با این حال هنوز که هنوز است در کل بیست وچند شبکه تلویزیونی؛ کمتر برنامه ای به چشم می خورد که مخاطب میلیونی داشته باشد و مردم با علاقه پیگیر آن باشند. به طوری که با نگاهی اجمالی به تولیدات سیما، جدا از برنامه نود که سال هاست با کمترین افت، جذب مخاطب می کند، اخیرا ۲ برنامه دورهمی و خندوانه توانستند کمی سر وصدا به پا کنند و تماشاگر گمشده تلویزیون را برای ساعاتی بازیابی کنند.
به طور قطع این تعداد تولیدات محبوب برای رسانه ای که خواه ناخواه رقیب شبکه های ماهواره ای و خارجی ست که همیشه از آن گریز داشته، کم و قابل تامل است. حال بگذریم از شیوه ساخت همین چند برنامه مخاطب جذب کن که در ابتدا کپی بودن آن ها صدای منتقدان را درآورد و بعد که با استقبال مردم مواجه شدند کمی فضا آرام تر شد.
با این حال همین تولیدات هم بعد از طی یک دوره صعودی در راستای جذب مخاطب، بعضا اگر دچار ریزش نشده باشند، نمودار آن ها خط صافی را نشان می دهد که از مقطعی به بعد دیگر تغییر خاصی نداشته و حتی این خط گاهی نمایانگر افولی است که در جریان جذابیت آن ها رخ داده است.
این مسئله بازهم همان سوال که ملاک های یک برنامه پرمخاطب برای نگه داشتن دائمی بینندگانش در رسانه ای مثل تلویزیون چیست؟را ایجاد می کند.
در این بین آیا برنامه سازان ما تنها باید مقلد تولیدات موفق خارجی ها باشند یا خودشان هم می توانند دست به ساخت اثری مخاطب پسند بزنند؟
حتی بعد از اقبال یک برنامه مثل خندوانه و دورهمی، آیا روشی که در تولید آن ها استفاده شده، دائم باید تکرار شود؟ و اصلا خلاقیت و تازگی کجای این ماجر قرار دارد؟
همه این ها و ده ها سوال دیگر جزو موارد قابل توجهی اند که به طور قطع برای پیشروی موفق در حوزه تولید برنامه، آن هم به شکل مفرح و سرگرم کننده، اهمیت زیادی دارد.
در همین راستا منتقدان به نام این حوزه صحبت هایی را دراین باره مطرح کرده اند که در ادامه آن را می خوانید:
طهماسب صلح جو:باید از فرمول های جدید استفاده شود
طهماسب صلح جو منتقد سینما و تلویزیون در خصوص ساخت برنامه هایی مثل دورهمی و خندوانه و ادامه روند موجود در آن ها، به بانی فیلمگفت: طبیعتا اگر برای تولید برنامه ها از ایده های جدیدتری استفاده کنند، اتفاقات بهتری می افتد چرا که نمی شود یک فرمول را دائم برای هر کاری استفاده کرد و اگر این امکان وجود داشته باشد که نسخه های جدید را با فضا و کمدی های جدید ادامه دهند، بهتر است، چرا که تکرار به مرور زمان باعث کهنگی می شود و این کهنگی مخاطب را پس می زند، از همین رو در کنار تجربیاتی که از برنامه هایی چون دورهمی و خندوانه به جا مانده است، باید روش ها و فضاهای جدیدی خلق شود تا این برنامه ها دلچسب باشند.
وی همچنین درباره فاکتورهایی که باعث می شود تا این دست برنامه ها در اوج بمانند گفت: این مسئله به ذوق و استعداد سازندگان آن برنامه ها بستگی دارد، در واقع کسی که کاری را تولید می کند، خودش باید حواسش باشد که تکرار و کهنگی اتفاق نیفتد. حال اگر آن کار به این سمت پیش رفت آن تولید کننده و عواملی که در شکل دادن چنین برنامه ای دخیل اند، باید سعی کنند تا تازگی و طروات را به آن برگردانند.
خود من فکر می کنم که برنامه خندوانه به همین دلیل که سازندگان آن دچار کمبود خلاقیت و نوآوری شدند، تا حدی گرفتار تکرار شد و مخاطبانی که در زمانی به دلیل همان تازگی به آن رو آورده بودند، به تدیج از آن فاصله گرفتند، چرا که وقتی گروه هم درگیر کلیشه ای شودکه خودشان آن را به وجود آورده اند، آن گاه مخاطب هم متوجه می شود و از آن فاصله می گیرد.
او ادامه داد: البته کلیشه به خودی خود بد نیست، منتهی باید در آن فوت و فنی را به کار ببرند که از تکرار مکررات پرهیز شود. تمام این موارد جزو ساختاری هستند که هر تولید کننده ای باید به فکر آن باشد وگرنه این ها مسائلی نیستند که تنها از آن ها حرف بزنیم و برایش خط مشی تعیین کنیم. در این میان طرف یا ذوق و استعداد تولید چنین اثری را دارد و می تواند دائم خودش را آپدیت کند، یا اینکه برعکس؛ نمی تواند آن تازگی را ایجاد کند، در این شرایط او خیلی زود از صحنه خارج می شود.
صلح جو یادآور شد: پس در مجموع پرهیز از تکرار و کلیشه ای که شادابی برنامه ای مثل ۲ کاری که از آن نام بردید را تحت الشعاع قرار می دهد، جزو مواردی است که باید برای در اوج ماندن آن کار در نظر گرفته شود. این مسئله هم به این معنی نیست که آن گروه باید از صفر شروع کنند بلکه آن ها تنها باید المان های روز و جذاب را به برنامه اضافه کنند تا از یکنواختی دور شود.
جبار آذین:باید از تقلید و کپی کاریپرهیز شود!
جبار آذین، از دیگر منتقدان این حوزه در باره ادامه روند تولید برنامه هایی مثل خندوانه و دورهمی و یا شکل دادن کاری با فرم جدید به بانی فیلم گفت: تلویزیون برای جذب مخاطب انبوه و راضی نگه داشتن تماشاگران کنونی خود نیازمند برنامه سازی های اساسی، بنیادین و جذاب در راستای اهداف اجتماعی است. بدیهی است که این نوع برنامه سازی باید بر مبنای سلایق، ذائقه ها و نیاز های مخاطب شکل بگیرد. در همین راستا شبکه نسیم با این هدف شکل گرفت که شاید بتواند در راستای خدمت به جامعه و کشاندن مخاطب پای گیرنده های سیما با رائه برنامه های متنوع و متفاوت به توفیق برسد. شاخصه اصلی این دست برنامه ها در این شبکه ارائه برنامه های نشاط بخش و امید آفرین است.
این ایده و نظر کاملا خوب و مناسب برای جامعه ای است که بخش زیادی از جامعه آن با مشکل و اندوه روبه رو شده. برای این مشکلات و ایجاد نشاط و شادمانی لازم است تا برنامه سازان متفاوت با ایده های نو و هدفمند در حوزه این دست تولیدات اقدام کنند. شبکه نسیم در همین راستا از پخش ۲ برنامه به نسبت پر مخاطب خندوانه و دورهمی استفاده کرد.اقبالی که از این ۲ برنامه صورت گرفت نشان داد که صدا و سیما می تواند از طریق پاسخگویی به مخاطب تولید برنامه داشته باشد. اما این بدان معنا نیست که رسانه ملی از تقلید و کپی برداری برای تولید برنامه های خود استفاده کند. هر دو برنامه های یاد شده کپی دست چندم برنامه های ماهواره ای و خارجی اندکه با کمترین تغییرات داخلی تولید و پخش شده اند.
آذین ادامه داد: این اتفاق در حالی است که اصل، تولید آثار شاخص ملی برای جامعه است نه آن برنامه هایی که در خارج از خاک کشور با توفیق روبه رو شدند و از روی آن ها کپی کرده اند و در قالب آثار ایرانی به مردم ارائه شده اند.
از همین رو لازم است که صدا و سیما همچنان که بر این باور است که مخاطب خود را انبوه کرده و پای تلویزیون بنشاند، باید از تقلید و کپی برداری دست برداشته و با توجه به نیاز و فرهنگ جامعه و احتیاج آن ها به نشاط و سرگرمی که د ر قالب مناسبات اجتماعی کشور ما شکل گرفته کار خودش را انجام دهد. به همین دلیل اگر قرار است برنامه هایی مثل دورهمی و خندوانه با همان شمایل تکراری و بدون نوآوری پخش شوند، نه تنها با عث جذب مخاطب نمی شوند، بلکه ایجاد دافعه می کنند، لذا لازم است که این برنامه ها منحصرا تولید داخل بوده و در شکل انبوه ادامه یابند. چون با وجود اینکه این ۲ برنامه ایرانی نبودند، ولی مخاطب به آن ها اقبال نشان داد و همین مسئله می تواند با توجه درست موجب تولید برنامه هایی با فرم ایرانی شود.
صدرنشینی این دست تولیدات هم مورد دیگری بود که آذین با اشاره به آن یادآور شد: پرهیز از کپی برداری، تکیه بر فرهنگ جامعه، نیازهای مردم؛ خواسته های ملی و استفاده از هنرمندان حرفه ای در کنار فاصله گرفتن از کلیشه می تواند به شکل گیری و موفقیت این دست تولیدات کمک کند.
شهرام خرازیها:نباید دائم آزمون و خطا کنیم!
شهرام خرازیها، منتقد سینما و تلویزیون پیرامون بحث ادامه راه برنامه های مطرح شبکه نسیم بدون تغییر و یا در فضایی دیگر به بانی فیلم گفت: برنامه هایی مثل دورهمی و خندوانه امتحان خودش را پس داده و ما باید این روند آزمون و خطای مکرر را در ساخت
برنامه های تلویزیونی مقداری متوقف کنیم، چون اینکه سال های سال با تغییر قالب در برنامه ها پیش برویم و بعد دائم آزمون و خطا کنیم، به نظر می آید که روال درستی نیست و ممکن است بیننده از چنین برنامه هایی بگریزد ما در هر حال حاضر از آن جایی که مشغول رقابت خیلی شدید با تولیدات شبکه های فارسی زبان ماهواره ای هستیم، باید برنامه هایی که امتحان خودشان را خوب پس دادند و از مخاطب جواب مثبت گرفته اند، ادامه داشته باشند و در صورت وجود تغییر، این اتفاق باید ریز وظریف باشد، چرا که اگر قرار شود یک تغییر ناگهانی در برنامه ای مثل خندوانه رخ دهد، این احتمال وجود دارد که برنامه با ریزش مخاطب روبه رو شود.
او ادامه داد: به عنوان مثال شما یک هنرپیشه مطرح را در سینما در نظر بگیرید که او یک دوبلور مشخص دارد و بیننده عادت کرده که فلان دوبلور جای آن هنرپیشه صحبت کند، حالا اگر این دوبلور عوض شود، بیننده حس می کند که آن بازیگر همان هنرپیشه قبل نیست. در این شرایط انگار عادت و ذهن مخاطب دست کاری شده و در روال جاری دست انداز ایجاد کرده اند، به همین دلیل با وجود علاقه فرد به آن هنرپیشه، ممکن است که او بازیگر را پس بزند و دیگر فیلم هایش را تعقیب نکند. این مسئله ای است که وجود دارد و بنابراین خوب است در میان برنامه های پرمخاطبی که هستند، اگر قرار است تغییری رخ دهد، چندان بزرگ نباشد، چون مردم به مرور به عوامل، دکور و سبک برنامه عادت می کنند. حال شما اگر این عادت را به هم بزنی، به محبوبیت آن کار هم آسیب زده اید. به همین دلیل است که تغییر در این تولیدات باید بدون جهش خاصی اتفاق بیفتد.
خرازیها اضافه کرد: در کنار این ها در مورد برنامه های مشابه با برنامه های پرمخاطب که ممکن است مخاطب زیادی نداشته باشند، تغییرات جهشی ممکن است جواب دهد، مثل تعویض مربی یک تیم فوتبال که ممکن است با موفقیت روبه رو شود.
این منتقد درباره فاکتورهای لازم برای در اوج ماندن تولیدات پرمخاطب گفت: در برنامه هایی مثل ۲ اثر مذکور، از جمله مهمترین مواردی که به دیده شدن آن ها کمک می کند، استمرار روند پخششان است، یعنی اگر این روند با مناسبت هایی چون عزاداری ها و … متوقف شود، بازهم ریزش مخاطب اتفاق می افتد. یعنی نظم در برنامه های تلویزیونی سال های سال است که در کشورهای پیشرفته و صاحب تلویزیون، نهادینه شده و در این کشورها استمرار پخش در ساعت و زمان مشخص همیشه وجود دارد، چون مردم برخی از این برنامه ها را مثل عضوی از خانوداشان می دانند. حال اگر روند برنامه ای منقطع شود، به محبوبیت آن خدشه وارد می شود.
خرازیها یادآور شد: بنابراین موارد، من فکر می کنم که در برنامه هایی مثل خندوانه و دورهمی که راهکارهای مناسبی اند که سیما برای مقابله با برنامه های مشابه و غیرمشابه شبکه های غیرمجاز پیدا کرده، اگر پخششان به هر بهانه ای مثل استراحت و… متوقف شود، به مخاطب آن ها ضربه می زند. زمانی که برنامه ای خوب جواب داده و مورد توجه قرار گرفته، در بین کمبود این دست تولیدات باید آن را ادامه دهیم. حال برخی ها فکر می کنند که ادامه یک روند ممکن است برنامه را از سکه بیندازد، در صورتی که من با این استدلال چندان موافق نیستم. زمانی که هنرمندی می تواند مخاطب میلیونی برای خودش فراهم کند، می داند که چه طور مخاطب میلیونی را هر شب با خود پای تلویزیون بکشانند، یعنی مهران مدیر و رامبد جوان می توانند ماه ها این کار را انجام دهند. از همین رو استمرار در پخش باید برای این دست تولیدات حتما وجود داشته باشد و در کنار این مورد، پخش تکرار آن هادر ساعات مشخص نیز اهمیت دارد. در ضمن همه این ها سازندگان نباید اجازه دهند که جذابیت کار کم شود، اتفاقی که با دقت در دعوت مهمان و فضایی که در حوزه کمدی دارند، رخ می دهد. علاوه بر این ها نظر سنجی مستقیم، علمی و گسترده از مخاطبان عاملی است که می تواند به رونق این دست تولیدات کمک کند، چرا که خروجی این نظرسنجی ها به مسوولان می فهماند که نکات مثبت و منفی یک برنامه پرمخاطب چیست، اتفاقی که به پیش برد موفق سازندگان در مسیری که دارد، کمک می کنند.
حسین سلطان محمدی:ترکیب اصول قدیمی با ایده های نو اتفاق خوبی در برنامه سازی است
حسین سلطان محمدی، از دیگر منتقدان این حوزه در گفت وگو با بانی فیلم، درباره تولید برنامه هایی مثل آثار پرمخاطب شبکه نسیم و چگونگی ادامه روند موجود در آن ها بیان کرد: برای تولید مجدد برنامه هایی با حال و هوای کارهای پرمخاطب، باید اصول ثابت چند ساله ای که در برنامه ای مثل خندوانه وجود دارد، با اتفاقات جدیدی که کنجکاوی مخاطب را برمی انگیزد ترکیب شود. این اتفاق نه تنها بیننده های قدیمی را نگه می دارد، بلکه موجب می شود تا افراد جدیدی هم به جمع آن ها اضافه شوند. حال هر چه این برنامه ها مشارکتی تر باشند، درصد توجه هم بیشتر می شود، یعنی تولیداتی که به هر روشی مثل رای دادن، اسم نوشتن، حضور در صحنه و…. بیننده را آلوده خودش کند. در این میان اصول ثابتی که باید درنظر گرفته شود همین است که مردم و خانواده را شاد نگه داریم و جمعی در آن شرکت کنیم یا پایش بنشینیم، مثل خندوانه که با حضور خانواده ها اتفاق می افتاد و در هر بحثی که وجود داشت مخاطب درآن شرکت می کرد.
وی ادامه داد: در این بین تنوع مهمان در همین برنامه جزو موارد قابل توجهی است که باید در راستای آن به عنوان مثال سلبریتی ها را تنها در دنیای هنر جست و جو نکند، اتفاقی که اخیرا زیاد رخ می دهد و در کنار آن باید چهره هایی از فضای علمی، جنگ و… نیز آورده شود. این رخداد باعث می شود تا در گپ و گفت صمیمی که رخ می دهد، مردم با آن چهره ارتباط برقرار کنند و در جمع خودشان او را بپذیرند. علاوه بر این ها نگاه جمعی در برنامه ای مثل خندوانه این گونه تقویت می شود، مسئله ای که تقویت آن موجب بالا رفتن مخاطب و جذابیت کار خواهد شد.
سلطان محمدی در پایان درباره ملاک های موثر بر رونق دائمی یک برنامه گفت: این موضوع برای هر اثر متفاوت است و کارشناسان باید با ارزیابی متوجه شوند که بازخورد کدام بخششان ضعیف بوده و بعد ازآن با بازسازی، حذف و جایگزینی آن را تغییر دهند. البته در این میان گاهی به اجبارهای سیاستی که می تواند اقتصادی، فرهنگی، الگویی و القایی و … باشد، باید بخش هایی را همیشه لابه لای کار داشته باشید، به همین دلیل سفارش دهنده و برنامه ساز باید باهم در تعامل باشند. در این فضا ضمن بازبینی آیتم های کم مخاطب، اگر این بخش ها جزو آیتم های اجباری بودند، باید با ساختار و ترکیب جدیدی آن را بروز دهند تا مخاطب کار را پس نزند.
سلطان محمدی یادآور شد: پس در این فضا لازم است تا برای موفقیت در ساخت برنامه های مفرح، سرگرم کننده و پرمخاطب؛ علاوه بر اتفاقات جدید، بررسی گذشته و آثار موفق هم رخ دهد. ضمن این که در اصول ثابت، بازنگری کنند و آن را در فضای جدیدی ادامه دهند.
- 14
- 5
