پازوکی، اقتصاددان: بدون مذاکره نرخ تورم حتی می‌تواند ۳ رقمی شود

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: مجموعه حاکمیت بعد از مواجهه با تورم‌های بالایی که ناشی از افزایش نرخ ارز به دلیل خروج آمریکا از برجام بود، راه سیاست‌های انقباضی و تثبیتی را پیش گرفت. این سیاست‌ها در طول دولت سیزدهم تشدید و در طول این سه سال، تورم در کانال ۳۰ درصدی تثبیت شد. دولت سیزدهم برای این کاهش نرخ تورم غوغایی راه انداخت و آن را مهار تورم خواند اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، کاهش‌های نرخ تورم به معنای مهار تورم و یا حتی کاهش تورم نبود و تورم همچنان به مثابه یکی از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران باقی ماند. 

نکته مهم و قابل‌توجه اینست که این سیاست‌ها تا تثبیت تورم در کانال ۳۰ درصدی پاسخگو بودند و کاهش بیشتری در نرخ تورم ایجاد نشد. اکنون به نظر می‌رسد که همین تثبیت هم با علامت سوال مواجه شده است زیرا تورم ماهانه بهمن‌ماه از کانال ۳ درصدی خارج شد و به کانال ۴ درصدی ورود پیدا کرد.

جهش ۲ برابری تورم ماهانه مواد غذایی!

به گزارش مرکز آمار ایران، در بهمن ماه ۱۴۰۳ ، شاخص قیمت مصرف کننده خانوارهای کشور به عدد ۳۰۵.۵ رسیده است که نسبت به ماه قبل، ۴.۱ درصد افزایش، نسبت به ماه مشابه سال قبل، ۳۵.۳ درصد افزایش و در ۱۲ ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۳۲.۰ درصد افزایش داشته است.

به گزارش اکوایران، جدیدترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که تورم ماهانه در بهمن امسال به ۴.۱ درصد رسیده و نسبت به دی‌ماه افزایش قابل‌توجهی را تجربه کرده است. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که تورم ماهانه ۴.۱ درصدی از اسفند ۱۴۰۱ تاکنون بی‌سابقه بوده و رکورد ۲ ساله این شاخص شکسته است. این سطح در حالی برآورد شده که تورم ماهانه در ۲۱ ماه گذشته کمتر از ۳ درصد بوده است.

ارقامی که تاکنون به آنها اشاره شد مربوط به کل سبد مصرف خانوار است. این سبد، از دو گروه کالای «خوراکی، آشامیدنی و دخانیات» و «غیرخوراکی و خدمات» تشکیل شده است. مرکز آمار تورم ماهانه خوراکی‌ها را ۶.۷ درصد اعلام کرده در حالی که این شاخص در دی ماه ۳.۲ درصد بوده است. همچنین، تورم نقطه به نقطه خوراکی‌ها به ۳۶.۴ درصد رسیده که تقریبا ۹ واحد درصد نسبت به دی‌ماه بالاتر است. به عبارت دیگر، تورم نقطه به نقطه خوراکی‌ها که در دی ماه از کانال ۳۰ درصد خارج شده بود، اکنون به کانال ۳۶ درصد رسیده است. تورم سالانه این گروه از کالا‌ها نیز با ۰.۶ واحد درصد افزایش نسبت به دی به ۲۶.۶ درصد رسیده است.

بر اساس این گزارش سطح تورم ماهانه کل سبد مصرف خانوار به سطحی رسیده که از اسفند ۱۴۰۱ تاکنون بی‌سابقه بوده است. این اتفاق برای تورم خوراکی‌ها نیز رخ داده است. به باور اغلب اقتصاددانان تورم ماهانه بالاتر از یک درصد خطرناک محسوب می‌شود چراکه می‌تواند سطح تورم در طول سال را بالا نگه دارد؛ این در حالی است که تورم ماهانه بهمن از ۳ درصد نیز فراتر رفته است.

کنار گذاشتن مذاکره عینا در بازار تاثیر می‌گذارد

یک اقتصاددان علت جهش تورم ماهانه کشور و تورم ماهانه مواد غذایی را مربوط به انتظارات تورمی دانست.

مهدی پازوکی توضیح داد: اکنون تورم مواد غذایی، طبق گزارش مرکز آمار، ۶.۷ درصد شده است. برای مثال برنجی که در بازار بوده، دیروز تولید نشده که مشمول قیمت جدید شود اما همین انتظارات تورمی قیمت آن را افزایش داده است؛ یعنی برنجی که ۱۳۰ هزارتومان بوده اکنون ۱۸۰ هزارتومان شده است. این نشان می‌دهد که مردم انتظار دارند وضعیت بدتر شود پس به سمت فروشگاه‌ها هجوم می‌برند.

او با عنوان اینکه یکی از مهمترین عوامل تورم در اقتصاد ایران انتظارات تورمی است، درباره شکست سیاست‌های ضدتورمی تصریح کرد: حکومت باید انتظارات تورمی را کاهش دهد. یکی از دلایلی که تقاضای بازار طلا و دلار افزایش یافته و منجر به افزایش تورم شده، اینست که انتظارات تورمی به شدت افزایش پیدا کرده است.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی افزود: وقتی حاکمیت سیاستی برمی‌گزیند که در آن مذاکره را کنار می‌گذارد، عینا در بازار تاثیر می‌گذارد. مثلا دیدیم که بعد از سخنان آیت‌الله خامنه‌ای درباره مذاکره، یک مرتبه دلار چندین هزارتومان در عرض تنها دو روز افزایش پیدا کرد. به گفته پازوکی، اما اگر دولت ایران اعلام کند که آماده مذاکره است، عیناً خواهیم دید که قیمت‌ها می‌ریزد. وقتی طی مذاکرات برجام تورم تک رقمی شد به این علت نبود که دولت روحانی کار خاصی انجام داده بود بلکه این بود که مردم انتظار داشتند وقتی مذاکره می‌شود، شرکت‌های سرمایه‌گذار اروپایی و آمریکایی به ایران بیایند و همین باعث شد که تقاضای مردم برای کالاهایی مانند طلا و ارز به شدت کاهش پیدا کند. یعنی انتظارات آنها پایین آمده بود.

او تاکید کرد که عکس این روند در سال ۱۴۰۳ اتفاق افتاد و یکی از دلایل افزایش قیمت طلا، ارز و تورم؛ سیاست‌هایی است که حکومت در پیش گرفته است.

مسئله اصلی تورم کسری بودجه است

این اقتصاددان با بیان اینکه انتظارات تورمی عامل کوتاه‌مدت تورم است، درباره علل دیگر تورم اظهار کرد: مسئله اصلی تورم در ایران حجم کسری بودجه دولت است. مهمترین عامل کسری بودجه دولت هم افزایش مخارج دولت نسبت به درآمدهاست. وقتی درآمدهای دولت محدود می‌شود، مثلاً فروش نفت کاهش پیدا می‌کند، اما دولت نمی‌تواند هزینه خود را کاهش دهد، این افزایش هزینه‌ها نسبت به درآمد منتج به کسری بودجه می‌شود. 

پازوکی درباره تاثیر کسری بودجه بر تورم عنوان کرد: کسری بودجه باعث می‌شود که دولت به بانک مرکزی دستور بدهد تا پول چاپ کند و وقتی که این پول پرقدرت وارد اقتصاد می‌شود، باعث افزایش حجم نقدینگی و به دنبالش افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی می‌شود؛ همین اتفاقی که در اقتصاد ایران افتاده است.

او درباره افزایش مخارج دولت بیان کرد: دولت در ۳۰ سال گذشته تنها ۱ حقوق به پرسنل خود می‌داد اما اکنون دولت ۳ حقوق می‌دهد. اولین حقوق، حقوق کارکنان دولت، اعم از معلمین، پرستاران، استادان دانشگاه و ... است. دومین حقوق، کمک به صندوق‌های بازنشستگی است. صندوق‌های بازنشستگی، اعم از صندوق کشوری و لشکری، به دلیل سیاست‌های نابخردانه ورشکست هستند. ۱۰۰ درصد هزینه صندوق بازنشستگی لشکری و ۸۰ درصد هزینه‌های صندوق بازنشستگی کشوری را دولت می‌دهد.

یارانه‌ها هدفمند نشده، صرفا پول پخش می‌شود

این کارشناس مسائل اقتصادی درباره مخارج دولت ادامه داد: سومین حقوقی هم که دولت می‌دهد، یارانه‌هاست. اکنون بالای ۹۰ درصد مردم یارانه می‌گیرند؛ به این صورت یارانه‌ها هدفمند نشده بلکه صرفا پول پخش می‌شود. در این حالت اگر این یارانه ۵۰ هزارتومان افزایش بیاید، در هزینه‌های یک فرد تاثیری ندارد اما در سطح کلان، وقتی ۷۷ میلیون نفر از جمعیت کشور یارانه می‌گیرند، رقم بالایی خواهد شد.

پازوکی بار دیگر تأکید کرد: یکی از مهمترین عوامل تورم، کسری بودجه است که از افزایش مخارج و کاهش درآمدهای دولت از طرف دیگر به دلیل تحریم‌ها، نشات می‌گیرد. همچنین انتظارات تورمی در کوتاه‌مدت بر تورم تاثیر می‌گذارد.

مذاکره ایران با دنیا به ضرر رقبای منطقه‌ای است

این اقتصاددان درباره راهکارهای کاهش تورم، اظهار کرد: حکومت باید با یک سیاست خارجی بخردانه عمل کند. نظر من هنوز بر اینست که باید با دنیا مذاکره داشته باشیم زیرا مذاکره به نفع ما و به ضرر رقبای منطقه‌ای ماست.

به اعتقاد پازوکی، کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس، ترکیه، آذربایجان دوست دارند ایران تعامل نداشته باشد و مذاکره نکردن به نفع اینها و به ضرر ماست. بنابراین دولت باید سعی کند که تند نرود و با دنیا تعامل داشته باشد. شاید موضع رهبری هم برای این باشد که بخواهیم با دست پر سر میز مذاکره بنشینیم اما در نهایت ایران، هرچند با هزینه، مذاکره خواهد کرد.

او تاکید کرد: به نظر من خواسته اسرائیل این است و دوست دارد که ایران به همه دنیا فحش بدهد و پرخاش کند.

خطر جهش تورم به اعداد بزرگ!

این تحلیلگر مسائل اقتصادی در ارزیابی خود از نرخ تورم در سال آینده، گفت: میزان نرخ تورم برای سال آینده بستگی به سیاست‌گذاری‌های دولت دارد.

پازوکی افزود: اگر سیاست دولت تخاصم با دنیا باشد، قطعا نرخ تورم افزایش می‌یابد. اما اگر سیاست تغییر پیدا کند و ریل سیاست‌گذاری به سمت تعامل برود، می‌تواند تورم را کنترل کند.

او با اشاره به اینکه تورم سال آینده از تورم امسال پایین‌تر نخواهد بود، در پایان خاطرنشان کرد: ولی اگر تورم از طریق تعامل با دنیا کنترل نشود، نرخ تورم می‌تواند به عددهای خیلی بزرگتر و حتی به بیش از ۲ رقم هم برسد و این برای اقتصاد ایران خطرناک است که امیدواریم این اتفاق نیافتد.

رامتین موثق