چندسالی هست که با تخصصی‌تر شدن شبکه‌های مختلف سیما، هر موضوع به شبکه‌ای واگذار شده است و شبکه‌های گوناگون تلویزیونی می‌کوشند برنامه‌هایی همسو با اهداف تعریف شده روی آنتن بفرستند. بر همین اساس تولید برنامه‌های مختص گروه‌های سنی کودک و نوجوان هم عموما به شبکه‌ها و کانال‌های تازه‌تاسیس پویا، نهال و امید واگذار شده و کار برنامه‌سازی برای این مخاطبان کوچک را به‌عهده گرفته‌اند. با این حال سنت برنامه‌سازی برای کودکان در دو شبکه یک و دوی سیما هم رویکردی است که از گذشته‌های دور وجود داشته و به نوعی به بارزه خاطره‌بخش این دو شبکه تبدیل شده است.
این روزها شبکه دوی سیما، برنامه‌ای مفرح و پرنشاط با نام «با ما بیا» را روی آنتن می‌فرستد؛ برنامه‌ای که ساعت ۱۳ و ۵۰ دقیقه روزهای پنجشنبه، جمعه و نیز مناسبت‌های تعطیل روی آنتن می‌رود.
حضور ۲ مجری مهربان
عمو مهربان و خاله رویا، زوج تلویزیونی محبوبی هستند که چندسالی است مهمان نگاه کودکان ایرانی شده‌اند و برنامه‌های متفاوت و شادی را طی این مدت از شبکه دوی سیما روانه آنتن کرده‌اند. «موتور امداد» و «یک لقمه خنده» از جمله برنامه‌های پیشین این زوج در تلویزیون است؛ سید مجتبی ظریفیان و آزیتا رضایی که در زندگی واقعی هم با یکدیگر زوج هستند و هم در زندگی و هم برنامه‌سازی، تفاهم و درکی مشترک دارند.
ظریفیان یا همان عمو مهربان بچه‌ها در تعریف برنامه با ما بیا به جام‌جم می‌گوید: با ما بیا بعد از برنامه موفق یک لقمه خنده شکل گرفت. در آن دوران شرایط برای ساخت برنامه‌ای جدید با دکور بزرگ و حضور بچه‌ها در صحنه و مواردی از این دست برایمان فراهم نبود؛ فقط یک فضای خالی یک و نیم متری در استودیوی پخش شبکه دوی سیما در اختیارمان قرار دادند و از آنجا که همیشه گفته‌اند محدودیت خلاقیت می‌آورد، به این نتیجه رسیدیم که در چنین فضای محدودی مدام پشت‌صحنه کارمان را به صورت رایانه‌ای عوض کنیم و از این راه موجب تنوع شویم. ضمنا به تعریف داستان‌هایی کوتاه با استفاده از عکس روی آوردیم که به‌اصطلاح داستان‌های عکس‌نوشته نام گرفت و مدتی هم برنامه را با این روال ادامه دادیم؛ اتفاقی که بعد از ما در برنامه‌های دیگر هم رواج یافت.
وی درخصوص ساختار اصلی این برنامه هم می‌افزاید: با ما بیا در اصل قابی برای پخش کارتون‌های مختلف در شبکه دوی سیماست؛ ما هر بار آیتمی را جلوی دوربین می‌بریم، بعد یک کارتون به نمایش درمی‌آید، دوباره ما جلوی دوربین برمی‌گردیم و نوبت کارتون بعدی می‌شود.
به گفته ظریفیان، با ما بیا از سال ۹۲ روی آنتن است و تاکنون شش سری مختلف از آن برای مخاطبان کودک پخش شده است. ظریفیان می‌گوید: ما همیشه به دنبال تغییر بوده‌ایم و می‌کوشیم در سری‌های جدید برنامه از حضور خردسالان استفاده کنیم.
داستان‌هایی رنگارنگ و کودکانه
از جمله آیتم‌های نمایشی موفق ساخته شده توسط این زوج بازیگر و مجری، مجموعه کوتاه «جیب جیب» است که داستان دختر بچه‌ای با لباسی پر از جیب را به تصویر می‌کشد. هر بار از داخل جیب‌های این لباس وسیله‌ای بیرون می‌آید و بهانه روایت قصه در آن قسمت می‌شود. به گفته ظریفیان، جیب جیب رئال انیمیشنی است که تعریفی کاملا متفاوت با دیگر ساخته‌هایشان دارد.
او توضیح می‌دهد: جیب جیب برنامه‌ای است که به طور مشخص برای گروه سنی خردسالان تولید شده است و در عین حال می‌تواند خانواده‌هایشان را هم درگیر کند. این آیتم نمایشی کودکان را به متفاوت دیدن دعوت می‌کند و مفاهیم دشوار و پیچیده را به شکلی ساده برایشان نمایش می‌دهد. آزیتا رضایی توضیح می‌دهد: موضوعاتی که برای گروه سنی خردسال انتخاب می‌شوند، عموما ساده هستند.
لامسه، بینایی، طبیعت، محیط‌زیست، آب، آلودگی و مواردی از این دست که باید از همان اوایل کودکی برای کودکان گفته شوند. آنچه از خردسالی برای کودک گفته شود در وجود او نهادینه می‌شود و در آینده‌اش هم تاثیر خواهد داشت. لذا ما هم سعی کردیم بااهمیت‌ترین موضوعات را انتخاب کنیم و بعد به چگونگی روایت کردنشان اندیشیدیم تا در بیشترین حد ممکن فانتزی باشند.
عمو مهربان بچه‌ها هم تصریح می‌کند: انجام این سبک از انیمیشن کار دشواری بود و ساخت ۵۲ قسمت آن حدود چهار سال به طول انجامید. جیب جیب، حرکتی کاملا ایرانی است و تمام ایده‌هایش توسط خودمان شکل گرفت.
خاله رویا هم می‌افزاید: جیب جیب، مفاهیمی جهانی دارد و لذا می‌تواند از هر شبکه‌ای پخش شود. امیدواریم اتفاقی بیفتد که سازمان صداوسیما بتواند این اثر را به کشورهای دیگر بفروشد و بچه‌های دیگر نقاط دنیا هم از این نگاه و نگرشمان استفاده کنند و یاد بگیرند.
دور از فضای نصیحت
رضایی با اشاره به همکاری مشترکش با ظریفیان در امر برنامه‌سازی می‌گوید: پس از این‌همه سال کار کردن، دیگر می‌دانیم چه اتفاقی قرار است در برنامه‌هایمان رخ بدهد و باید از هم چه توقعاتی داشته باشیم؛ با این حال بارها شده است که غافلگیر شده‌ام و عمو مهربان حرفی کاملا متفاوت از تمرین‌هایمان را جلوی دوربین گفته است! البته اینها از لذت‌های اجرای مشترک است. معمولا شخصیت عمو مهربان در برنامه، بار شوخی‌ها و شیطنت‌ها را بر دوش دارد و من کسی هستم که اشتباهاتش را تصحیح می‌کنم و شخصیتم به نوعی عاقل‌تر است.
وی تاکید می‌کند: همیشه سعی کرده‌ایم از نصیحت دوری کنیم. دلمان می‌خواهد کسی در انتهای داستانمان تأدیب نشود، بلکه در همان فضای کودکانه داستانمان را تعریف و سعی می‌کنیم نتیجه اتفاقات داستان به آگاهی‌بخشی به آنها منجر شود.
انعکاس موضوعات روز با زبان کودکانه
آذرمیدخت آذرهوش، مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه دوی سیما در توضیح ضرورت ساخت برنامه‌هایی چون «با ما بیا» در این شبکه می‌گوید: در حال حاضر با ما بیا فقط برنامه زنده گروه کودک و نوجوان است که به منزله قابی برای پخش مجموعه‌های کارتونی است و علاوه بر پخش در روزهای پنجشنبه و جمعه، دیگر مناسبت‌های ملی و مذهبی شاد را هم پوشش می‌دهد و در روزهای تعطیل روی آنتن می‌رود. بینندگان این برنامه، مخاطبان گروه سنی خردسال و کودک هستند و هر دو گروه می‌توانند از آن استفاده کنند.
آذرهوش با اشاره به رویکرد شادی و امیدبخشی با ما بیا توضیح می‌دهد: در این برنامه موضوعاتی مطرح می‌شود که بچه‌ها را به امید داشتن و تلاش برای به دست آوردن یک زندگی بهتر دعوت کند. با ما بیا، تعامل با خانواده را تشویق می‌کند و کوشیده‌ایم تمام مسائلی که رسانه وظیفه انتقال دادنشان را به مخاطب به‌عهده دارد، از این برنامه با زبان کودکانه بگوییم.
به عنوان مثال در بحث اقتصاد مقاومتی بارها به بچه‌ها گفتیم کالای داخلی بخرند تا پدران دوستانشان بتوانند سر کارشان باقی بمانند و مسائل دیگری از این دست. اگر می‌خواهیم تغییری در رفتار جامعه ایجاد کنیم، باید آموزشش را از دوران خردسالی آغاز کنیم و بعد تاثیرات مفید آن را در آینده ببینیم.
- 16
- 6
