمسجد به کوههای بینالود کشیده شود در حالی که در جلسه تدبیر آب مشهد پیشنهاد این بود که به جای این ۲۷ میلیارد تومان می شد شش چاه خرید و دو تا از آنها را بست و چهار تا را نگاه داشت تا به نفع دشت مشهد مصرف جدیدی ایجاد نشود بلکه از مصرف موجود استفاده شود.
وی ادامه داد: در این صورت پولی هم به دست کشاورز می رسد و در همان پدیده یا مشهد مال مغازه ای می خرد و تغییر شغل می دهد چون به هر حال در مشهد توریسم در حال رشد است و جلوی این رشد را نمی توان به آسانی گرفت.
این استاد دانشگاه گفت: باید سازو کارهایی فعال شود که هیچ تخصیص آب جدیدی ندهیم و از همین تخصیصهای جاری با جا به جایی مناسب و با نظارت و تدبیر آب منطقه ای می توان کاری کرد که آرام آرام مصرف آب در بخش کشاورزی کاهش یابد.
وی افزود: همین الان هم در حال گذراندن قانونی هستند که آب را بیشتر به صنعت بدهند تا سهم کشاورزی کاهش یابد. پیشنهاد من این است که در مشهد سهم آب کشاورزی به خدمات و توریسم اختصاص یابد.
* فناوری باروری ابرها برای تامین آب نیست
استاد گروه علوم مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص موضوع باروری ابرها هم گفت: در هیچ جای دنیا تاکنون از این روش برای تامین آب استفاده نشده است.
داوری افزود: تنها در ارتفاعات کوهستانی شمال کالیفرنیا مرسوم است که اگر باران نیاید و خشکسالی ایجاد شود چون میزان ابر زیاد است مواد نقره ای به داخل ابر شلیک می کنند که بارشزا شود.
وی ادامه داد: کارشناسان هواشناس معتقدند جو خراسان رضوی به دلیل غبار زیادی که دارد پر از همان مواد ریز است و به هسته بارش نیاز ندارد. یعنی مشکل ما از این نیست که هسته بارش نداریم مشکل این است که ابرها به این منطقه کم می آیند و شرایط بارش مهیا نمی شود و در نهایت هم با وجود شلیک لزوما باران نمی بارد و یا اگر ببارد در کشور ما نمی بارد، ممکن است در افغانستان ببارد.
این استاد دانشگاه گفت: مهمترین کاربرد این تکنیک در جلوگیری از خسارتی است که از تگرگ به مزارع وارد می شود یعنی تگرگ را به باران تبدیل می کند تا محصولات کشاورزی آسیب نبیند.
وی افزود: ابرهای مناسب باروری هم ابرهای سندانی و خاصی هستند که معمولا در جو مشهد شکل نمی گیرند و به ندرت در فصل بهار خیلی کم شاهد شکل گیری این ابرها در آسمان مشهد هستیم.
* دولت به تنهایی نمی تواند بحران آب را مدیریت کند
مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری منابع شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی نیز در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: آب مقوله ای نیست که دولت و مدیران اجرایی به تنهایی بتوانند مدیریت کنند چون تصمیم گیری آن به تنهایی در دست دولت نیست و دولت تنها مجری قوانین است.
غلامرضا ممدوحی افزود: به عنوان مثال اجرای 'قانون تعیین تکلیف چاههای آب فاقد پروانه بهره برداری' مصوب سال ۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی تنها ظرف یک سال تعداد چاههای آب غیرمجاز کشور را دو برابر کرد.
وی ادامه داد: هم اکنون ۳۵۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در ایران وجود دارد. مگر دولت چقدر امکانات دارد که بخواهد این چاهها را ببندد. اگر هم بخواهد این چاهها را پر کند به حمایت قوه قضاییه نیاز دارد.
مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری منابع شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی گفت: ظرف دو سال اخیر قوه قضاییه و نهادهای نظارتی همچون وزارت اطلاعات بهترین حمایتها را در حوزه آب انجام داده اند. بر این اساس پارسال ۲۵۸ میلیون مترمکعب از برداشت آب در دشتهای خراسان رضوی صرفه جویی شد.
وی افزود: آب به لحاظ حمایتی، مدیریتی و اجرایی مظلوم است. بگونه ای وانمود شده که گویی سازمان آب منطقه ای در مقابل کشاورز و سازمان جهاد کشاورزی در کنار کشاورز قرار دارد.
ممدوحی ادامه داد: هنوز باید با همکاران خود در جهاد کشاورزی در خصوص اضافه برداشت از میزان پروانه آب چاههای کشاورزی چک و چانه بزنیم. ۸۹ درصد آب در بخش کشاورزی، هشت درصد در بخش شرب و سه درصد در صنعت و خدمات استفاده می شود.
وی گفت: در این شرایط و در حالی که به همکارانمان در بخش آب شرب فشار می آوریم که مثلا فلان جا آب شرب نمی دهیم، فلان روستا این قدر سرانه دارد و این قدر پروانه گرفته است دیگر نباید با کارشناس جهاد کشاورزی بر سر اضافه برداشت از منابع آب چانه زد.
مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری منابع شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی افزود: باید حل بحران آب را به متخصصانش واگذار کرد اما هم اکنون آب مساله ای امنیتی شده است. دلیل این حرف آن است که باید قبل از هر انتخاباتی فتیله بستن چاههای غیرمجاز پایین کشیده شود یا با فشار سیاسی نمایندگان مجلس سدهایی در کشور ساخته شده که هم اینک آب ندارند.
وی ادامه داد: اگر کشاورز بابت آبی که می گیرد هزینه متناسبی پرداخت کند متوجه می شود آب ارزش دارد اما هم اینک آب واقعا در بین سایر صورتهای انرژی مظلوم است. مثلا گاز به راحتی گران می شود ولی وقتی قرار است قیمت آب یک ریال گران شود روندی دشوار و طولانی باید طی گردد در حالی که تولید گاز و برق هم به آب بستگی دارد.
* تنها ۴۴ درصد قیمت واقعی تولید آب از مردم اخذ می شود
معاون خدمات مشترکان و درآمد شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی نیز در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: این استان در منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته است. مدیریت مصرف آب در بخشهای مختلف کشاورزی، شرب و صنعت راهکار اصلی مقابله با بحران آب در این خطه شناخته شده است.
محمد عباس زادگان افزود: توجه به بحث اقتصاد آب یکی از راهکارهای کنترل و مقابله با کم آبی به شمار می رود و اهمیت به سزایی در خروج از بحران آب در کشورمان به ویژه استان خراسان رضوی دارد.
وی ادامه داد: هم اینک تمامی شرکتهای آب و فاضلاب به دلیل فقدان اخذ قیمت واقعی آب زیان ده هستند. در مناطق شهری استان خراسان رضوی تنها ۴۴ درصد قیمت واقعی آب از مشترکان دریافت می شود.
معاون خدمات مشترکان و درآمد شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی گفت: هزینه تمام شده یک مترمکعب آب این استان ۱۱ هزار و ۲۶۸ ریال است که فقط چهار هزار و ۹۹۸ ریال آن از مشترکان اخذ می شود. این در حالی است که اکنون بیش از ۳۰ درصد آب تولیدی به علت فرسودگی شبکه ها و مشترکان غیرمجاز هدر می رود.
وی افزود: مشارکت سرمایه گذاران و مشارکت مردم بدون توجه به ارزش اقتصادی آب امکانپذیر نیست. اگر مصرف کنندگان قطره ای از یک بطری آب معدنی را هدر نمی دهند بخاطر این است که قیمت واقعی آن پرداخت می شود.
عباس زادگان ادامه داد: هم اکنون ارزش آب در سبد هزینه خانوارهای ایرانی کمتر از لوزام آرایشی است. سهم هزینه برای لوازم آرایشی در سبد هزینه خانوارهای ایرانی دو درصد و سهم آب ۵۹ صدم درصد برآورد شده است.
* ضرورت تغییر الگوی کشت
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان رضوی نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: جنگ آب و بحران آب اکنون یک واقعیت جدی است اما بخاطر مسائل سیاسی و امنیتی سعی می شود در کشورمان کمتر بدان پرداخته شود.
نورالله قائمی افزود: برداشتهای بی رویه از منابع آبی، الگوی اشتباه کشت، روند رو به رشد آلودگیهای شیمیایی آب، هدر رفت آب از طریق فرسودگی شبکه، بازده پایین مصرف آب در حوزه کشاورزی و انشعابات غیرمجاز از جمله چالشهای مهم حوزه آب به شمار می روند.
وی ادامه داد: در این شرایط تغییر الگوی کشت یکی از ضروریات مهم برای مقابله با بحران آب در خراسان رضوی شناخته شده است. حدود ۹۰ درصد آب تولید شده در خراسان رضوی در بخش کشاورزی مصرف می شود.
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان رضوی گفت: بخش زیادی از این آب مصرفی نیز به دلیل روشهای سنتی آبیاری با بازده پایین استفاده شده و هدر می رود در حالی که کشت برخی از محصولات مانند خربزه و هنداونه که آب زیادی می برند مناسب شرایط کنونی منطقی نیست و توجیه اقتصادی ندارد.
وی افزود: به دلیل برداشتهای بی رویه اکنون شاخص آلودگی شیمیایی و وجود عناصری مانند آرسینک، کروم و نیترات در آب استحصالی روند رو به رشد دارد. در برخی از مناطق استان مانند سرخس و تربت حیدریه به مرحله هشدار رسیده است.
* فقدان نگرش واحد برای مقابله با بحران آب
رئیس گروه تحقیقات شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی نیز در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: هم اکنون نگرشی واحد و نظام مند نسبتب به موضوع بحران آب و مقابله با آن در کشور وجود ندارد.
محمد سلطانی افزود: بطور مثال در جلساتی که با حضور دستگاههای متولی آب برگزار می شود هر نهاد به فکر منافع خود بوده و به موضوع آب به عنوان یک درد مشترک نمی نگرد.
وی ادامه داد: شرکتهای آب و فاضلاب شهری و روستایی، شرکت آب منطقه ای و سازمان جهاد کشاورزی متولی و مرتبط با موضوع آب فعالیت می کنند اما در مساله کنترل بحران آب، دولت و بخش خصوصی باید در کنار هم تلاش کنند.
رئیس گروه تحقیقات شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی فعالیت و مشارکت مردم در قالب تشکل جمعیت ناجیان آب و اطلاع رسانی گسترده چالشهای حوزه آب از سوی رسانه ها را از راهکارهای مهم مقابله با بحران آب عنوان کرد.
* زمانبری اثرگذاری راهکارهای فرهنگی مقابله با کم آبی
مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی هم در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: طرح نجات آب کشاورزی از سال ۱۳۸۸ در این استان با هدف فرهنگ سازی مصرف بهینه در حال اجراست. این طرح هم اکنون در سطح کشور به عنوان الگو مطرح شده است.
محمد دانش افزود: در قالب این طرح که البته اثرگذاری آن زمانبر است ۱۸۷ هزار دانش آموز در هر سال آموزشهای مربوط به مصرف بهینه آب را برای انتقال به جامعه فرا می گیرند.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی فرهنگ سازی و نهادینه سازی مصرف بهینه آب مهمترین عوامل برون رفت از بحران آب با مشارکت مردم است.
مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی گفت: تغییر رفتارهای مصرف آب باید بطور جد دنبال شود و ابزارهای بازدارنده در این خصوص مورد بازبینی قرار گیرد.
- 11
- 3
