۱۰ فیلم برتر برنده‌ی شیر طلای جشنواره‌ی ونیز در قرن بیست و یکم

جشنواره‌ی ونیز ۲۰۲۰ از دوم سپتامبر (۱۲ شهریورماه) آغاز می‌شود و به مدت ۱۰ روز ادامه می‌یابد. جشنواره‌ی امسال برای سینمادوستان بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا این رویداد اولین جشنواره‌ی سینمایی تراز اولی است که بعد از شیوع بیماری کرونا به صورت حضوری برگزار خواهد شد. به همین خاطر قصد داریم بر اساس امتیاز متاکریتیک ده فیلم‌ جشنواره‌ی ونیز را که در دو دهه‌ی اخیر برنده‌ی جایزه‌ی شیر طلایی شده‌اند رتبه‌بندی کنیم تا اگر در این روزهای گرم تابستانی به دنبال چند فیلم جذاب برای تماشا بودید، انتخاب‌های درستی داشته باشید.

۱۰- دایره (The Circle)

کارگردان: جعفر پناهی

بازیگران: فرشته صدر عرفایی، نرگس ممی زاده رازلیقی، مریم پروین آلمانی، مژگان فرامرزی، فاطمه نقوی

امتیاز متاکریتیک: ۸۵ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۰۰

تنها فیلم ایرانی برنده‌ی شیر طلایی یکی از بهترین فیلم‌های جشنواره‌ی ونیز تا به امروز است. «دایره» با وجود اینکه پس از کسب پروانه‌ی ساخت ساخته شد، ولی بغد از پایان مراحل تولید و ارائه برای دریافت پروانه‌ی نمایش توسط معاون سینمایی وقت سیف‌الله داد توقیف شد و از اکران عمومی آن در ایران ممانعت به عمل آمد. این فیلم یکی از نخستین آثار سینمایی است که در آغاز هزاره جدید به سراغ روایت غیرخطی به شیوه‌ای که امروزه با آن مواجه هستیم رفت. «دایره» داستان شش زن را روایت می‌کند که هر یک به طریقی از زندان گریخته‌اند و حالا باید خود را از دستگیری مجدد حفظ کنند و به سرپناهی مطمئن برسند. «دایره» محتوا و مفهومی انسان‌وارانه دارد و در برخی از بخش‌هایش قادر است مخاطب را به تفکر وا دارد. به همین خاطر اگر به دنبال یک فیلم ایرانی با موضوع زنان و طبقات مختلف اجتماع هستید، تماشای آن خالی از لطف نیست؛ فیلمی که اگر یک دهه دیرتر ساخته می‌شد احتمالا امکان اکران می‌یافت، اما بدعت‌های روایی آن دیگر جالب‌توجه نبودند.

۹- روما (Roma)

کارگردان: آلفونسو کوارون

بازیگران: یالیتزا آپاریچیو، مارینا د تاویرا

امتیاز متاکریتیک: ۹۶ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۱۸

فیلم «روما» اثری بود که نشان داد نتفلیکس تا چه اندازه توانسته بر تولیدات سینمایی و چرخه سنتی این هنر-صنعت تاثیر بگذارد. «روما» بیشتر به خاطره‌بازی‌هایی سینمایی شده شباهت دارد. این فیلم درواقع برش‌هایی از زندگی ساکنین مکزیکو سیتی و شخص آلفونسو کوارون است. «رما» داستان خدمتکاری به نام کلیوو را روایت می‌کند که پس از چند سال خدمت در یک خانواده به یکی از اعضای آن‌ها تبدیل می‌شود. دست تقدیر کلیوو را بازیچه هوس‌رانی پسر جوانی قرار می‌دهد، اما خانواده‌ای که برای آن‌ها کار می‌کرد در سخت‌ترین شرایط هم کنار او می‌ایستند تا هشتمین فیلم کوارون در مسند کارگردان ابعاد انسانی و جذابی پیدا کنند. شایان به ذکر است که کوارون به منظور تصویرگری صحیح آنچه در ذهن داشت، خود مدیریت تیم تصویربرداری «رما» را هم برعهده گرفت و در نود و یکمین دوره‌ی جوایز اسکار در کنار اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان و بهترین کارگردانی، جایزه‌ی بهترین فیلم‌برداری را هم مال خود کرد.

۸- زنی که رفت (The Woman Who Left)

کارگردان: لاو دیاز

بازیگران: چارو سانتوس کونسیو، یان لیولد کروز، میشاییل د مسا

امتیاز متاکریتیک: ۸۳ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۱۶

لاو دیاز را پدر ایدئولوژیک سینمای مدرن فیلیپین نامیده‌اند. سینماگری که شخصیت‌های تکیده‌ای همچون انقلابیون شکست‌خورده، هنرمندان ناامید و مجرمین اغلب در بند شخصیت‌های محوری فیلم‌هایش هستند. در کنار زیبایی‌شناسی خاص دیاز که در انتقال حس حضور در یک دنیای پسااستعماری به مخاطب بسیار کارآمد است، طولانی بودن را هم می‌توان یکی دیگر از حصایص مهم سینمای او به شما آورد. مدت زمان فیلم «تکامل یک خانواده فلیپینی» وی به ۵۴۰ دقیقه می‌رسد، اما خوشبختانه «زنی که رفت» مدت معقول‌تری دارد و برای تماشای آن باید ۲۲۶ دقیقه وقت صرف کنید. این فیلم داستان زن فیلیپینی سال‌خورده‌ای را روایت می‌کند که پس از تحمل ۳۰ سال حبس، مصمم می‌شود تا از محبوب سابق‌اش انتقام بگیرد.

۷- خواهران مگدالن (The Magdalene Sisters)

کارگردان: پیتر مولان

بازیگران: آن-ماری داف، جرالدین مک‌ایوان، ایلین والش

امتیاز متاکریتیک: ۸۳ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۰۳

فیلم «خواهران مگدالن» بهترین فیلم پیتر مولان در مسند کارگردانی است. هنرمندی که بیشتر او را به واسطه توانایی‌هایی که در عرصه بازیگری دارد به یاد می‌آوریم. «خواهران مگدالن» را می‌توان در زمره‌ی فیلم‌های اجتماعی-اعتراضی به شمار آورد. این فیلم با روایت حکایت چند دختر جوان، قصد دارد سری به قوانین سختگیرانه کلیسا در پاره‌ای از موضوعات بزند. این فیلم در صومعه ماگدالين رقم می‌خورد، مکانی که خانواده‌ها دختران سرکش خود را به آنجا می‌فرستند تا از معاصی خود توبه کنند.

۶- ورا دریک (Vera Drake)

کارگردان: مایک لی

بازیگران: ایملدا استنتون، ریچارد گراهام، ادی مارسن، آنا کیونی

امتیاز متاکریتیک: ۸۳ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۰۴

سقط جنین و بارداری ناخواسته دو موضوعی هستند که در سینما با مسئله حق زنان پیوند ناگسستنی دارند و می‌توان گفت بیشتر از سایر خشونت‌ها و نابرابری‌ها به این اتفاقات پرداخته شده است؛ از فیلم تحسین شده «چهار ماه، سه هفته و دو روز» بگیرید تا همین «ورا دریک». ورا دریک یک زن از طبقه‌ی کارگر انگلستان است که طی دهه‌ی ۱۹۵۰ میلادی در لندن برای زنان و دخترانی که دچار بارداری ناخواسته شده‌اند، عمل سقط انجام می‌دهد. شایان به ذکر است این فیلم علاوه‌بر شیر طلایی، جایزه‌ی بفتای بهترین کارگردانی سال ۲۰۰۵ را هم برای مایک لی به ارمغان آورد.

۵- کبوتری برای تأمل در باب هستی روی شاخه نشست (A Pigeon Sat on a Branch Reflecting on Existence)

کارگردان: روی آندرشون

بازیگران: نیس وستبلوم، هوگر اندرسون

امتیاز متاکریتیک: ۸۱ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۱۴

فیلم جالب‌توجه و دوست‌داشتنی «کبوتری برای تأمل در باب هستی روی شاخه نشست» در نظر بسیاری از سینمادوستان بهترین فیلم کارنامه‌ی روی آندرشون است. فیلم‌ساز سوئدی صاحب سبکی که سینمای او را با آثار اپیزودیک و مفهوم‌گرایش به خاطر می‌آوریم. آندرشون در فیلم‌هایش قصد دارد یک روانشناسی نامتعارف از معاصی بشر امروز ارائه دهد. سنجیدن عیار فیلم‌های او با ملاک‌های رایج ممکن نیست؛ زیرا شاعرانگی و ابسوردیسم سینمای آندرشون در ترکیب با قصه‌های اپیزودیک منفصل و نماهای کوتاه و بعضاً بلندش، به فیلم‌هایی ختم می‌شود که جز با تماشای چند باره نمی‌توان به مفهوم کلی آن‌ها نزدیک شد و «کبوتری برای تأمل در باب هستی روی شاخه نشست» یکی از بهترین ِ این فیلم‌ها است. در نتیجه اگر به فیلم‌های آرام و دغدغه‌مند اروپایی علاقه‌مند هستید، هرچه زودتر خود را برای یک سیاحت ۱۰۱ دقیقه‌ای در قلمرو سینمایی روی آندرشون آماده کنید.

۴- لبنان (Lebanon)

کارگردان: ساموئل مائوز

بازیگران: اوشاری کوهن، ایتای تیران

امتیاز متاکریتیک: ۸۵ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۰۹

گاهی صحنه‌هایی از یک فیلم جنگی تراز اول می‌نواند بیش از هر اثر دیگری انسان را به صلح‌طلبی دعوت کند. ساموئل مائوز کارگردان و نویسنده‌ی فیلم «لبنان» تجربه حضور در جبهه‌های نبرد را دارد و به همین خاطر او به خوبی بر تاثیرات جسمی و روانی جبران‌ناپذیر جنگ واقف است. از این جملات اینچنین برداشت نکنید که «لبنان» یک فیلم صرفا اخلاق‌گراست و به سایر جنبه‌های آن کم توجه‌ای شده است، خیر. «لبنان» در وهله اول یک اثر جنگی است که می‌تواند مخاطبش را سرگرم کند و بعد به سراغ بیان سایر موضوعات می‌رود. در زمان جنگ اول لبنان در سال ۱۹۸۲، به یک تانک به همراه جوخه‌ای از چتربازان ماموریت جست‌وجو در اراضی دشمن محول می‌شود. اما هیچ چیز طبق روال معمول پیش نمی‌رود و این ماموریت ساده برای آن‌ها تبدیل به کابوسی وحشتناک می‌شود.

۳- کوهستان بروکبک (Brokeback Mountain)

کارگردان: انگ لی

بازیگران: جیک جیلنهال، هیث لجر، میشل ویلیامز، ان هتوی

امتیاز متاکریتیک: ۸۷ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۰۵

فیلم «کوهستان بروکبک» بر اساس داستان کوتاهی به قلم انی پرو ساخته شده است. این فیلم به سراغ زندگی عاطفی و روابط گاوچران‌ها در چند دهه‌ی قبل می‌رود. «کوهستان بروکبک» علاوه‌بر اینکه یکی از بهترین فیلم‌های جشنواره‌ی ونیز تا به امروز است، در زمره موفق‌ترین آثار قرن بیست و یکم از نظر آکادمی اسکار نیز قرار می‌گیرد. یازدهمین فیلم کارنامه‌ی هنری انگ لی در سال ۲۰۰۵ توانست در ۸ رشته‌ی مختلف مراسم اسکار، از جمله بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین فیلمنامه‌ی اقتباسی نامزد شود که در نهایت ۳ مورد از این جوایز را از آن خود کرد.

۲- شکل آب (The Shape of Water)

کارگردان: گیرمو دل تورو

بازیگران: سالی هاوکینز، مایکل شنون، ریچارد جنکینز، داگ جونز

امتیاز متاکریتیک: ۸۷ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۱۷

احتمالا فانتزی‌ترین و رمانتیک‌ترین فیلم حاضر در این فهرست «شکل آب» است. این ساخته‌ی گیرمو دل تورو داستان زن لالی به اسم الیسا را به تصویر می‌کشد که به عنوان نظافتچی در یک آزمایشگاه دولتی مشغول به کار است. پس از مدتی یک موجود دوزیست عجیب‌الخلقه به این آزمایشگاه آورده می‌شود و در گذر زمان رابطه‌ی عاطفی پیچیده‌ای میان این دو شکل می‌گیرد. اما همه چیز به خوبی پیش نمی‌رود و این کشش عاطفی سر آغاز یک ماجراجویی پر فراز و نشیب برای الیسا و معشوقه‌ی نامتعارف‌اش است. «شکل آب» توانست در نودمین دوره‌ی جوایز اسکار چهار جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین موسیقی متن و بهترین طراحی صحنه را به دست آورد.

۱- بازگشت (The Return)

کارگردان: آندری زویاگینتسف

بازیگران: ولادیمر گالین، ایوان دوبرونراوو، کونستانتین لاوروننکو، ناتالیا ودونیا

امتیاز متاکریتیک: ۸۲ از ۱۰۰

سال ساخت: ۲۰۰۳

فیلم «بازگشت» یکی از شناخته‌شده‌ترین و بهترین فیلم‌های سینمای روسیه طی قرن بیست و یکم است. نخستین فیلم بلند داستانی آندری زویاگینتسف که برای او جایزه‌ی ارزشمند شیر طلایی جشنواره ونیز را به ارمغان آورد. در کنار پرداخت دقیق و به جا به شخصیت‌ها، احتمالا مهم‌ترین مسئله‌ای که «بازگشت» را به یکی از قابل‌توجه‌ترین فیلم‌های حاضر در فهرست بهترین فیلم‌های جشنواره‌ی ونیز بر اساس امتیاز متاکریتیک تبدیل می‌کند، اتمسفر و میزانسن این اثر است. بعد از تماشای «بازگشت» بی‌تردید تکه‌هایی از سفر عجیب و مخاطره‌انگیز دو پسر نوجوان با پدرشان در خاطر هر بیننده‌ای باقی خواهد ماند. داستان فیلم از آنجایی آغاز می‌شود که مردی پس از دوازده سال به خانه بازمی‌گردد تا دو پسرش به نام‌های ایوان و آندره را به سفر ببرد. پسر بزرگ‌تر (آندره) از بودن پدر خوشحال است، اما پسر کوچک‌تر (ایوان) طی سفر به رفتارهای پدرش مشکوک است و چندان به او روی خوش نشان نمی‌دهد.