هنوز چند هفته‌ای به پایان سال باقی مانده است. اگرچه با پرداخت عیدی و پاداش پایان سال کارمندان و کارگران، حال‌وهوای عید تقریبا از پایان بهمن‌ماه، همراه بازار می‌شود. کاسبان آماده فروش کالاهایشان می‌شوند و مردم برای خرید و خرج کردن عیدی و پاداش خود، کیسه می‌دوزند. اینجا است که بازار حال‌وهوای واقعی، به خود می‌گیرد. حال و هوایی که شرایط عادی بازار را نشان می‌دهد و همه چیز برای کسب‌وکار بهینه فراهم می‌شود.
بازار شب عید همیشه حال‌وهوای خوشایندی دارد. امسال البته اوضاع متفاوت‌تر از سال‌های دیگر است، اگرچه تشابهاتی هم برای آن می‌توان متصور بود. نرخ دلار چند هفته‌ای است که رو به افزایش نهاده و همین امر، تاثیر خود را بر قیمت‌های روزهای پایانی سال بگذارد، هر چند با وجود افزایش قیمت‌ها بازار نسبت به روزهای دیگر، رونق خود را خواهد داشت. همین افزایش نرخ، به‌طور قطع تاثیر خود را طی هفته‌های آینده بر قیمت کالاها و خدمات در بازار به جای خواهد گذاشت و به‌طور قطع، بازار شب عید امسال، متفاوت‌تر از سال قبل خواهد بود؛ این درحالی است که بنا به اعلام مرکز آمار ایران، تورم در دی ماه امسال به ۲/۸ درصد رسیده که نسبت به آذرماه اندکی افزایش داشته است.
بر اساس اعلام مرکز آمار، شاخص گروه عمده خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات نسبت به ماه مشابه سال قبل برای کل کشور ۱۱,۹درصد، مناطق شهری ۱۲.۲ درصد و مناطق روستایی ۱۱.۰درصد افزایش نشان می‌دهد. این در شرایطی است که میزان تورم در کل سال ۹۵ که از سوی مرکز آمار ایران اعلام شده بود، به ۸/۶ درصد رسیده بود که یک تورم یک رقمی را نشان می‌داد. در کنار این، شاخص گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» در سال گذشته به رقم ۲۷۲.۳ رسید که نسبت به سال قبل ۶/۷ درصد افزایش داشته و شاخص گروه اصلی «خوراکی‌ها» در سال گذشته، نسبت به سال قبل ۴/ ۷ درصد افزایش نشان می‌دهد.
در این میان مطابق با شرایط همه ساله، اصناف و واحدهای صنفی، علاوه بر فروش‌های فوق‌العاده‌ای که برگزار می‌کنند؛ تلاش دارند تا به صورت خودجوش، تخفیف‌هایی را هم در این رابطه ارائه کنند و بنابراین بازار با کاهش قیمت نسبت به روزهای عادی سال مواجه می‌شود؛ به‌ویژه اینکه فعالان اقتصادی و واحدهای صنفی نیز به خوبی می‌دانند که اگر قیمت منصفانه و البته قابل دسترس برای مردم را هم نداشته باشند، آنگاه ممکن است با کاهش فروش و عدم استقبال مردم مواجه شوند.
هر چه که باشد، قیمت‌ها در بازار یکی از عوامل تعیین‌کننده برای خریدهای مردمی است و اگر قیمت مناسب نباشد، ممکن است مردم از خرید سر باز زنند و آن رونقی که واحدهای صنفی در انتظار آن بودند، رخ نخواهد داد. به‌ویژه اینکه چند سالی هست که رکود بازار ایران را در بر گرفته و خریدهای مردم و البته قدرت خرید آنها کاهش یافته است؛ بنابراین اگر کوچک‌ترین حرکت اشتباهی در بازار صورت گیرد، ممکن است خریدهای مردم را تحت‌الشعاع قرار دهد و رونق مورد انتظار را حاصل نکند.
در این میان، همه ساله اتاق اصناف ایران، به‌عنوان متولی اجرای سیاست‌های تنظیم بازار، تلاش دارد تا با مجموعهای از سیاست‌ها، زمینه‌ساز تامین مایحتاج مورد نیاز مردم و البته تامین رونق برای واحدهای صنفی را صورت دهد. تجربیات سال‌های گذشته نشانگر آن است که تقاضا برای خرید کیف و کفش، میوه، پوشاک و خشکبار و شیرینی افزایش می‌یابد و بنابراین اتحادیه‌های مربوطه باید تدابیر ویژه‌ای برای تامین اقلام مورد نیاز مردم در این ایام داشته باشند.
توزیع ۶۰ هزار تن میوه شب عید
یک مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با «وقایع‌اتفاقیه» با اعلام تمهیداتی که برای ایام پایانی سال به منظور تامین میوه شب عید اندیشیده شده، به خبرنگار «وقایع‌اتفاقیه» می‌گوید: «با سیاست‌گذاری‌های وزارت جهاد کشاورزی مبنی‌بر تامین میوه مورد نیاز مردم به میزان مکفی در ایام پایانی سال، تلاش شده تا سیب و پرتقال مورد نیاز مردم در این ایام تامین شود و از ماه‌ها قبل، سیاست‌گذاری‌ها برای این ایام آغاز شده است.»
علی اوسط هاشمی در این رابطه می‌گوید: «سیاست‌گذاری وزارت جهاد کشاورزی مبنی‌بر توزیع ۶۰ هزار تن میوه شب عید است که بر‌این‌اساس قرار بر این است که ۲۰ هزار تن سیب و ۴۰ هزار تن پرتقال در این ایام توزیع شود. کار خرید نیز از منابع داخلی آغاز شده است.» وی می‌افزاید: «هم اکنون کار ذخیره‌سازی و حمل میوه‌ها آغاز شده است که تا نیمه بهمن ماه، کار انتقال به اتمام رسیده است؛ ضمن اینکه از بیست اسفندماه نیز، عرضه آغاز خواهد شد و همان زمان نیز قیمت مصوب تعیین می‌شود.»
در این میان، قیمت یکی از فاکتورهای مهمی است که با توجه به قدرت خرید مردم، دولتمردان و اصناف تلاش دارند تا بر روی آن نظارت کافی داشته باشند؛ بر‌این‌اساس به تازگی اتاق اصناف ایران، دستورالعملی داشته است که بر مبنای آن، قرار بر این است که تا پایان فروردین ماه، هیچ یک از کالاهای اساسی مورد نیاز مردم، با افزایش قیمت مواجه نباشد و تا جایی که امکانش وجود داشته باشد، قیمت‌ها با تخفیف در اختیار مردم قرار گیرد. یک مقام مسئول در اتاق اصناف ایران در این رابطه به «وقایع‌اتفاقیه» می‌گوید: «تمام تلاش جامعه صنفی کشور این است که بتوان برای تامین مایحتاج مورد نیاز مردم، برنامه‌ریزی‌های کافی را انجام دهد و بر‌این‌اساس تلاش شده است تا بتوان ذخیره‌سازی اقلام مورد نیاز مردم را صورت داد.»
تدارک اصناف برای بازار شب عید
علی فاضلی، رییس اتاق اصناف ایران در گفت‌وگو با «وقایع‌اتفاقیه» می‌گوید: «با توجه به شرایط خاص مردم و قدرت خرید آنها، تلاش شده تا حداکثر تخفیف‌ها برای مردم در نظر گرفته شود اما کف قیمتی ۱۵ تا ۲۰ درصد است و بنابراین با تمهیدات مختلف از جمله برگزاری نمایشگاه‌های بهاره، فروش‌های فوق‌العاده صنفی و نیز عرضه کالاها با تخفیف در قالب فروشگاه‌های زنجیره‌ای، از جمله راهبردهایی است که اصناف کشور برای تنظیم بازار شب عید به کار بسته‌اند.»
وی با بیان اینکه حداکثر سود در نظر گرفته شده برای برخی اقلام ۱۰ تا ۱۲ درصد است، خاطرنشان می‌کند که درباره کالاهای داخلی با کیفیت بالا، حداقل ۱۵ تا ۲۰ درصد تخفیف در نظر گرفته شده است که در نقاطی از جمله پارک ارم، بوستان ولایت، حکیمیه تهرانپارس، مصلی تهران عرضه خواهند شد که البته در قالب برپایی نمایشگاه‌های بهاره است.
اما یکی از نکاتی که همواره جامعه صنفی کشور بر آن معترض بوده، برگزاری نمایشگاه‌های بهاره است که فرصت حضور و فروش را از برخی عرضه‌کنندگان کالا می‌گیرد، بر‌این‌اساس همواره واحدهای صنفی بر این باور بوده‌اند که باید هرگونه تدبیری برای فروش کالاها در ایام پرتقاضا از جمله بازگشایی مدارس یا شب عید، در واحدهای صنفی مستقر در سطح شهر برگزار شود که عمدتا مالیات خود را پرداخت کرده و شناسنامه‌دار هستند، نه اینکه نمایشگاه‌هایی برگزار شود که فرصت فروش را از مغازه‌های سطح شهر بگیرد.
مغازه‌داران چه می‌گویند؟
یکی از مغازه‌داران کوچه برلن در این رابطه به خبرنگار ما می‌گوید: «شب عید بهترین فرصتی است که فروشندگان پوشاک بتوانند کالاهای مورد نیاز مردم را عرضه کنند و از کسادی بازاری که ممکن است در ایام دیگر سال وجود داشته باشد، رهایی پیدا کنند اما وقتی که قرار بر این می‌شود که نمایشگاه‌های بهاره برگزار شوند، سطح فروش مغازه‌ها پایین می‌آید و مردم با مراجعه به این نمایشگاه‌ها، بخشی از فروش مغازه‌داران بلعیده می‌شود.»
وی می‌افزاید: «اکنون سطح کیفی کالاهای عرضه شده در مغازه‌ها نسبت به گذشته کاهش داشته است زیرا اگر قرار بر این باشد که کالای کیفی به معنای درجه یک و اعلا عرضه شود، قیمت بالا می‌رود و قدرت خرید مردم به تناسب آن کاهش می‌یابد.» یکی دیگر از فروشندگان کفش باغ سپهسالار در گفت‌وگو با «وقایع‌اتفاقیه» خاطرنشان می‌کند: «دولت باید مجموعه تدابیری را بیندیشد تا از مغازه دارانی که با قیمت واقعی و منصفانه، کالاهای مورد نیاز مردم در شب عید را تامین می‌کنند، حمایت کند.»
وی می‌افزاید: «بنابراین، به نظر می‌رسد که باید نظارت‌ها به شکلی قوی باشد که سودجویان اجازه نداشته باشند تا با برخی تحرکات، کار مغازه‌داران را کساد کنند؛ البته باید روی فروش‌های فوق‌العاده مغازه‌داران هم نظارت کافی شود.»
نظارت بر قیمت‌های شب عید با ۲ هزار بازرس
در این میان، یکی از ابزارهایی که می‌توان بازار را در ایام و بازه‌های زمانی مختلف کنترل کرد، تامین نیازمندی‌های مردم در بخش‌های مختلف است که مسئولان صنفی بر این باورند که هیچ مشکلی در زمینه انواع کالاها و خدمات مورد نیاز مردم برای شب عید وجود ندارد. آن‌گونه که اصناف اعلام کرده‌اند، در زمینه چگونگی و نحوه کنترل بازار شب عید نیز باید گفت که نظارت و بازرسی باید در همه دستگاه‌های متولی در این ایام تقویت و تشدید شود که البته براساس قانون این وظیفه به بازرس‌های اتاق‌های اصناف محول شده و اتحادیه‌های صنفی زیرمجموعه آنها به شمار می‌روند، حدود ۱۶۰۰ بازرس در سراسر کشور زیرمجموعه اتاق‌های اصناف مشغول به فعالیت هستند و ۴۰۰ بازرس دیگر نیز زیر مجموعه سازمان حمایت قرار دارد که امر نظارت و کنترل بازار در شب عید را انجام خواهند داد.
به هرحال، تمهیدات اصناف برای تنظیم بازار شب عید کم کم نمودهای بیرونی خود را در بازار نشان خواهد داد و باید منتظر ماند و دید که در این حوزه، چه کمکی به مردم برای تامین مایحتاج خود با کیفیت بالا و قیمت رقابتی خواهد شد.
حامد فکوری
- 10
- 2
