روزنامه توسعه ایرانی نوشت: بحران معیشت برای طبقات فرودست و متوسط، به مرحله‌ای رسیده که تمام مرزها و خطوط قرمز سابق را پشت سر گذاشته است. نشانه‌های بیشماری برای افول معاش مردم به خصوص مزدبگیران با حقوق ثابت، وجود دارد اما یکی از عجیب‌ترین این نشانه‌ها، تغییر مولفه‌های سبد خرید قسطی‌ست.
در دهه‌های ۵۰، ۶۰ و حتی اوایل دهه ۷۰ شمسی، حقوق‌بگیران، کارمندان، معلمان و کارگران، نیازمندی‌های پایه‌ای یک زندگی ساده را قسطی تامین می‌کردند. خانه، خودرو و لوازم خانگی و اثاث خانه به شیوه خرید از تعاونی‌های مصرف مزدبگیران، به صورت قسطی خریداری می‌شد. توان خرید اقساطی مزد و حقوق به اندازه‌ای بود که با آن بشود خانه و ماشین خرید و یک مزدبگیر سایر نیازهای زندگی را خیلی ساده و در زمان نیاز به صورت نقدی خریداری می‌کرد.
وقتی جلوتر می‌آییم و به دهه ۹۰ و سال‌های میانی این دهه می‌رسیم، آگهی‌های خرید قسطی برای اقلام ارزان‌تر و سهل‌الوصول‌تری منتشر می‌شود. در آن سال‌ها، مثلاً تورهای مسافرتی به صورت اقساطی عرضه می‌شد یا آگهی‌هایی برای خرید قسطی ملک‌های اشتراکی در فضای مجازی به چشم می‌خورد. بعدتر، بلیت قطار و هواپیما، هزینه خدمات درمانی و دندانپزشکی و اجاره ویلا و استراحتگاه در شمال و جنوب، قسطی شد اما حالا با سقوط ارزش واقعی مزد و حقوق در قیاس با صعود تند قیمت‌ها، دایره خرید قسطی به طرز عجیبی گسترش یافته و مردم از خرید قسطی خانه و ویلا به خرید قسطی مایحتاج زندگی رسیده‌اند و حتی اقلام خوراکی هم به صورت اقساطی به فروش می‌رسد.
فروش قسطی میوه و صیفی‌جات!
در جریان جست‌وجو در فضای مجازی به سایت یک سوپرمارک آنلاین در تهران، کرج و اصفهان برخوردیم. این سایت، در بخش سبزیجات و صیفی‌جات، همه اقلام را قسطی به فروش می‌رساند. برای مثال، براساس قیمت‌های سی‌ام بهمن، ۶ عدد سیب‌زمینی به وزن تقریبی ۱.۵ کیلوگرم به قیمت ۹۱۶۴۷ هزار تومان به صورت اقساط به فروش گذاشته شده یا قیمت خرید قسطی ۱.۵ کیلو پیاز، ۶۴۱۰۷ تومان است. یک کیلو خیار هم به قیمت ۶۹هزار تومان به فروش می‌رسد.
گرانی بی‌سابقه میوه و صیفی‌جات در شرایطی که دستمزد ثابت مانده، منجر به کاهش سنگین تقاضا برای خرید شده و در نتیجه، فروشندگان آنلاین به عرضه قسطی ساده‌ترین کالاهای خوراکی روی آورده‌اند. قبلاً برای یک کارگر ساده مثلاً یک رفتگر شهرداری یا کارگر ساختمانی، سیب‌زمینی آب‌پز یا سیب‌زمینی با تخم‌مرغ، غذایی ساده و در دسترس بود که می‌شد با آن سد جوع کرد و روز را به شب رساند ولی حالا همان هم دیگر مقدور نیست.
«اکبر» یک کارگر ساختمانی ساده است که از شمال کشور به تهران آمده و گاهی روزها دور میدانی در غرب تهران به انتظار آمدن کارفرما می‌نشیند. می‌گوید: میوه‌فروشی نزدیک ساختمانی که چند روزی‌ست کار می‌کنم، هر کیلو سیب‌زمینی را بیشتر از ۵۰هزار تومان می‌فروشد. برای چند تا سیب‌زمینی و دو سه عدد تخم‌مرغ و یکی دو نان، باید ۲۰۰هزار تومان بدهم. مگر ما روزی چقدر دستمزد داریم؟! او می‌گوید اگر بخواهد سر کار ناهار بخورد، چیزی از مزد روزانه‌اش برای خانواده نمی‌ماند، پس خیلی روزها را با نان خالی سر می‌کند.
بلبشوی عجیب در بازار
آنچه در بازار این روزها حاکمیت دارد، بی‌نظمی و ناهماهنگی‌ست. دولت قیمت هر کیلو سیب‌زمینی را ۲۹هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرده و قرار است با واردات سیب‌زمینی مشکل حل شود هرچند معلوم نیست واردات با دلار ۹۰ و چند هزار تومانی چطور قرار است بازار سیب‌زمینی را به آرامش برگرداند اما در مغازه‌ها و سطح شهر، گاهی سیب‌زمینی به دو برابر این قیمت به فروش می‌رسد. نرخ‌های رسمی، فقط روی کاغذ معنا دارند و جالب اینجاست که دولت در محاسبات رسمی ازجمله محاسبات سبد معیشت در شورای عالی کار به همین نرخ‌های غیرواقعی اکتفا می‌کند و کاری به کف بازار و واقعیات ندارد.
در فرودین امسال، قیمت هر کیلو سیب‌زمینی در بازار حدود ۲۰هزار تومان بود و بعد از گذشت ۱۱ ماه به حدود ۶۰هزار تومان رسید یعنی در عرض چند ماه تورم ۳۰۰درصدی فقط روی همین یک قلم کالا، اعمال شده است. سیب‌زمینی و پیاز، ساده‌ترین اقلام سبد خوراکی هستند. کالاهای گران‌تر سفره‌ها ازجمله برنج هم یک تورم ۱۰۰درصدی یا بیشتر را تجربه کرده‌اند.
دولت و مجلس، گریه‌کن زندگی مردم شده‌اند
زندگی کاملاً قسطی شده و فرودستان و مزدبگیران، قسطی سفر می‌روند، قسطی وسیله خانه می‌خرند، قسطی لباس می‌پوشند و حالا قسطی اقلام خوراکی می‌خرند.
«فرامرز توفیقی» فعال کارگری در این رابطه می‌گوید: متاسفانه دولت و مجلس به جای مسئولیت‌پذیری، در مقام واعظ و ناله‌کن ظاهر می‌شوند. کارگران سیب‌زمینی و پیاز به سختی می‌خرند ولی دولت از ناترازی و کم‌کاری‌های گذشته ناله می‌کند. مشکلات را همه می‌دانند و شکی نیست که اشتباهات و بی‌مسئولیتی‌ها که کماکان ادامه دارد انواع ناترازی‌ها را به وجود آورده که جدی‌ترین آن، ناترازی دستمزد و سبد هزینه‌های زندگی‌ست. حالا راهکارشان چیست؟ اصلاً می‌دانند چه می‌کنند و آیا راهکاری دارند؟ کشور با فروش سکه و طلا و دلار به مردم تا کی اداره می‌شود؟!
به گفته وی، فروش قسطی سیب‌زمینی و پیاز، تبعات مشکلات ساختاری ازجمله ناترازی‌های درمان‌نشده و ناتوانی‌ها در اداره امور است که حالا کار به جایی رسیده که مردم سیب‌زمینی و تخم‌مرغ برایشان گران است و برای خریدش تب می‌کنند.
توفیقی ادامه می‌دهد: کالاهای مصرفی مردم از لباس و گوشت گرفته تا سیب‌زمینی و هویج، قسطی و دانه‌ای به فروش می‌رسد اما پشت‌پرده، بیماری‌های متابولیکی، سوءتغذیه و تلاشی خانواده‌ها در جریان است. زندگی کردن به این شیوه دیگر امکان‌پذیر نیست و این سیر سقوط یک‌جا باید متوقف شود.
مردم از خرید خانه و خودروی قسطی به تامین قسطی ساده‌ترین نیازمندی‌های زندگی روی آورده‌اند. لباس قسطی، لوازم‌التحریز قسطی، درمان با قسط و قوله و پدیده‌ای جدید به نام سیب‌زمینی و پیاز قسطی، واقعیت غم‌انگیزی است. این دگرگونی عمیق سبک زندگی مردم باید زنگ‌های خطر را به صدا دربیاورد.
نسرین هزاره مقدم
- 17
- 4
