تصویر زن در صدا و سیما و سینمای جهان

دیگر مثل گذشته تنها مردان، قهرمان محوری داستان‌ها نیستند. نگاهی به مجموعه‌های تلویزیونی و سریال‌های خارجی مانند بازی تاج و تخت (Game of Thrones) که محبوبیت زیادی هم این روزها میان مخاطبان ایرانی پیدا کرده نشان می‌دهد زنان قدرتمندتر تصویر شده‌اند.

Sarah Churchwell در روزنامه گاردین در گزارشی با موضوع چرا زنان و قدرت، موضوع مهم این روزهاست، از نقش‌های قدرتمند زنان در مجموعه‌های روز از جمله «بازی تاج و تخت» و «سرگذشت خدمتکار» که توسط بینندگان زیادی مورد توجه قرار گرفته‌ نوشته است. در این مجموعه‌ها نقش‌های کلیدی زنان و قرار گرفتن آنها در جایگاه قدرت یکی از نکاتی است که مورد توجه نویسنده گزارش قرار گرفته است. در این گزارش آمده؛ در دهه گذشته هالیوود ساختن سوپرهیروهایی مثل کاپتن امریکا، مرد آهنی، سوپرمن، بت‌من، اسپایدرمن و... را کم و بیش رها کرده است. حتی در گروه‌های ابرقهرمانی که در فیلم‌ها دیده می‌شدند اگر پای زنی در میان بود او در اقلیت قرار داشت. مثلاً از ۴ کاراکتر فانتزی، یکی از آنها زن بود. در بسیاری از گروه‌های ابرقهرمان فیلم‌ها هم همین نسبت برقرار بود.

حالا به نظر می‌رسد زنان راه‌شان را در میان این داستان‌ها باز کرده‌اند. حتی آنهایی که توسط مردان نوشته شده‌اند. مجموعه «گوست‌بوسترز» در تابستان گذشته و مجموعه «واندروومن» یا «زن شگفت‌انگیز» در تابستان امسال یک تحول را رقم زدند که در آن زنان در مرکز قدرت ظاهر شدند. فیلم‌هایی که ابرقهرمان‌ها در آنها نقش ایفا می‌کنند درباره قدرتند. قدرتی که توسط یک منبع در اختیار گرفته  و کنترل می‌شود. آنچه «زن‌شگفت‌انگیز» را جذاب کرده بود این بود که قصه حول محور به چالش کشیدن رابطه زنان و قدرت بود. این فیلم که توسط زنان ساخته شده و ستاره‌های زن در آن حضور داشتند بحث‌های زیادی به دنبال داشت. در بازی «تاج و تخت» هم مخاطبان شاهد قرار گرفتن زنان بیشتری در نقش‌های قدرتمندانه و سیاسی هستند.

حالا مقایسه کنید وضعیت پرداخت به زنان در سریال‌های صدا و سیما را با آنچه در دنیا رخ می‌دهد. نتیجه یک پژوهش با موضوع زنان در سریال‌های صدا و سیما نشان می‌دهد حتی از نظر تعداد نقش، مردان حضور بیشتری از زنان دارند و البته در زمینه نوع نقش هم بیشتر در نقش دوم ظاهر می‌شوند. از سوی دیگر زنان بیشتر در فضای خانگی توصیف شده‌اند و در تصمیم‌گیری و فعل مستقل کمتر نشان داده می‌شوند. اگرچه صدا و سیما همچنان به روال و روند قبلی خود برای تولید و ساخت سریال، بدون توجه به مخاطب ادامه می‌دهد اما وقت آن رسیده که نگاه‌ها در ساخت برنامه‌ها با آنچه در واقعیت در حال رخ دادن است منطبق شود و تغییرات اجتماعی هم در سریال‌های تلویزیونی نمود داشته باشد.