گزارشی از پشت‌صحنه سریال نوروزی«مر ّقانون»

 در فاصله كمتر از یك ماه مانده تا پایان سال و از راه رسیدن عید نوروز، چرخ تولید مجموعه‌های نمایشی تلویزیون دوباره به چرخش درآمده است و برنامه‌سازان شبكه‌های اصلی رسانه ملی به تكاپو افتاده‌اند تا هركدام سریالی نمایشی برای پخش در تعطیلات دو هفته‌ای نوروز (كه امسال به دلیل مقارن شدن با مبعث رسول اكرم(ص) یكی دو روزی هم به آن اضافه شده است) روی آنتن بفرستند. مجموعه‌هایی كه طی چند سال گذشته به یكی از همراهان همیشگی لحظات نوروز مخاطبان تبدیل شده‌اند و بر این اساس شبكه‌های مختلف سعی دارند هركدامشان بهترین مجموعه ممكن را برای پخش تدارك ببینند.

شبكه سه سیما امسال با مجموعه جدید خود یعنی «مر قانون» مهمان خانه‌هاست. مجموعه‌ای حاصل كارگردانی مشترك محمدحسین لطیفی و علیرضا نجف‌زاده و تهیه‌كنندگی مهران مهام كه بر اساس فیلمنامه‌ای از امیرعباس پیام و مهدی روشن‌روان، مراحل پیش‌تولید و بعد ضبط خود را از یكی دو ماه قبل شروع كرده و با بهره بردن از بازیگران نام‌آشنای مجموعه‌های نمایشی سال‌های اخیر سیما چون هدایت هاشمی، مرجانه گلچین، مهران غفوریان، یوسف تیموری، ناهید مسلمی، مهران رجبی، اشكان اشتیاق و سپند امیرسلیمانی تصمیم دارد لحظات خوشی را برای نوروز بینندگان رقم بزند.

مر قانون البته داستان به‌روز و تازه‌ای دارد كه متناسب با شرایط اجتماعی این روزهای كشور هم هست و شاید بخش زیادی از مخاطبانی كه قرار است مجموعه را ببینند، با آن درگیر باشند و همذات‌پنداری كنند. این مجموعه كه در ابتدا «حوزه استحفاظی» نام داشت، این روزها در مناطق مختلفی از شهر در حال ضبط است. جام‌جم از پشت صحنه این مجموعه تلویزیونی در منطقه دارآباد تهران گزارش می‌دهد.

داستان به‌روز و اجتماعی

مرداد ماه امسال بود كه نمایندگان مجلس شورای اسلامی در خانه ملت و با اكثریت آرا، طرح اصلاح قانون ممنوعیت به‌كارگیری بازنشستگان را تصویب كردند و كلیت آن هم توسط شورای نگهبان به تصویب رسید. با این حال این قانون چه از زمان تصویب آن توسط نمایندگان و چه قبل از آن، همیشه محل درگیری و مناقشه بوده و موافقان و مخالفانی داشته است. در چنین شرایطی مر قانون كه از ابتدا برای پخش در تعطیلات نوروز در نظر گرفته شده بود، دست به روی این موضوع گذاشت و كوشید چالش‌ها و بایدها و نبایدهای این قانون مورد بحث و پر سروصدا را به شكل داستانی اجتماعی اما طنز به تصویر دربیاورد. در مر قانون مهندس كمال شهری (با بازی هدایت هاشمی) در نقش یك نماینده مجلس است كه در آستانه بازنشستگی قرار دارد و باید برای ادامه حیات اجتماعی‌اش تصمیماتی بگیرد. این بازنشستگی بر زندگی شخصی او و روابط با اعضای خانواده و اطرافیانش هم تاثیر می‌گذارد و ماجراهایی را رقم می‌زند.

شروع از آنتن زنده

قرار بود اولین سكانس مجموعه تلویزیونی مر قانون، در استودیوی برنامه حالا خورشید و با حضور افتخاری رضا رشیدپور تصویربرداری شود و این مجری شناخته شده با كمال، شخصیت اصلی مجموعه كه یك فرد سیاسی تاثیرگذار در تصمیمات كشور است، به گفت‌وگو بنشیند؛ با این حال انجام این اتفاق میسر نشد و سكانس مصاحبه تلویزیونی كمال كه اولین سكانس فیلمبرداری شده در مجموعه هم بود، در مکانی فرضی واقع در مجتمع فنی سعادت‌آباد تهران و در برنامه‌ای فرضی انجام شد. مصاحبه‌ای كه متن آن باز بر اساس اتفاقات روز جامعه نوشته شده بود و با توجه به این‌كه در اوایل دی ماه ضبط می‌شد، به مشكلات آن مقطع كشور چون گرانی و كمبود پوشك در كشور اشاره داشت.

با گذشت یكی دو ماه از ضبط این صحنه، حالا تصویربرداری «مر قانون» از نیمه گذر كرده است و گروه بعد از فیلمبرداری سكانس‌های مختلف مجموعه، در منطقه دارآباد تهران حاضر شدند تا آخرین سكانس از حضور مهندس كمال شهری در خانه‌ای كه از طرف اداره در اختیار او گذاشته شده بود را فیلمبرداری كنند. سكانس، مربوط به اسباب‌كشی كمال و خانواده‌اش و رفتنشان از آن خانه است و در مقابل در خانه تصویربرداری می‌شود.

روز، خارجی، سرما

تقریبا یكی از بالاترین نقاط منطقه دارآباد و بعد از یك سربالایی تند، جایی است كه گروه برای ضبط سكانس آخر در منزل كمال در آن جمع شده‌اند. تریلی خالی حمل وسایل صحنه جلوی در خانه پارك شده و از آن‌جا كه قرار است صحنه اسباب‌كشی خانواده را تصویربرداری كنند، در قسمت بار تریلی چند كارتن مقوایی به شكلی بی‌نظم چیده شده است تا اسباب‌كشی و جابه‌جایی شخصیت‌ها را برساند. مهران غفوریان هم كه نقش فرشید را ایفا می‌كند، در كنار در تریلی ایستاده و با توجه به سرمای هوا (كه در این منطقه نزدیك به كوه‌های شمالی تهران بیشتر هم حس می‌شود) مدام دست‌هایش را به هم می‌مالد تا شاید كمی گرم شود. با این‌كه تقریبا تمام عوامل در كوچه جمع شده‌اند، با این حال تاكید همه بر این است كه كار در سكوت تصویربرداری شده و مزاحمتی برای همسایه‌ها پیش نیاید.

فرمان ضبط داده می‌شود. مرجانه گلچین و ناهید مسلمی چادر مشكی به سر به جلوی در خانه می‌آیند، هدایت هاشمی و شیدا خلیق هم كارتن به دست سر می‌رسند و اسباب باقی‌مانده را به تریلی می‌سپارند و مشغول خداحافظی كردن با هم می‌شوند. هدایت هاشمی در آخرین لحظه قبل از سوار شدن به خودرو و گم شدن تریلی در شیب كوچه، در سبز رنگ خانه را می‌بندد و آخرین سكانس ضبط در لوكیشن این خانه به پایان می‌رسد.

طفلی به نام شادی

علیرضا نجف‌زاده سال‌هاست كه در سینما و تلویزیون ایران مشغول فعالیت است و تاكنون در چند مجموعه تلویزیونی نوروزی هم دستیار كارگردان بوده است. او حالا در مرّ قانون در كنار محمدحسین لطیفی (كه به دلیل اجرای ویژه‌برنامه «هفت» در ایام جشنواره مدتی كمتر فرصت كارگردانی كردن داشت) قرار گرفته و همراه با هم كارگردانی این مجموعه را عهده‌دار شده‌اند.

او با اشاره به پخش این مجموعه در فضای نوروز به جام‌جم می‌گوید: به نظرم شادی حلقه مفقوده مردم است. ما هم برای این‌كه در شادی نوروز مردم سهیم باشیم، تمام تلاشمان را می‌كنیم كه یك كار خوب و آبرومند روی آنتن بفرستیم و مردم با حال خوب، در ایام نوروز به تماشای برنامه‌مان بنشینند. زمانی كه تا عید نوروز باقی داریم زیاد نیست، اما كم هم نیست و با توجه به تیم حرفه‌ای كه در كنار هم جمع شده‌اند، تمام تلاشمان را می‌كنیم كه كار به موقع آماده شده و روی آنتن برود.

او همچنین در خصوص كارگردانی مشترك با لطیفی توضیح می‌دهد: من سال‌ها شاگرد آقای لطیفی بوده‌ام و به نظرم ایشان جزو آن دسته از كارگردانانی است كه شاگردان زیادی در فضای تلویزیون و سینما تربیت كرده‌اند. حالا من این فرصت را پیدا كرده‌ام كه ایشان را به منزله یك استاد در كنار خودم داشته باشم و بتوانیم كار آبرومندتری ارائه بدهیم.

به گفته نجف‌زاده هدایت هاشمی در نقش كمال شهری، ناهید مسلمی در نقش شهربانو مادر كمال، مرجانه گلچین در نقش آفاق پرستار شهربانو، مهران غفوریان در نقش فرشید برادر آفاق، یوسف تیموری در نقش مهندس فرهاد پولكی پسر آفاق، شیدا خلیق در نقش آمنه دختر كمال، اشكان اشتیاق در نقش پسر كمال، سپند امیرسلیمانی در نقش نیكبخت معاون كمال، مهران رجبی در نقش یكی از مسؤولان بازنشسته، شهین تسلیمی صاحبخانه آفاق و اردشیر كاظمی همسایه روبه‌روی كمال بازیگران اصلی این مجموعه را تشكیل می‌دهند.

فضای باز در رسانه

مهران مهام از جمله تهیه‌كنندگان مجموعه‌های تلویزیونی است كه تاكنون آثار دوست‌داشتنی و پرمخاطبی چون من یك مستاجرم، خانه به دوش، ترش و شیرین و دردسرهای عظیم را تهیه و تولید كرده است. او با اشاره به چرایی انتخاب موضوع این مجموعه می‌گوید: من از جمله منتقدین به روش‌های دولتی برخورد با بازنشستگان هستم. شخصیت اصلی ما در این مجموعه (كمال) یك فرد در آستانه بازنشستگی است و ما اتفاقات مختلف زندگی او را به تصویر می‌كشیم و از مزایا و معایب این قانون می‌گوییم.

مهام با توجه به جنس شوخی‌های اثر می‌افزاید: رسانه ملی این روزها در مسیر خوب و درستی قرار دارد و با پخش سریال‌هایی چون لیسانسه‌ها و بانوی عمارت شاهد فضای بازتری نسبت به قبل در رسانه ملی هستیم. من معتقدم كه ما از نگفته‌ها ضرر می‌كنیم و جنس شوخی‌های مر قانون آسیبی به كسی نمی‌رساند.

به گفته مهام گروه تا هفته اول اسفند ماه ۴۵۳ دقیقه و ۲۰ ثانیه از مجموعه را تصویربرداری كرده ‌است و كل مجموعه قرار است ۶۳۰ دقیقه باشد. همچنین امسال با توجه به پخش شبانگاهی مسابقه استعدادیابی «عصر جدید» در ساعت ۲۳، ساعت پخش مجموعه نوروزی شبكه هم تغییر كرده و مر قانون احتمالا در ساعت ۲۱ روانه آنتن خواهد شد. احتمال تغییر نام مجموعه هم وجود دارد و ممكن است دوباره «حوزه استحفاظی» شده و یا نام تازه‌ای برای آن در نظر گرفته شود.

نیاز امروز جامعه به طنز

ناهید مسلمی كه پیش از این در مجموعه‌های نوروزی چون چاردیواری و هیات‌مدیره ایفای نقش كرده بود، در مر قانون ایفای نقشی متفاوت را به‌عهده دارد و قرار است در نقش شهربانو، مادر مهندس كمال شهری كه یك نماینده مجلس است بازی كند. نقشی كه از سن و سال اصلی این بازیگر قدری بالاتر است. مسلمی توضیح می‌دهد: شهربانو در این مجموعه لحن شوخی‌های شیرینی دارد. او به نوعی نماینده مردم است و صدای اعتراض مردم را به گوش پسرش كه نماینده مجلس است می‌رساند.

این بازیگر درخصوص دلایل قبول ایفای این نقش به جام‌جم می‌گوید: همیشه دوست داشتم روزی با آقای لطیفی كار كنم و خوشبختانه این فرصت در اختیارم قرار گرفت. ضمن این‌كه داستان این مجموعه هم طنز است و به نظرم جامعه در شرایط كنونی واقعا به طنز نیازمند است. جنس مرقانون، طنز اجتماعی است و از مشكلات انتقاد می‌كند. امیدوارم مسؤولان هم این مجموعه را ببینند و در جریان مشكلات قرار بگیرند.