ستاره ۳ مربع، کدهای دستوری، توسکا، حق‌الناس و... واژه‌هایی هستند که در این چند ماه بارها و بارها به گوش‌مان خوردند و در قالب اخبار و بیانیه‌های مختلف از جلوی چشمانمان عبور کردند، اخباری که همگی بر فعالیت‌های یک شرکت به نام توسکا و قراردادش با صداوسیما متمرکز است که حسابی در این چند وقت اخیر سروصدا کرده است.
با به پایان رسیدن سال ۹۷، همکاری این شرکت با صداوسیما یک ساله شد. سال ۹۶ بود که صداوسیما از طریق یک مناقصه که به گفته برخی از فعالان حوزه تبلیغات، درباره آن اطلاع‌رسانی نشده بود، تمامی تبلیغات سرویس‌های ارزش افزوده (VAS) و شرکت‌های حوزه صنعت پرداخت خود را به توسکا داد.
در حقیقت این شرکت به واسطه همان مناقصه، پیمانکار تبلیغات سازمان صداوسیما در این حوزه شد، معنای این جملات و این اتفاق این بود که صداوسیما تبلیغات شرکت‌های سرویس‌های ارزش افزوده و اپلیکیشن‌های موبایلی را منحصرا به شرکت توسکا واگذار می‌کند. توسکا یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت همراه اول است که در قسمت معرفی آن در سایتش آمده: «شرکت توسعه کسب‌وکار ایرانی با برند توسکا، فعال در زمینه برپایی کارزارهای تبلیغاتی بر بستر فناوری‌های دیجیتال است. توسکا پاسخی به تمام نیازهای شما در زمینه تبلیغات گسترده بر بستر تمامی رسانه‌های دیجیتال اعم از شبکه‌های رسمی رادیو و تلویزیون، اینترنت، تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی است.»
با این حال مدت‌ها توسکا در صداوسیما جولان می‌داد و اپلیکیشن روبیکا که با عنوان رسانه اول یا در حقیقت یک VOD توسط توسکا معرفی شد مهمترین باکس‌های تبلیغاتی تلویزیون را در اختیار داشت و حتی شرکت‌های PSP هم که تلاش داشتند تا مقابل این اقدام توسکا قرار بگیرند در نهایت راه به جایی نبردند و به ناچار با این شرکت به توافق رسیدند.
توسکا دقیقا چه می‌کند؟
فارغ از حضور گسترده اپلیکیشن روبیکا در برنامه‌های مختلف تلویزیون، فعالیت‌های توسکا در قالب برنامه‌های تلویزیونی با سرویس‌های ارزش افزوده که در قالب کدهای دستوری و به طور ویژه #۳* در برنامه‌های مختلف تلویزیون مقابل دیدگان تماشاگران قرار می‌گرفت خلاصه می‌شد، کدهایی که هر روز از برنامه‌های جدید نیز سر در می‌آوردند و در پوشش قرعه‌کشی به منظور اهدای مبالغی به مخاطبان آنها را ترغیب به استفاده از آنها می کردند.
البته توسکا اعلام کرده است که سهم بزرگی در تولید و ساخت برنامه‌های پربیننده تلویزیون هم داشته است که به این شرح است: «شرکت توسکا با همکاری سازمان صدا و سیما و با تلاش متعهدانه هنرمندان عزیز، تمامی هزینه‌های تولید برنامه‌های پربیننده‌ای چون «خندوانه»، «برنده باش»، «کودک شو»، «فرمول یک»، «نود»، «حالا خورشید»، «به خانه بر می‌گردیم»، «عصر جدید»، «تب تاب»، «جام جهانی»، «ماه عسل»، «ستاره‌ساز»، فوتبال‌های داخلی و خارجی و ... در مجموع ۷۹ برنامه تلویزیونی را می‌پردازد تا ضمن پاسخگویی به نیاز مخاطبین برای دسترسی به محتوای جدید، ارزنده و پخش این برنامه‌های فاخر، رضایت ایشان را با ساخت برنامه‌های جذاب و شاخص جلب نماید.»
چه شد که کدهای دستوری توسکا زیر ذره‌بین رفت؟
اما به یکباره کدهای دستوری که به راحتی تا چند مدتی پیش در برنامه‌های مختلف تلویزیونی جولان می‌دادند و به راحتی با ترفندهای مختلف جیب مردم را خالی می‌کردند، زیر ذره‌بین رفته و با واکنش‌های انتقادی تندی همراه شدند.
ماجرا به نظرسنجی بهترین برنامه مردمی سال در جشنواره تلویزیونی جام‌جم باز می‌گردد، زمانی که به یکباره مخاطبان با پیامک‌هایی مبنی بر اینکه رای شما برای برنامه «برنده باش» به ثبت رسید مواجه شدند و در نهایت محمد جواد آذری جهرمی با انتشار توییتی خبر از دستکاری آرای مردم به سود «برنده باش» و علیه «نود» خبر داد و در نهایت پس از توقف رای‌گیری اعلام شد که مقصر این اتفاق شناسایی و در اختیار مراجع ذی‌صلاح به منظور رسیدگی قرار گرفته است، اما هرگز مشخص نشد که این فرد چه کسی بوده و در نهایت به چه منظوری چنین اقدامی را انجام داده است.
البته واکنش های جهرمی به همین جا ختم نشد، او مدتی بعد نیز در توییتی با محوریت اینکه از حق الناس کوتاه نمی‌آید، نوشت: «از ابتدای دولت دوازدهم به دو نماینده دولت از پنج عضو در هیئت مدیره همراه اول اعلام کرده‌ایم که قرارداد تجاری شرکت توسکا با صداوسیما با مدل فعلی برای کسب و کارهای نوپا مضر و به لحاظ اقتصادی تماما به ضرر همراه اول است و خاتمه یابد. در مورد حق‌الناس کوتاه نمی‌آیم.»
او همچنین در مصاحبه‌ای در خصوص واگذاری تبلیغات خدمات ارزش افزوده VAS به شرکت توسکا (از زیرمجموعه‌های شرکت همراه اول)، گفت: «این موضوع هنوز به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ارجاع داده نشده؛ ولی تا آنجایی که من اطلاع دارم صدا و سیما این پروژه را به یک پیمانکار واگذار کرده که می‌تواند هر نهادی حتی یک اپراتور تلفن همراه باشد. گفته می‌شود واگذاری خدمات ارزش افزوده VAS به شرکتی که زیرمجموعه اپراتورهمراه اول است ضد رقابتی است و در این مسئله به طور طبیعی باید شورای رقابت یا صدا و سیما ورود کند.»
روابط عمومی توسکا نیز به سخنان وزیر اینچنین واکنش نشان داد: «هیات مدیره شرکت توسکا در ۲ ماه اخیر و با هدف اطلاع از نقطه نظرات وزیر محترم ، طی دو جلسه ، گزارش تمامی فعالیت‌های خود را به وزیر محترم ارتباطات ارایه کرده و ضمن اخذ تاکیدات ایشان در قبال برنامه‌ها و سیاست‌های آتی خود، در حال ارتقای مدل کسب و کار و تحقق برخی اولویت‌هاست.»
عقب نشینی و تعطیلی کدهای دستوری؟
با این حال پس از مدتی با فراگیر شدن اعتراضات افکار عمومی نسبت به کدهای دستوری و خدمات ارزش افزوده شرکت توسکا که از طریق برنامه‌های مختلف تلویزیون تبلیغ می‌شد، این شرکت عقب نشینی و در بیانیه‌ای اعلام کرد که بساط این کدها را از برنامه‌های تلویزیونی جمع می‌کند. وعده‌ای که باید دید رنگ واقعیت به خود می‌گیرد یا تنها برای آرام کردن افکار عمومی و خواباندن اعتراضات است.
در بخشی از این بیانیه آمده است: «تبلیغ خدمات ارزش افزوده از حیطه فعالیت های این شرکت خارج و در کوتاه مدت محدود به برخی برنامه هایی خواهد بود که تولید و ساخت آنها از قبل جهت ایام نوروز صورت گرفته است. تغییر مدل کسب و کار توسکا در دستور کار بوده و به زودی نحوه عملیاتی شدن مدل جدید اطلاع رسانی خواهد گردید.»
با این اتفاق و جمع شدن بساط کدهای دستوری اگر وعده‌ای واقعی و حقیقی باشد، در واقع گامی جدی در جهت جلب رضایت مخاطب برداشته شده است.
چند سوال که همچنان بی‌جواب باقی ماندند؟
با وجود آنکه توسکا از جمع‌آوری کدهای دستوری و سرویس‌های ارزش افزوده خبر داده است اما همچنان چند پرسش اساسی وجود دارد که از جانب این شرکت و صداوسیما پاسخ داده نشده است.
توسکا اعلام کرده است که این کدهای دستوری از برنامه‌های تلویزیونی جمع آوری شدند و تنها در برنامه‌هایی که برای نوروز ۹۸ از قبل تولید شده بودند به صورت محدود وجود داشتند، با پایان تعطیلات نوروزی و برنامه‌های مناسبتی باید دید که در برنامه‌های دیگر صداوسیما نیز این وعده محقق شده است یا خیر؟
توسکا اما همچنان تن به شفاف‌سازی درباره فعالیت‌هایش در برنامه‌های تلویزیونی و درآمدی که تا به امروز از کدهای دستوری و سرویس‌های ارزش افزوده کسب کرده نداده است و همچنان مشخص نیست که ارتباط مالی‌اش با ۷۹ برنامه تلویزیونی که اعلام کرده اسپانسر آنها بوده چگونه است؟
در تکمیل پرسش پیشین نیز باید این را اضافه کرد که هنوز هیچ شفافیتی درباره قرارداد این شرکت با صداوسیما صورت نگرفته است و توسکا تنها مدعی شده است که هیچ پولی بابت تبلیغات دریافت نمی‌کند اما چرا قراردادش با صداوسیما برای در انحصار گرفتن تبلیغات فضای دیجیتال شفاف‌سازی نمی‌شود؟
دیگر پرسشی که به میان می‌آید، سازوکار جدیدی است که در بیانیه توسکا به آن اشاره شده بود اما همچنان هیچ خبری از آن نیست، توسکا چگونه و با چه شیوه‌ای می‌خواهد فعالیتش را ادامه دهد؟
همچنین این پرسش که بیشتر مخاطب آن صداوسیماست پیش می‌آید که ساخت برنامه‌های تلویزیون توسط توسکا با چه ارتباط مالی همراه بوده است و چرا در این زمینه هیچ شفافیتی نداشته و توضیحی ارائه نمی‌کنند؟ همچنین اگر توسکا اسپانسر ۷۹ برنامه مهم تلویزیون است، بودجه این سازمان صرف چه اموری می‌شود؟
مالکیت شرکت توسکا متعلق به کدام اشخاص حقیقی یا حقوقی است؟ در نمودار زیر می‌توانید اعضا هیات مدیره توسکا یا نمایندگان مالکان آن را ببینید:
- 13
- 4
