بهترین فیلم‌های علمی‌-تخیلی تاریخ سینما

موجودات فضایی، فضانوردان، سفر در زمان و هر چیز علمی تخیلی که به آن فکر کنید در قالب دستکم یک فیلم به نمایش درآمده است. بدین ترتیب تهیه فهرستی از بهترین فیلم‌های علمی تخیلی تاریخ سینما دشوار می‌شود. برای درک این که ژانر علمی تخیلی از کجا آمده باید به عصر ظهور سینما بازگردید.

درست در همان ابتدای صنعت سینما، فیلم «متروپولیس» (Metropolis) که در سال ۱۹۲۷ اکران شد، از جلوه‌های بصری خارق العاده‌ای برای خلق نقطه ارجاعی برای تمامی داستان‌های مربوط به یک دنیای پادآرمانشهری استفاده کرد و تاثیر آن را می‌توان در فیلم «بلید رانر» (Blade Runner) دید. سپس نوبت به فیلم «نبرد دنیاها» (War of the Worlds) در سال ۱۹۵۳ رسید، سپس «دکتر استرنجلاو» (Dr. Strangelove) در سال ۱۹۶۴ و البته شاهکاری دیگر از استنلی کوبریک بزرگ با عنوان «۲۰۰۱: یک اودیسه فضایی» (۲۰۰۱: A Space Odyssey) در سال ۱۹۶۸ که می‌توان آن را تاثیرگذارترین فیلم علمی تخیلی تمام دوران نامید.

در ادامه این مطلب می‌خواهیم شما را با بهترین فیلم‌های علمی تخیلی از دهه ۱۹۷۰ تاکنون آشنا کنیم و اولین مورد را نیز با شاهکاری دیگر از کوبریک آغاز می‌کنیم.

۱. پرتقال کوکی (۱۹۷۱)

فیلم «پرتقال کوکی» (Clockwork Orange) ساخته استنلی کوبریک که بر اساس رمانی به همین نام ساخته شده یک کلاسیک در ژانر پادآرمانشهری است. الکس با بازی مالکوم مک داول یک نوجوان هرزه با علاقه‌ای شدید به موسیقی کلاسیک و خشونت است. با افزایش جنایات و خشونت هایش، الکس به زندان فرستاده می‌شود، بدین امید که عطش او برای خشونت و رابطه جنسی با یک روش درمانی آزمایشی جدید درمان شود. این فیلم با لنز‌های زاویه بسیار باز گرفته شده تا کیفیت رویایی و فانتزی که از فیلم بیرون می‌جهد را ثبت نماید و بدین ترتیب این فیلم از کوبریک به یکی از بحث برانگیزترین فیلم‌های عصر خود تبدیل شد.

۲. سولاریس (۱۹۷۲)

«سولاریس» (Solaris) داستان یک روانشناس را روایت می‌کند که به پایگاه فضایی در مدار زمین فرستاده می‌شود تا سعی کند علت رفتار‌های نامتعارف دانشمندان مقیم این مرکز را کشف نماید. وقتی او به پایگاه می‌رسد برای دنیای تکان دهنده‌ای که آنجا می‌بیند آماده نیست و آن شخصیت‌هایی که او انتظارشان را داشت حضور ندارند. آندری تارکوفسکی، نویسنده و کارگردان فیلم، با این فیلم قصد دارد احساس عاطفی و عمق ژانر علمی تخیلی را به بیننده نشان دهد، چیزی که الهام بخش فیلم‌های علمی تخیلی خوش ساخت و موفق اخیری مانند «ورود» (Arrival) و «جاذبه» (Gravity) می‌شود. بازسازی این فیلم در سال ۲۰۰۲ با بازی جورج کلونی نتوانست موفقیت فیلم تارکوفسکی را تکرار نماید.

۳. وست ورلد (۱۹۷۳)

«وست ورلد» (Westworld) بسیار متفاوت از سریال تلویزیونی اخیر با همین نام با بازی آنتونی هاپکینز بود. با این وجود داستان هر دو تا حدود زیادی یکی است: وست ورلد یک پارک سرگرمی متعلق به آینده است که گروهی از موجودات شبه انسان در آن زندگی می‌کنند که کاربرد اصلی آن‌ها به حقیقت تبدیل کردن خواست‌های گاه دیوانه کننده مهمانان ثروتمند پارک است. با این وجود ترس و وحشت در نسخه سینمایی بسیار بیشتر از نسخه سریالی است به خصوص برای عصری که چنین داستانی بسیار خلاقانه و ترسناک بود.

۴. ارتباط نزدیک از نوع سوم (۱۹۷۷)

فیلم «ارتباط نزدیک از نوع سوم» (Close Encounters of the Third Kind) متفاوت‌تر و خشن‌تر از فیلم‌های قبلی استیون اسپیلبرگ است، اما نمی‌توان آن را تنها فیلمی در مورد موجودات فضایی و کودکان دانست که نگاه به آسمان دارند. فیلم روابط انسان‌ها با این موجودات و حیرت این موجودات از دنیای زمینی را به تصویر می‌کشد. جلوه‌های ویژه آن برای فیلمی که در سال ۱۹۷۷ منتشر شده خارق العاده است و نت‌های موسیقی که برای ارتباط برقرار کردن با سفینه‌های فضایی مورد استفاده قرار می‌گیرد حاصل ذهن خلاق نابغه‌ای به نام جان ویلیامز است.

۵. استاکر (۱۹۷۹)

فیلم «استاکر» (Stalker) دیگر ساخته آندری تارکوفسکی یکی از شاهکار‌های هنری دوران اتحاد جماهیر شوروی است که تماشای آن بسیار لذت بخش است هر چند در بخش علمی.فلسفی ژانر علمی تخیلی قرار می‌گیرد. این فیلم داستان سه مرد را روایت می‌کند. یک نویسنده، یک دانشمند و یک راهنما. که به منطقه‌ای ناشناخته، بی آب و علف و خطرناک می‌روند که هر کسی وارد آن شود را گیج و سردرگم می‌کند. به مدت نزدیک به ۳ ساعت و اکثراً به زبان روسی، «استاکر» با آن لانگ شات‌های تارکوفسکی فراتر از سرگرم کننده و بهتر بگوییم، میخکوب کننده است. تاثیر این شاهکار را می‌توان در سریال‌های «وست ورلد» و بیشتر در فیلم «نابودی» (Annihilation) ساخته الکس گارلند دید.

۶. بیگانه (۱۹۷۹)

فیلم «بیگانه» (Alien) ساخته ریدلی اسکات داستان اعضای یک کشتی فضایی تجاری را روایت می‌کند که با یک موجود مرگبار که بدنبال خود ردی از مرگ و نابودی به جای می‌گذارد روبرو می‌شوند. فضای تنگ و تاریک فیلم از داستان‌های کلاسیک علمی تخیلی الهام گرفته و یکی از تکنیک‌های خارق العاده آن را می‌توان نشان ندادن وحشت کامل موجود موسوم به «بیگانه» دانست که سبکی خارق العاده و بسیار ترسناک برای ساخت تعلیقی است که از زمان به بعد به طور مرتب کپی برداری شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۷.بلید رانر (۱۹۸۲)

داستان فیلم «بلید رانر» در سال ۲۰۱۹ در شهر لس آنجلس رخ می‌دهد، جایی که رایان دکارد یکی از بلید رانر‌های مشهور است. بلید رانر به کسی گفته می‌شود که نسخه‌های شبه انسانی ساخته شده با مهندسی زیستی را تعقیب کرده و به قتل می‌رساند. او برای پیدا کردن چهار شبه انسانی که به طور غیرقانونی روی زمین زندگی می‌کنند فرستاده شده و همچنین نظارت بر تستی که قرار است انسان‌ها را از شبه انسان‌ها تشخیص دهد. فیلم اورجینال «بلید رانر» از نقاشی‌های کلاسیک ادوارد هوپر و فضای آسمان شهر هنگ کنگ برای خلق ظاهر نمادین و تکنولوژیک فضا‌های شهری که تاریکی فیلم نوآری خاصی دارد استفاده می‌کند.

۸. موجود (۱۹۸۲)

قاره قطب جنوب. جان کارپنتر. کرت راسل. فیلم «موجود» (The Thing) یکی از آن دسته فیلم‌های علمی تخیلی ترسناک کلاسیک است که هنگام انتشار مورد بی مهری منتقدان قرار گرفت، اما با تماشای چند باره و گذشت زمان زیبایی‌های خود را نشان داد. با فرو رفتن بیشتر و بیشتر دانشمندانی که در یک مرکز تحقیقاتی در قطب جنوب گرفتار شده اند در ترس و پارانویا، تنش و تعلیق در داستان افزایش می‌یابد و مواجهه با یک موجود بیگانه تاریخی و با قدرت تغییر چهره و فرو رفتن در قالب انسان ها، شرایط برای این افراد به چیزی فراتر از یک کابوس تبدیل می‌شود.

۹. ۱۲ میمون (۱۹۹۵)

فیلم «۱۲ میمون» (۱۲ Monkeys) به کارگردانی تری گیلیام در دوران اوج کاری اش و با بازی بروس ویلیس و برد پیت، یک فیلم سفر در زمانی نئو.نوآری خارق العاده است که در آن یک ویروس مرگبار اغلب انسان‌ها را به کام مرگ فرستاده است. بازماندگان این فاجعه در سال ۲۰۳۵ در زیر زمین زندگی می‌کنند، جایی که گروهی از دانشمندان درمانده یک جنایتکار با بازی ویلیس را به گذشته باز می‌گردانند تا از شیوع ویروس جلوگیری کند، ویروسی که گمان می‌رود توسط گروهی موسوم به ۱۲ میمون ساخته و منتشر شده است. وقتی که او به زمانی نادرست فرستاده می‌شود خیلی زود دستگیر شده و به یک بیمارستان روانی فرستاده می‌شود، جایی که در آن با یک بیمار روانی با بازی پیت آشنا می‌شود و آنجا سعی می‌کند یکی از پزشکان را متقاعد کند که راست می‌گوید. اتفاقاتی که پس از این ماجرا می‌افتد شبکه‌ای بی نقص از اتفاقات پارادوکسی است که گاهی اوقات عقلانی نیست، اما شما را شیفته خود می‌سازند.

۱۰. ماتریکس (۱۹۹۹)

واچوفسکی‌ها با ساخت فیلم «ماتریکس» (The Matrix) دنیای فیلم‌های علمی تخیلی را تغییر دادند. فیلم آن‌ها یک آینده پادآرمانشهری را به تصویر می‌کشد که در آن تمام انسان‌ها در داخل یک واقعیت شبیه سازی شده گرفتار شده اند و به عنوان یک منبع انرژی توسط مخلوقاتی که با هوش مصنوعی ساخته شده اند مورد استفاده قرار می‌گیرند. یک هکر به نام نئو از دروغین بودن دنیایی که انسان‌ها در آن هستند مطلع می‌شود و خیلی زود شروع به جستجو برای کشف واقعیت می‌کند. این فیلم سوالاتی را در مورد فلسفه وجودی و پوچ گرایی در مخاطبان ایجاد کرده و آن را با سکانس‌هایی اکشن، هنر‌های رزمی و انیمه‌های ژاپنی ترکیب نمودته تا یک فیلم سایبر پانک ماندگار در ژانر علمی تخیلی تولید کند که در فرهنگ معاصر همواره به آن ارجاع داده می‌شود.

۱۱. پرایمر (۲۰۰۴)

فیلم «پرایمر» (Primer) به کارگردانی شین کاروت، فیلمی با بودجه بسیار کم و بدور از جلوه‌های ویژه پرخرج، اما با تنش بالا در مورد دو مهندس به نام‌های آرون و ایب ساخت که به طور تصادفی راز سفر در زمان را در گاراژ خانه خود کشف می‌کنند. وقتی که فیلم «پرایمر» منتشر شد، به خاطر اورجینال بودن مورد توجه قرار گرفت. این فیلم موضوعات پیچیده ایمانند فیزیک کوانتوم را مورد بررسی قرار گرفته و آن‌ها را برای فهم بیننده ساده نمی‌سازد، به جای آن از واژه‌ها و عبارات واقعی علمی برای استفاده محققان دنیای واقعی استفاده می‌کند. بخش اعظم فیلم در گاراژ‌ها و پارکینگ‌ها فیلم برداری شده و به غیر از دو نقش اصلی داستان، دیگر شخصیت‌های فیلم توسط دوستان یا اعضای خانواده تیم تولید به تصویر کشیده شده اند.

۱۲. سان شاین (۲۰۰۷)

با الهام از ایده مرگ گرمای جهان هستی و خاموش شدن نهایی خورشید، الکس گارلند همراه با دنی بویل یک تریلر علمی تخیلی به نام «سان شاین» یا «نور خورشید» (Sunshine) در مورد اثرات روانشناختی سفر در فضا ساخته اند. در سال ۲۰۵۶، زمین با کاهش قدرت نور آفتاب زمین در حال نابودی است. تیمی از ۸ فضانورد در یک ماموریت مرگبار قصد دارند بار دیگر نیروی محرکه خورشید را به کار بیندازند. با نزدیک شدن سفینه آن‌ها به خورشید، آن‌ها بقایای سفینه فضایی قبلی که قصد داشتند با استفاده از آن به هدف خود برسند را پیدا می‌کنند. سازندگان برای ساخت و طراحی این فیلم از ناسا مشورت گرفته و فیزیکدانان شناخته شده‌ای را به کار گرفتند. این فیلم از لحاظ عاطفی و احساسی بسیار تکان دهنده و یک رولر کوستر با فضا‌های تنگ و تاریک است که موضوعاتی مانند علم، باور دینی و در نهایت امید را مورد بررسی قرار می‌دهد.

۱۳. تلقین (۲۰۱۰)

فیلمی جیمز باندی درون یک فیلم سرقت درون یک فیلم از کریستوفر نولان. «تلقین» (Inception) با استفاده از یک سناریو بی نقص و پیاده سازی دقیق دنیای خیالات و رویا‌ها با ترکیب خلاقیت و شوخی به یکی از جاودانه‌های تاریخ سینما تبدیل می‌شود. آزمایشات سینمایی نولان با زمان همیشه جذاب بوده اند، اما «تلقین» همچنان کامل‌ترین فیلم او در این زمینه است. با هانس زیمر در مقام آهنگساز و بازی‌های حیرت انگیز از لئوناردو دی کاپریو، تام هاردی، کن واتانابه، ماریون کوتیارد و دیگران، داستان تکان دهنده فیلم تاثیر دو چندانی بر مخاطب داشت.

۱۴. مکس دیوانه: جاده خشم (۲۰۱۵)

فیلم «مکس دیوانه: جاده خشم» (Mad Max:Fury Road) از منابعی مانند اضطراب امروزی، کمبود منابع، تغییرات آب و هوایی و آخرالزمان در معنای کلی آن برای خلق یک تریلر تاریک با جلوه‌های ویژه خارق العاده و محیط تکان دهنده استفاده می‌کند. در این دنیای پسا آخرالزمانی، نفت و آب به کالا‌هایی کمیاب تبدیل شده اند و گروهی از بازماندگان که از رهبری ترسناک فرار کرده اند باید برای زنده ماندن با هم متحد شوند. این فیلم بیشتر از علمی تخیلی بودن یک تریلر اکشن است و یک ترس واقعی و محسوس که از به اتمام رسیدن منابع نشأت می‌گیرد را برای مخاطب به تصویر می‌کشد. زیبایی‌های پادآرمانشهری و بن مایه‌های فمنیستی فیلم با بازی‌های قوی بازیگران باعث شد که این فیلم یکی از بهترین فیلم‌های یک دهه اخیر سینما باشد.

۱۵. ورود (۲۰۱۶)

رمان کوتاه «داستان زندگی تو» (Story of Your Life) نوشته تد چیانگ الهام بخش این فیلم در مورد زبان و اکتشاف است که در آن بشریت برای درک و ارتباط برقرار کردن با گروهی از موجودات فضایی که تازه به زمین آمده است تلاش می‌کند. در بطن فیلم «ورود» (Arrival) یک زبانشناس قرار دارد که تلاش‌های او برای ارتباط برقرار کردن با جماعتی از موجودات فضایی او را با کابوس‌هایی دردناک در مورد دخترش روبرو می‌کند. اگر چه بن مایه این فیلم بار‌ها مورد استفاده فیلم سازان قرار گرفته، اما دنیس ویلنوو با قدرت کارگردانی خارق العاده اش، این داستان کلیشه‌ای را به بحث در مورد ارتباط برقرار کردن، تشویش و عشق می‌کشاند.