«به وقت شام» ، فیلمی با موضوع داعش و مردم بی گناه سوریه

فیلم سینمایی «به وقت شام» به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا که قرار است در سی‌وششمین دوره جشنواره فیلم فجر رونمایی شود، داستانی حادثه‌ای و اکشن دارد و مهرداد خوشبخت کارگردان و تدوینگر سینما، کار تدوین و  کارگردانی یونیت دوم این فیلم را انجام داده است.

مهرداد خوشبخت در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه "دیدگاه‌های همیشگی حاتمی‌کیا در فیلم «به وقت شام» نیز وجود دارد" بیان کرد:  این فیلم یک داستان پرحادثه است با محوریت موضوع داعش و کمک رسانی خلبانان ایرانی به مردم بی گناه سوریه، ساخته شده است. این فیلم با کارهای قبلی حاتمی کیا متفاوت است و تجربیات جدیدی در آن وجود دارد. به طور مثال در زمینه جلوه‌های بصری و صحنه‌های اکشن که ایشان در فیلم سینمایی «چ» و سپس «بادیگارد» تجربه کرده‌اند، اکنون در «به وقت شام»  قابل توجه‌تر است. 

تدوینگر «به وقت شام» بیان کرد: اولین نسخه تدوین شده این فیلم بیش از ۲۵۰۰ پلان داشت. تدوین آن  چندین ماه زمان برد، زیرا که حجم پلان‌ها بسیار زیاد بود و یک صحنه گاهی با شش دوربین، فیلمبرداری شده بود و در نهایت باید بهترین آن‌ها انتخاب می‌شد.

او ادامه داد: یک مقدار از سختی‌های کار از این جهت بود که در سینمای ایران تجربه ساخت، چنین فیلم‌هایی را کمتر داشته‌ایم. گاهی زمان فیلمبرداری فکر می‌کردیم همه چیز خوب شده است، اما در تدوین دچار مشکلاتی می‌شدیم و باید برای آن راه حلی پیدا می‌کردیم. روش کار آقای حاتمی کیا اینطور بود که  من در ابتدا سکانسی را بر اساس فیلمنامه و حرف‌هایی که با هم زده بودیم تدوین می‌کردم سپس با حضور ایشان اصلاحات یا تغییرات انجام می‌شد. خصوصیت بسیار مهم او این است که تعلق خاطر زیادی به پلان‌هایشان ندارند و حاضر است به نفع کلیت فیلم پیشنهادات تدوینگر را بشنوند و اگر به نتیجه رسید حذف، جابجا و تغییراتی اعمال شود.

مهرداد خوشبخت با اشاره به اینکه "تدوین «به وقت شام»با پیشنهاد و اصرار بنده  به صورت همزمان با فیلمبرداری آن انجام شده است" گفت: تدوین کردن یک فیلم به صورت همزمان می‌تواند باعث سرعت بخشیدن به فرآیند ساخت فیلم شود و همچنین به بهبود کیفیت فیلم هم کمک می‌کند، زیرا در شیوه تدوین همزمان، کارگردان خیلی زود فیلمش را می‌بیند. به گفته آقای حاتمی کیا تاکنون هیچ یک از فیلم‌هایش به طور همزمان تدوین نشده بود و همیشه فیلمبرداری تمام می‌شده و سپس تدوین فیلم را آغاز می‌کردند اما بعد از این تجربه، اذعان کردند که برای فیلم‌های بعدی‌شان هم همین کار را خواهند کرد و از این بابت خوشحالم که باعث نشدم ذهنیت ایشان نسبت به تدوین همزمان منفی شود.

این کارگردان و تدوینگر درباره تجربه ‌کارکردن با حاتمی‌کیا یادآور شد: ما قبل از این فیلم، تجربه کاری مشترکی نداشتیم و همدیگر را نمی‌شناختیم و فقط کارهای مرا دیده بود از من دعوت کرد تا با او همکاری کنم. من هم با اشتیاق وخوشحالی پذیرفتم چون کارگردان مورد احترام من هستند و این نوع تجربه را در مقطعی از فیلم «ملک سلیمان» هم با آقای بحرانی (به عنوان کارگردان یونیت دو) داشتم. تجربه‌های جدید همیشه برایم جذاب هستند و به انجام کارهای سخت که به صبر و حوصله زیاد نیاز دارد تمایل شدیدی دارم بنابراین قبل از شروع فیلمبرداری و در مرحله پیش تولید جلسات زیادی داشتیم تا بتوانم به سلیقه ایشان نزدیک شوم و همچنین استوری بوردها و کانسپت‌هایی که سهیل دانش اشراقی کشیده بود در این راه به ما خیلی کمک کرد.

او ادامه داد: اینکه حاتمی‌کیا پذیرفت یک کارگردان دیگر در کنارش حضور داشته باشد، از مناعت طبع وتسلطش به کار سرچشمه می‌گیرد و هر کارگردانی زیر بار چنین تصمیمی نمی‌رود. من موظف بودم طبق سلیقه او استوری ‌بوردهایی که به توافق می‌رسیدیم را اجرا کنم. البته او در جاهایی هم دست مرا باز می‌گذاشت و چون تدوین این فیلم همزمان با فیلمبرداری انجام می‌شد، صحبت‌هایی بین ما شکل می‌گرفت تا به نظرات مشترکی دست پیدا کنیم.

خوشبخت که به عنوان کارگردان یونیت دوم این فیلم بعضی صحنه‌های اکشن را کارگردانی کرده است، اضافه کرد: از فواید دو یونیت شدن برای فیلمبرداری می‌توان به این اشاره کرد که فشار سنگین روانی بر دوش کارگردان کمتر می‌شود و چون ما می‌خواستیم فیلم را به جشنواره برسانیم اگر دو گروه نمی‌شدیم زمان را از دست می‌دادیم. دوم اینکه با این روش با وجود بالا رفتن سرعت فیلمبرداری، کیفیت فیلم پایین نمی‌آید. در جاهایی هم که گروه دوم وجود نداشت، من در کنار ایشان  سر صحنه سعی می‌کردم مفید واقع شوم و متقابلا می‌خواستم از این امکانی که برای من میسر شده است کمال استفاده را ببرم. خدا را شکر در سکانس‌ها و پلان‌های یونیت دو ، پلانی پیش نیامد که بخواهیم آن را تکرار کنیم.

کارگردان یونیت دوم  «به وقت شام» با اشاره به اینکه "ما در این فیلم صحنه‌هایی رئال داریم (مثل چپ کردن ماشین‌ها توسط بدلکاران) که با کمک جلوه‌های بصری که به فرایند ساخت فیلم کمک کردند و تلفیق خوبی صورت گرفت" تصریح کرد: من خوشحال بودم که آن ایده‌ها و تجربیاتی که شاید هیچ‌گاه به خاطر شرایط مالی امکان تحقق بخشیدن به آن وجود نداشت، در این فیلم قابلیت اجرا پیدا کرد و صحنه‌های پرهزینه و بزرگی ساخته شد. متأسفانه سینمای ما ظرفیت انجام این صحنه‌ها را به خاطر هزینه بالای آن ندارد مگر اینکه به شیوه دولتی سرمایه‌گذاری انجام شود.

او تصریح کرد:متاسفانه یکی از موانع مهم ساخت فیلم‌های جنگی در سینمای ایران، هزینه‌هایی است که شهرک دفاع مقدس جهت اجاره لوکیشن و ادوات و مهمات به فیلم‌ها تحمیل می‌کرد که خوشبختانه از زمانی که شهرک سینمایی دفاع مقدس زیر نظر موسسه اوج قرار گرفت، کلیه این هزینه‌ها حذف شده‌اند و این کار کمک بزرگی به سینمای ایران و تولیدات جنگی کرده است.

مهرداد خوشبخت  درباره صحنه‌های حادثه‌ای فیلم «به وقت شام» گفت: ما چند خودرو را در این فیلم به طور کامل نابود کردیم و هزینه بالایی برای صحنه‌های اکشن دادیم که وجود شهریار شهباززاده به عنوان مدیر تولید و حمایت آقای خزایی به عنوان تهیه کننده این امکان فراهم شد. همچنین تهیه لباس‌ها و تجهیزات نیز هزینه زیادی داشت. صحنه‌های اکشن این فیلم در مکان‌های مختلفی فیلمبرداری شد. پلاتوی هواپیای غول پیکر ایلیوشین در تهران، بخشی از صحنه‌های بیرونی هواپیما در فرودگاه نیروی هوایی مهرآباد بازسازی شد و بخش دیگردر پایگاه هوایی شیراز و شهرک دفاع مقدس و بیایبان‌های اطراف تهران و البته بخشی هم در سوریه.

او در صحبتهای پایانی خود بیان کرد: به طور مثال ما در پلاتوی هواپیمایی که در تهران بود، صحنه را کات می‌کردیم و به درگیری بیرون هواپیما که در شیراز فیلم برداری می‌کردیم می‌پرداختیم. در صحنه‌هایی که هلی‌کوپتر نیز وجود دارد، بخشی از آن‌ها در تهران و بخشی دیگر در بیابان‌های اطراف تهران فیلمبرداری می‌شد، که اتصال دادن اینها با هم کار دقیقی بود، چه از لحاظ راکورد بازی و چه نورپردازی و جلوه‌های بصری و تدوین. در مجموع «به وقت شام» فیلم شلوغی بود و همه اینها به کارگردانی پر انرژی و متمرکز نیاز داشت. برای پایان‌ فیلم  زمان زیادی صرف تدوین شد تا به نتیجه مطلوب برسیم. در این میان ممکن بود اختلاف نظرهایی هم بین من و آقای حاتمی‌کیا رخ دهد اما او کارگردان جسوری است و این امکان را به عوامل می‌داد تا نظرات خود را به راحتی بیان کنند.