پیشینه مفهوم ژانر
مفهوم ژانر، بر گرفته از کلمه فرانسوی به معنای« نوع»،« دسته» و مشتق از کلمه لاتین genus است. این مفهوم نقش مهمی در گروه بندی و ارزشگذاری ادبیات ایفا کرده بود و در بررسی های ادبی، به اشکال مختلف به کار می رفت تا به تمایزهای بین انواع متن اشاره کند: نوع نمایشی( حماسی/ تغزلی/ دراماتیک)، نوع رابطه با واقعیت( داستانی/غیرداستانی)، نوع پی رنگ( کمدی/ تراژدی) و... با ریشه دار شدن سینما و تنوع موضوع ها و سبک ها کم کم نیاز به دسته بندی فیلم ها، باعث شد تا اصطلاح ژانر در سینما نیز مورد استفاده قرار گیرد.
باید توجه داشت نظام ژانری و ژانرها مفاهیمی انتزاعی هستند که طبق توافقی اعلام نشده بین سازندگان و تماشاگران بنا شده اند. ژانر مجموعه ای از قواعد برای ساختار روایی و تصویری شکل می دهد که هم برای فیلم ساز و هم برای بیننده اشنا هستند. در واقع این خود فیلم ها هستند که بطور ضمنی مفاهیم ژانری را موجودیت می بخشند.
روش های تعیین ژانر فیلم
ژانر یک فیلم میتواند به چند روش تعیین شود:
۱. شیوه تجربی:مقایسه فیلم با فیلمهایی که اکنون بطور قطعی به ژانری اختصاص داده شده اند.
۲. شیوه ایده آلیستی:قضاوت با استانداردهای از پیش تعیین شده.
۳. شیوه قرارداد اجتماعی:بررسی طبق توافقات موجود درون اجتماعی.
انواع ژانر فیلم بر اساس عرف بین المللی
وسترن، ترسناک، موزیکال، علمی_ تخیلی، کمدی، گانگستری و جنایی هستند. سایر دسته بندی های ژانری شامل حادثه ای_ ماجراجویی، پلیسی_ جنایی( تریلر)، حماسی( درام های تاریخی)، جنگی و ملودرام می شوند.
پایه و اساس واژه ژانر به زمان ” ارسطو ” فیلسوف یونانی باز می گردد که در قرن چهارم قبل از میلاد، درام یا نمایش را به سه نوع تراژدی، کمدی و ساتیر تقسیم کرد.
آشنایی با انواع ژانر فیلم
ژانر درام:
به موضوعات غمگین می پردازد و داستان موضوعی حزن انگیز و غمگین دارد.
ژانر ملودرام:
ملودرام روایتی احساسی و متقدم بر شخصیت پردازی و با شخصیت های ساده ای است که ممکن است یا خيلي خوب باشند یا خیلی بد. شخصیت ها در ملودارم، ساده و معمولاً کلیشه ای هستند. یک فیلم ملودرام بگونه ای طراحی می شود قدرتمندانه عواطف مخاطب را جذب کند و نسبت به ديگر آثار بیش تر به جزئیات کاراکترها می پردازد. ملودرام ها اغلب در فضای خصوصی خانه صحنه پردازی میشوند و بر مسایل اخلاقی، خانوادگی، عشق و ازدواج، معمولاً با چالش هایی از یک منبع خارجی تمرکز دارند.
ژانر موزیکال:
شخصیت ها و نقش ها در طول فیلم از خواندن ترانه استفاده می کنند. در این چنین فیلم ها از ترانه ها و آوازها برای پیشبرد فیلم و معرفی شخصیت ها استفاده می شود. در بیشتر موارد همراه با خواندن ترانه از عناصر طنز، موسیقی و رقص نیز استفاده میشود.
ژانر سیاسی:
در این ژانر وقایع فعلی یا تاریخی یا شرایط اجتماعی که با سیاست و سیاست مداران آمیخته است را به تصویر می کشد. امکان دارد داستان حزب یا گروه سیاسی خاصی باشد و یا روایت گر شخصیت مشهور سیاسی باشد.
ژانر عاشقانه:
فیلم رمانتیک یا فیلم عاشقانه فیلمی است که در آن جنبههای عاشقانه وجود دارد و مرکزیت فیلم روی همین موضوع چرخش دارد. از آنجا که بسیاری از فیلمها دارای جنبههای عاشقانه بین شخصیتهای آن است، یک فیلم رمانتیک میتواند هر فیلمی را که در آن طرح مرکزی (به فرض از داستان) حول محور درگیری عاشقانه از شخصیتهای اصلی داستان تعریف شدهاست، شامل شود.
ژانر دلهره آور یا مهیج:
در ژانر تریلر از تعلیق، کشش و هیجان بعنوان عناصر اصلی استفاده شده است. این ژانر در زیررده ژانرهای رازآلود و جنایی به حساب می آید و شباهت نزدیکی هم با ژانر ترسناک دارد. پس از ترور جان اف کندی فیلم های تریلر سیاسی بسیار محبوب شدند.
ژانر فانتزی:
داستان آن به جادو، سرزمین رویا و افسانه های جن و پری میپردازد.
ژانر علمی- تخیلی:
داستان درگیر تکنولوژی و دیگر علوم مربوط به پدیده ها و در خلاف و یا در امتداد علوم مدرن روز است.
ژانر ابرقهرمانی:
این فیلم ها نوعی از فیلم های« ماجراجویانه»( adventure) محسوب می شوند. این فیلم ها بر اساس داستان های مصور مانند « سوپر من، بت من، مرد عنکبوتی و ...» ساخته می شوند.
ژانر ماجراجویی:
فیلم های ماجراجویی داستان های مهیجی هستند که تجربه های جدید یا مکان های عجیب و غریب، همانند داستان های اکشن، را در اختیارتان قرار می دهند.
ژانر جنگی:
به جنگ، خشونت و هرج و مرج پرداخته میشود.
ژانر حماسی و تاریخی:
فیلم های حماسی عبارت اند از درام های تاریخی، جنگی، قرون وسطایی یا دوره ای، که یک دوره مشخص از تاریخ را انتخاب می کنند. فیلم های حماسی بخش هایی از فیلم های ماجراجویانه را هم شامل می شود و داستان های تاریخی، تخیلی، اسطوره ای، افسانه ای یا قهرمانی را به نمایش می گذارد.
ژانر وسترن:
معمولاً فیلم های وسترن بخاطر خیابان خاكی اش، چند مغازه و دفتر كلانتر شهر و كلیسا كوچك اش، اسب ها، درگیری ها، انتقام های بیرحمانه، دوئل های جذاب و سرقت از بانک هایش مشهور است. ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﮊﺍﻧﺮﺑﯿﺸﺘﺮ ﺩﺭ نیمه ی ﺩﻭﻡ ﻗﺮﻥ ۱۹ ﻣﯿﻼﺩﯼ آمریکا ﺍﺳﺖ.
ژانر ترسناک:
احساسی رنج آور ، دردناک و مشمئزکننده از ترس، وحشت، انزجار و تنفر. در این ژانر فضایی ترسناک و هولناک موج می زند.
ژانر نوآر:
ﻓﻴﻠﻢ ﻧﻮﺁﺭ، ﮊﺍﻧﺮﯼ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺩﺭﻭﻧﻤﺎﻫﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﯽ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ﺳﻴﺎﻩ ﺑﺨﺖ ﻭ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﺗﺎﺭﻳﮏ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻭﺍﮊﻩ ﻓﻴﻠﻢ ﻧﻮﺁﺭ( Film Noir) ﻭﺍﮊﻩ ﺍﯼ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﻭ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻴﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ۱۹۴۶ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ، ﻧﻴﻨﻮ ﻓﺮﺍﻧﮏ ﺍﺑﺪﺍﻉ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﯽ ﻭ ﮐﺎﺭﺁﮔﺎﻫﯽ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻫﻪ ﺳﯽ ﻭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ ﭼﻬﻞ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽ ﺷﺪ.
ژانر بیوگرافی:
داستان هایی که به تمام یا بخشی از معرفی زندگی یک شخصیت داستانی می پردازد. محوریت داستان زندگینامه همان شخصیت است.
ژانر مستند:
به خاطر مستندسازی جنبه هایی از واقعیت ساخته می شود.
ژانر کمدی:
ژانر کمدی به موضوعات خندهدار می پردازد و داستان موضوعی شاد دارد.
ژانر جنایی:
این فیلم ها به تاریخچه جنایت ها، و یا اقتباس از داستان های جنایی تبهکاران و جنایتکاران مافیا و... هستند.
ژانر معمایی:
اتفاقی مرموز رخ می دهد و شخصیت اصلی داستان در پی یافتن علت آن است.
ژانر اکشن:
فیلم اکشن یکی از ژانرهای فیلم است که در آن یک یا چند قهرمان اصلی با مجموعه ای از درگیری های فیزیکی، رزمی و جنگی روبرو می شوند. قهرمان اصلی فیلم برای پیروزی باید بر دشمنان خود غلبه کند.
ژانر اجتماعی:
فیلم های ژانر اجتماعی بیان گر یک مساله اجتماعی در جامعه است. فیلم هایی روایی که درگیری ها اجتماعی، تضادهای فردی با جامعه با ادغام شخصیت ها شکل می گیرد.
ژانر خانوادگی:
داستان پیرامون یک خانواده و با محوریت آن اتفاق میافتد.
ژانر انیمیشن:
داستان هایی در قالب پویانمایی های سه بعدی، دو بعدی، آبرنگ، سیاه قلم.( به نظر نگارنده، پویانمایی ژانر نمی باشد)
ژانر سورئال:
سینمای سوررئالیستی رویکردی مدرن در حوزه نظری، نقد و تولید فیلم است. مشخصه های ویژه سینمای سورئالیستی، تلفیق، انکار روان شناسی دراماتیک و استفاده مکرر از تصاویر تکان دهنده است.
ژانر هنرهای رزمی:
داستان در هنرهای رزمی سیر میکند. یک یا چند هنر رزمی و یا ترکیبی از این هنرها در این ژانر مشاهده می شود. مثل آیکیدو( دفاع شخصی)، کاراته، جود، کندو، تکواندو و شمشیربازی.
ژانر ورزشی:
در این فیلم ها به ورزش پرداخته میشود.
ژانر روانشناسی:
فلسفه ذهنی و انحرافات از حالت عادی روان شناسی محور اصلی داستان است.
ژانر ﺣﺎﺭﻡ:
ﺍﯾﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﺍﺯ ﺣﺮﻡ ﺳﺮﺍی ﻋﺮﺑﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﺬﮐﺮ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﻮﻧﺚ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻣﻮﻧﺚ ﺟﺬﺏ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﺬﮐﺮ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. البته ﺑﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺗﻮﺿﯿﺢ قبل ﺑﺎﺷﺪ نیز ﺍﻃﻼﻕ میﺸﻮﺩ.
گردآوری: بخش هنر و سینما سرپوش
- 21
- 5