چه کسی از شجریان می‌ترسد؟

چند روزی است که خبر همه جا پر شده: «نام محمد رضا شجریان از پوستر مستند چاووش؛ از ‏درآمد تا فرود حذف شده است.» یک روز بعد از این‌که گفته شد اداره ارشاد استان تهران باعث حذف اسامی ‏استادان موسیقی شده است، مهرشاد کاظمی، معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل ارشاد استان تهران به ‏‏«شهروند» می‌گوید: «جواب استعلام اسامی که در پوستر بود، نیامده بود. آنها برای چاپ و نصب پوسترها ‏عجله داشتند، بنابراین گفتند بدون نام‌ منتشر شود.»

همه اینها درحالی است که  روایت ‌هانا کامکار و آرش رییسیان در ‏این باره چیز دیگری است. ظاهرا آنها نزدیک به سه ماه ماجرا را پیگیری کرده‌اند.

‏

در مستند تازه‌ای که آرش رییسیان و ‌هانا کامکار با عنوان «چاووش؛ از درآمد تا فرود» آن را ساخته‌اند، استادانی ‏چون‎ ‎محمدرضا شجریان، زیدالله طلوعی، علی اکبر شکارچی، بیژن کامکار، شهرام ناظری، حسین علیزاده، ‏عبدالنقی افشارنیا، پشنگ کامکار، قشنگ کامکار‎ ‎‏ و دوازده نفر از استادان دیگر موسیقی به‌عنوان راوی حضور ‏دارند. افرادی که خیلی از ایرانی‌ها آنها را می‌شناسند اما ظاهرا اداره ارشاد استان تهران برای استعلام آنها ‏بیش از دو یا سه هفته زمان نیاز داشت. کاظمی، معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل ارشاد استان تهران ‏این طور ماجرا را توضیح می‌دهد: «در میان این افراد نزدیک به ١٠ استاد موسیقی شناخته شده داشتیم، اما ‏بقیه خیلی شناخته شده نبودند. طبق آیین‌نامه‌هایی که داریم باید صحت اسامی پوسترهای تبلیغاتی ‏ را استعلام کنیم و اصولا این روند ٢٤ تا ٤٨ ساعت زمان می‌برد. به ما مراجعه کردند گفتیم باید استعلام ‏کنیم اما چون برای اکران عجله داشتند گفتند که اسامی را حذف کنیم تا پوستر منتشر شود.» ‏

برای شناسایی استادان موسیقی چقدر زمان لازم است؟

پیگیری این ماجرا از کارگردان و تهیه‌کنندگان اثر روی دیگری دارد.‌ هانا کامکار که به پاسخ ارشاد معترض ‏است، به «شهروند» می‌گوید:  «اداره ارشاد برای استعلام نام خوانندگان و استادان موسیقی ایرانی چقدر زمان ‏لازم داشته است؟ ما از سه ماه قبل برای پوسترها اقدام کردیم و آیا سه ماه زمان برای شناختن استادان ‏موسیقی زمان کمی است؟ نخستین نام روی پوستر، نام استاد شجریان بود و مسئولان تا نام ایشان را دیدند به ‏شک افتادند. حالا برای هر کدام از این تابلوهایی که از سهمیه فرهنگی شهرداری است، حدود ٥٠٠‌هزار ‏تومان هم  پرداخت کرده‌اند.» ‏

می‌گفتند حساسیت وجود دارد

همه چیز به زمانی بر می‌گردد که حق شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی شورا به تماشای مستند رفت و بعد به ‏سازندگان اثر گفت که می‌توانند از امکانات شهرداری برای نصب پوسترهای تبلیغاتی استفاده کنند. ماحصل ‏مذاکرات شد ٥ بیلبورد تبلیغاتی برای این فیلم. یکی از کارگردانان این اثر از سه ماه قبل، پیگیری برای ‏گرفتن پوسترها از این نهادها را آغاز می‌کند؛ معاونت سینمایی نمایش خانگی، اداره ارشاد تهران و سازمان ‏زیباسازی. نامه در معاونت سینمایی نمایش خانگی بدون معطلی مهر می‌شود اما وقتی روی میز ارشاد تهران ‏می‌رسد هر روز به روز دیگر موکول می‌شود. آرش رییسیان دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید:  «زمانی که ‏پوستر را روی میز ارشاد گذاشتم با دیدن نام‌ها که نخستین‌اش محمد رضا شجریان بود، به شک افتادند. گفتند ‏مورد خاصی نیست اما باید استعلام آن گرفته شود.» ظاهرا بعد از پیگیری‌ها باز هم به آنها گفته‌اند باید برای این ‏موضوع شورایی تشکیل بدهیم: «گفتند اسم برخی از این افراد حساسیت زاست و در برابر پیگیری‌ها می‌‏گفتند؛ هنوز استعلام مقامات نیامده است. به آنها گفتم با این اسم‌ها مشکل دارید؟ این افراد میراث فرهنگی ‏کشور هستند. درنهایت به این تفاهم رسیدیم تا اسم‌ها را از پوستر خارج کنیم.»‏

مسئولان اداره ارشاد استان تهران زیر بار نمی‌روند که اسم استاد شجریان برایشان حساسیت‌هایی را به وجود ‏می‌آورد، اما بر کسی پوشیده نیست که از‌سال ٨٨ به بعد حساسیت‌هایی  در این زمینه ایجاد شد. ‏همین چند وقت قبل بود که شورای روستای «بیاره»، کوچه‌ای را در این روستا به نام استاد شجریان ‏نام‌گذاری کرد، اما چند روز بعد تابلو پایین کشیده شد. حامد محمد حسینی، رئیس شورای اسلامی روستای ‏‏«بیاره» در توضیح چرایی این اتفاق گفته بود: «طی تماس تلفنی که دهیار روستا با بنده داشت عنوان کرد که ‏از ما خواستند این تابلو را درآوریم.»‏