تایرهای زمستانی یا برفی چه تفاوتی با تایرهای معمولی می‌کنند؟

تایر برفی یا به عبارت صحیح‌تر تایرهای زمستانی (Winter Tire) یکی از انوع مختلف تایرهای موجود برای خودرو بوده که در هنگام عبور از مسیرهای پوشیده از برف یخ زده، کمک شایانی به کشش و پایداری خودرو می‌نمایند.

در چند روز گذشته و با توجه به بارش برف در شهرهای مختلف، قدرت بالای سیستم‌های مدیریت بحران شهری در مواجه به این شرایط جوی، خودروهای فوق العاده نامناسب و بی‌کیفیت موجود در خیابان‌ها و همچنین فرهنگ و توانایی‌های فنی ضعیف رانندگان، موجب بروز مشکلات بسیاری در کوچه‌ها و خیابان‌ها و حتی محورهای اصلی مانند اتوبان‌ها و بزرگراه‌ها گردید.

یکی از راه‌ها ممکن برای به دردسر افتادن در فصل زمستان، استفاده از خودرویی است که برای اینگونه شرایط آماده نشده باشد. خودروهای موجود در بازار ایران عموما نمونه‌هایی ضعیف و ناهماهنگ بوده که در کنار عدم تناسب با این‌گونه شرایط جوی، از امکانات کافی برای عبور از مسیرهای لغزنده نیز بی بهره هستند. عدم استفاده از لاستیک و تایر مناسب نیز یکی دیگر از عوامل تشدید بروز مشکل در این شرایط است.

تایرهای زمستانی یا برفی

تایرهای برفی یا تایرهای زمستانی از ساختار لاستیک متفاوتی نسبت به نمونه‌های عادی سود برده و آج یا گل (Tread) آن‌ها نیز با طراحی خاص، موجب حفظ پایداری و تماس و اصطکاک بیشتر با سطح مسیر می‌گردد که تایرهای عادی یا چهار فصل (All Season) توانایی فراهم نمودن آن را ندارند. اگر شما در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که امکان بروز این‌گونه شرایط وجود دارد، انتخاب تایرهای زمستانی می‌تواند ایمنی خودرو و سرنشینان را تا حد زیادی ارتقا بخشد.

تایرهای زمستانی با توجه به ساختار ویژه خود، توانایی‌ها و قابلیت‌ها دینامیکی خودرو مانند شتاب گیری، ترمز گیری و فرمان پذیری را در روزهای برفی و مسیرهای یخ زده بالاتر برده و در شرایط سخت آب هوایی مانند برف و یخ نیز عملکرد بسیار بهتری را نسبت به لاستیک‌های استاندارد و یا چهار فصل از خود به نمایش می‌گذارند. این تایرها با طراحی آج و گل متفاوت خود، مانع از لغزش خودرو در مسیرهای برفی و یخ زده شده و توانایی حفظ پایداری بیشتری نسبت به نمونه‌های استاندارد دارند. البته قیمت تایرهای زمستانی بالاتر از نمونه‌های استاندارد و یا چهار فصل بوده اما درصورتیکه شرایط مسیر و محل زندگی با چنین وضعیتی روبرو است، استفاده از این تایرها گزینه بسیار منطقی‌تری نسبت به استفاده از زنجیر چرخ خواهد بود.

تفاوتها با تایرهای استاندارد

تایرهای زمستانی از چندین نظر با تایرهای چهار فصل متفاوت هستند. این تفاوت‌ها را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد. اولین تفاوت تایرهای زمستانی با تایرهای عادی، استفاده از لاستیک های با ساختار متفاوت و مدرن بوده که برای عملکرد مناسب و حفظ خواص انعطاف پذیری در دماهای پایین طراحی شده‌اند. این لاستیک ها با توجه به شیوه ساخت خود، چسبندگی بیشتری در هوای سرد با سطح جاده خواهند داشت و موجب چسبندگی بیشتر خودرو به سطح مسیر می گردند.

دومین تفاوت اصلی تایرهای زمستانی با تایرهای استاندارد و چهار فصل، به نحوه طراحی آج و گل تایر (Tread) مربوط می‌گردد. تایرهای زمستانی از آج‌هایی با لبه‌های برنده و تیزتری نسبت به تایرهای چهار فصل برخوردار بوده که موجب ایجاد و حفظ چسبندگی با سطوح لغزنده می‌گردد. علاوه بر این استفاده از بریدگی‌های کوچک و ریز (Siping) اصطکاک بین سطح تایر و مسیر را بیشتر از حالت عادی کرده و برفی که در داخل این شیارهای کوچک محبوس می‌شود، موجب درگیر شدن بیشتر خودرو با جاده و در نهایت عملکرد بالاتر می‌گردد.

البته به صورت دستی نیز می‌توان این کار را (ایجاد شیارهای کوچک یا Sping) انجام داد و در شرایط حاد جوی و با استفاده از ابزارهای برشی تیز، چندین و چند شیار کوچک بر روی سطح لاستیک (محل تماس تایر با جاده و نه دیواره) ایجاد کرد که این کار موجب چسبیدن برف محبوس شده در داخل این شیارها و برف موجود بر روی سطح مسیر و در نتیجه سر نخوردن و حرکت بهتر خودرو می‌گردد. اما به دلیل صدمه خوردن به ساختار تایر، این کار، روش چندان توصیه شده‌ای به حساب نیامده و تنها در موارد خاص و ضروری قابل انجام است.

نکته دیگری که موجب سر خوردن خودرو بر روی مسیر یخ‌زده می‌گردد، لایه بسیار نازک آبی است که بین سطح تایر و مسیر وجود دارد. در تایرهای زمستانی خاص و گرا‌ن‌قیمت، ساختار آج تایر به گونه‌ای بوده که با انتقال این آب به داخل شیارهای تعبیه شده، تا حدود زیادی موجب برطرف شدن این مساله و حفظ پایداری و چسبندگی خودرو در مسیرهای پوشیده از یخ می‌گردد.

آیا تایرهای چهار فصل و عادی در این شرایط کاربرد خواهند داشت؟

در حال حاضر اکثر خودروهایی که در بازارهای جهانی به فروش می‌رسد، مجهز به تایرهای چهارفصل هستند. نمونه‌های اسپرت و گرانقیمت نیز با توجه به فلسفه وجودی خود، از تایرهای مخصوص تابستان (Summer Tire) استفاده می‌کنند. ایراد گرفتن به تایرهای تولید داخل نیز که اکثرا از نمونه‌های چهار فصل بوده امری بیهوده و غیرمنطقی است و از لحاظ عملکرد در این خصوص، تفاوت چندانی با نمونه‌های چینی و کره‌ای موجود در بازار ندارد.

اما در مجموع تایرها و لاستیک های چهارفصل برای سه فصل ابتدایی سال عملکرد قابل قبولی را از خود به نمایش گذاشته و در فصل زمستان به نمونه‌هایی تقریبا بی مصرف تبدیل می‌شوند. این تایرها معمولا برای استفاده در شرایط آب و هوایی مختلف طراحی شده ولی عملکرد کاملی در هیچ از شرایط ندارند. تایرهای چهار فصل با توجه به نوع طراحی و کیفیت ساخت، توانایی انجام وظیفه در شرایط آب و هوایی عادی را داشته و در کنار آن، با کمتر کردن اصطکاک با سطح جاده، هم از عمر بالاتری برخوردار شده و هم مصرف سوخت را کاهش می‌دهند.

آیا استفاده از تایرهای زمستانی برای خودروهای شاسی بلند و چهار چرخ متحرک ضرورت دارد؟

اگر خودروی شما از انواع چهار چرخ متحرک و یا دو دیفرانسل باشد، ممکن است فکر کنید که تایرها مخصوص زمستان ضرورتی برای شما نداشته و می‌توانید به همراه خودروی خود از پس بدترین شرایط آب و هوایی برآیید. اما آنچه موجب حرکت شما بر روی سطح جاده می‌گردد، تایر بوده و سیستم انتقال قدرت تنها اندکی عملکرد خودروی شما را در هنگام شروع حرکت افزایش خواهد داد.

استفاده از چهار چرخ برای شروع حرکت، مزیت اصلی این خودروها بوده ولی در هنگام ترمزگیری و چرخش در پیچ‌ها، به دلیل درگیر شدن چهار چرخ برای ترمز بدون توجه به سیستم انتقال قدرت، عملکردی مشابه خودروهای سواری عادی خواهند داشت. اما بیشتر خودروهای قدرتمند آف رود و شاسی بلند استاندارد جهانی، علاوه بر امکانات کمکی رانندگی برای شرایط بد آب و هوایی، به صورت استاندارد از تایرهایی مناسب با مسیرهای خاکی، خارج از جاده و بعضا برف استفاده می‌کنند.

اما بازار خودروی ایران مملو از خودروهای کراس اوور سایز کوچک کم توان و غیر استاندارد بوده که تنها لقب شاسی بلند را بر دوش کشیده و هیچ‌کدام از توانایی‌ها این خودروها را ندارند. نمونه‌هایی مانند تولیدات جک، چری، ام وی ام، هایما و حتی نمونه‌های معتبرتری مانند تیوولی، پژو، رنو، ام جی و … با توجه به دیفرانسل جلو بودن، یک شاسی بلند (SUV) کامل به حساب نیامده و شاید در ابتدا به دلیل ارتفاع بیشتر صندلی‌ها و وزن بیشتر، به نظر مطمئن برسند، اما آنها نیز مانند سدان‌ها و هاچ‌بک‌های موجود در بازار به تایرهای مخصوص زمستان نیاز خواهند داشت.

در مجموع حتی اگر از یک خودروهای شاسی بلند مجهز به سیستم انتقال قدرت به هر چهار چرخ (مانند ب ام و های شاسی بلند مجهز به سیستم xDrive و یا مرسدس بنزهای ۴Matic) استفاده از تایرهای مخصوص زمستان، علاوه بر افزایش توانایی در هنگام گیر افتادن در مسیرهای پر از برف، در هنگام ترمزگیری نیز کمک شایانی به شما خواهند کرد.

آیا تایر یخ شکن گزینه مناسبی به حساب می‌آید؟

تایرهای یخ شکن نمونه‌هایی تقریبا مشابه با تایرهای استاندارد بوده اما در بخش‌های مختلف روکش آن، زائده‌هایی از جنس فلز نصب شده که با درگیر شدن با سطح یخ و برف موجود بر روی جاده، عملکردی مشابه با میخ‌های کف کفش‌های کوهنوردی داشته و موجب حرکت بسیار ساده‌تر خودرو بر روی برف و یخ می‌گردد. اما تایرهای یخ شکن دقیقا با همین شدت به سطح مسیرهای خشک رفتار کرده و موجب آسیب دیدگی شدید سطح آسفالت و پوشش مسیر و همچنین سیستم تعلیق، جلوبندی و کمک فنرهای خودرو می‌گردد.

در حال حاضر و با توجه به پیشرفت تکنولوژی تایرهای مخصوص زمستان استفاده از لاستیک‌های یخ شکن به مکان‌هایی مانند مسیرهای کوهستانی کم تردد و با شرایط آب و هوایی فوق العاده بد محدود شده اما هنوز هم بسیاری از رانندگان، سواری با تایرهای یخ شکن با قیمت نسبتا پایین‌تر را در مسیرهای یخ زده به تایرهای زمستانی با کیفیت بالای گران‌قیمت ترجیح می‌دهند.

جایگزین‌های لاستیک‌های مخصوص زمستان

تایرهای مخصوص زمستان قیمت نسبتا بالایی داشته و در صورت زندگی در مناطقی که تنها در زمان‌های خاصی از سال از برف و یخ پوشیده می‌شوند، نیاز به تعویض با تایرهای چهار فصل پس از اتمام دوره یخبندان دارند. به همین دلیل جایگزین‌هایی برای این کار در بازار وجود دارند. بهترین جایگزین برای استفاده از تایرهای مخصوص زمستان، استفاده از زنجیر چرخ بوده که در حال حاضر در انواع و شکل‌های خاص در بازار موجود بوده و به سادگی بر روی تایر استاندارد خودروی شما نصب می‌گردد.

زنجیرهای چرخ بیشترین کشش ممکن برای حرکت بر روی برف و یخ را برای چرخ‌ها ایجاد کرده و قابلیت عبور از سخت‌ترین شرایط آب و هوایی را به شما می‌دهد. برخی از زنجیر چرخ های موجود در بازار ساده‌تر بر روی تایر نصب شده و برخی نیز نیاز به جدا کردن تایر و یا نصب توسط افراد کارآزموده دارد. پس بهتر است که قبل از شروع این‌گونه شرایط آب و هوایی، چند بار عملیات نصب را تمرین کرده تا در هنگام مواجه با مسیرهای پوشیده از برف، با کمترین مشکل ممکن روبرو شوید.

آیا برای خرید لاستیکهای زمستانی نیاز به تعویض رینگ خودرو نیز داریم؟

برای استفاده از لاستیکهای زمستانی نیاز به تعویض رینگ نبوده و می‌توانید تایرهای استاندارد را توسط متخصصین با نمونه‌های مخصوص زمستان تعویض کنید. اما به دلیل امکان برخورد و تصادف در شرایط بد آب و هوایی، درصورتیکه از رینگ‌های آلیاژی و یا اسپرت استفاده می‌کنید، بهتر است که با خرید یک دست رینگ جدید هم سایز با نمونه‌های استاندارد خودرو، هم از ضررهای احتمالی و ترمیم گران‌قیمت رینگ‌های اسپرت جلوگیری کرده و هم بدون نیاز به تعویض تایر، تنها چرخ موجود را با چرخ‌های مجهز به لاستیکهای مخصوص زمستان تعویض کنید.

علاوه بر این بالانس نیز یکی از مهمترین عوامل در کیفیت و عملکرد تایرها بوده و به دلیل بالانس متفاوت در فصل تابستان و زمستان، استفاده از رینگ و لاستیک جداگانه برای فصل زمستان امری منطقی و با امنیت بیشتر به حساب می آید.

معایب تایرهای مخصوص زمستان

استفاده از تایرهای زمستانی در کنار تمامی مزایا و قابلیت‌ها، نقاط منفی خاصی را نیز به همراه دارد. از نقاط ضعف این نمونه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

هزینه بالاتر

خرید تایرهای زمستانی رقمی در حدود ۵۰۰.۰۰۰ تومان تا ۵.۰۰۰.۰۰۰ تومان بسته به خودروی مورد استفاده و شرکت سازنده لاستیک را به شما تحمیل خواهد کرد. علاوه بر این هزینه تعویض و اجرت فروشگاه‌ها و مراکز تعویض لاستیک به صورت سالیانه را نیز باید به رقم پرداختی برای خرید نمونه‌های مخصوص زمستان اضافه کرد.

افزایش مصرف سوخت

بیشتر تایرهای مخصوص زمستان به دلیل افزایش تماس با سطح زمین و بالاتر بردن میزان اصطکاک، موجب افزایش مصرف سوخت خودروی شما خواهند شد.

افزایش صدا در هنگام حرکت

به همان دلایلی که در بخش افزایش سوخت اشاره شد، صدای تولیدی تایرهای مخصوص زمستان در هنگام حرکت بسیار بیشتر از نمونه‌های استاندارد و چهار فصل بوده که ممکن است با توجه به عایق بندی نامناسب اکثر خودروهای موجود در بازار، حس ناخوشایندی را در راننده و سرنشینان ایجاد نماید.

استهلاک بالاتر

تایرهای مخصوص زمستان به دلیل تکنولوژی متفاوت در ساخت و سطح تماس و اصطکاک بیشتر با مسیر جاده، نرم‌تر از نمونه‌های چهار فصل و استاندارد بوده و بسیار سریع‌تر از آنها مصرف و به اصطلاح خورده می‌شوند. این مساله در صورتیکه پس از اتمام شرایط نامساعد و هوای سرد اقدام به تعویض آنها با نمونه‌های چهار فصل و استاندارد ننمایید، شدت بیشتری به خود گرفته و لاستیک‌های گران‌قیمت زمستانی شما به سرعت از بین خواهند رفت.

کاهش قابلیت‌های حرکتی

هرچند زمستان و مسیرهای پوشیده از برف و یخ زده، زمان و مکان مناسبی برای استفاده حداکثری از توانایی خودرو و به چالش کشیدن خودروهای عبوری نیست، اما استفاده از تایرهای مخصوص زمستان به دلیل اصطکاک بیشتر و تکنولوژی ساخت، موجب کاهش توانایی‌های شتابگیری و حداکثر سرعت خودرو می‌گردد و در مجموع عملکرد و قابلیت‌های دینامیکی خودرو را کاهش می‌دهند.

چند نکته مهم و کلیدی

برخی از خریداران تنها برای محورهای متصل به سیستم انتقال قدرت تایرهای مخصوص زمستان خریداری می‌کنند. شاید این عمل در ابتدا به دلیل کاهش هزینه و عدم درگیر بودن چهار چرخ در هنگام شروع به حرکت منطقی به نظر برسد، اما همانطور که گفته شده، سیستم انتقال قدرت تنها یک عامل نسبتا جزئی بوده و تمامی وظیفه حفظ پایداری بر روی سطح جاده بر عهده تایرها است.

استفاده از لاستیک‌های زمستانی تنها در محور جلو و یا عقب موجب عدم تعادل در هندلینگ دو بخش عقبی و جلویی خودرو شده و در صورتیکه این اتفاق در بخش جلویی خودرو رخ دهد، موجب از دست رفتن کنترل و در اغلب موارد منجر به گردش و یا چپ شدن خودرو می‌گردد. بنابراین اگر به هر دلیل تنها دو تایر مخصوص زمستان در اختیار دارید، بدون توجه به سیستم انتقال قدرت (دیفرانسیل جلو، دیفرانسیل عقب و یا چهار چرخ متحرک) آنها را در محور عقبی نصب نمایید.

فشار باد تایرها بسته به دمای هوا تغییر خواهد کرد. با هر ۱۰ درجه فارنهایت کاهش دمای هوا، میزان فشار باد در حدود ۱ psi کاهش پیدا خواهد کرد. به طور مثال فشار باد ۳۰ psi در دمای ۳۰ درجه تابستان (معادل ۸۶ درجه فارنهایت) به ۲۶ psi در دمای منفی ۱۰ درجه فعلی (معادل ۱۴ درجه فارنهایت) کاهش خواهد یافت. به همین دلیل هر چند وقت یک‌بار با استفاده از ابزار مناسب، میزان فشار باد لاستیک‌ها را چک کنید و در صورتیکه کمتر از میزان مجاز (که در بخش داخلی درهای خودرو و با توجه به تعداد سرنشینان مشخص شده است) بود، در اولین فرصت ممکن با مراکز مجاز مراجعه نمایید.

در هنگام بارش برف و پوشیده شدن سطح جاده‌ها از یخ، در صورتیکه مجبور به خارج کردن خودرو نیستید، از تردد خودداری کنید. حتی اگر از بهترین و قدرتمندترین سیستم‌های حفاظتی و مناسب با این شرایط نیز استفاده می‌کنید، درنظر داشته باشید که بسیاری از خودروهای موجود از این قابلیت‌ها سود نبرده و علاوه بر این، فرهنگ بسیار پایین رانندگی و توانایی‌ها ضعیف رانندگان نیز عامل دیگری در بروز تصادفات و حوداث ناگوار خواهد بود.