اعتراض به کنکور و آزمون در ایران، از دبیرستان تا دکترا

در کمتر از یک ماه ۴ خبر یک واقعیت پنهان در نظام آموزشی ایران را به رخ کشید. اعتراض داوطلبان کنکور ارشد در رشته «ام بی ای» به نحوه برگزاری کنکور، اعتراض داوطلبان آزمون دستیاری پزشکی به شائبه تقلب در این آزمون، اعتراض داوطلبان کنکور دکترا به نحوه برگزاری مصاحبه‌های شفاهی و شائبه لو رفتن سوالات امتحان نهایی دانش‌آموزان در مقطع دبیرستان چهار خبری بود که در کمتر یک ماه بار دیگر این واقعیت را بیش‌تر نمایان کرد که نظام آموزشی در ایران هنوز توانایی برگزاری یک آزمون استاندارد، اعم از کنکور، آزمون‌های تخصصی و امتحانات مدارس را ندارد.

این واقعیت نشان می‌دهد کنکور و آزمون در نظام آموزشی ایران از مدرسه گرفته تا دانشگاه، از دانشگاه گرفته تا آزمون‌های تخصصی مانند ازمون دستیاری چالش برانگیز است و روزی نیست که گروهی از داوطلبان یکی از آزمون‌ها اعتراضی نسبت به برگزاری فلان آزمون نداشته باشد.

در جدید‌ترین مورد نیز در مقطع دبیرستان، گروهی از دانش‌آموزان و والدین آنها شائبه لو رفتن سوال‌های آزمون را مطرح کرده‌اند. امتحانات نهایی در مقطع دبیرستان اولین باری نیست که چالش برانگیز شده‌است. امتحانات نهایی دانش آموزان که همه ساله به صورت هماهنگ برگزار می‌شود در چندسال اخیر با حواشی متفاوتی روبرو بوده است.

سال گذشته سختی سوالات طراحی شده صدای اعتراض بسیاری از دانش آموزان را بلند کرد و امسال فروش سوالات امتحانات نهایی حاشیه ساز شد و حتی پای نمایندگان مجلس را هم به ماجرا باز کرد. بر همین اساس، علی اصغر یوسف‌نژاد نماینده مردم ساری در مجلس شورای اسلامی از ورود مجلس برای پیگیری لو رفتن سوالات امتحان نهایی خبر می‌دهد و می‌گوید: موضوع لو رفتن سوالات امتحانات نهایی متوسطه هم از طریق مجلس و کمیسیون تخصصی و هم از جنبه نظارتی مجلس قابل پیگیری است.

عده زیادی از خانواده‌ها نگران سرنوشت فرزندانشان هستند بویژه اینکه نمرات این آزمون و معدل آن در کنکور اثر دارد و این کار باعث می‌شود حق یک عده از بین برود.

وی می‌افزاید: سازمان سنجش باید پاسخگوی خانواده‌ها باشد و راه حل مناسبی برای این حرکت ارائه کند. خانواده‌ها نیز منتظرند ببینند سازمان سنجش چه پیشنهادی می‌دهد و چگونه این موضوع را جبران خواهد کرد.عاملین این اقدام که برای نظام آموزشی و سازمان سنجش ایجاد هزینه کردند باید شناسایی و مجازات شوند.

من از طریق مجلس و با ابزارهای نظارتی پیگیر این موضوع خواهم بود. کمیسیون آموزش هم عکس‌العمل مناسبی در این زمینه نشان خواهد دهد. برای خانواده‌ها و دانش‌آموزان قابل قبول نیست که پیش از شروع امتحانات سوالات آزمون لو برود و حقوق دانش‌آموزان دیگر به این شکل ضایع شود.

عمادی رییس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش نیز به اظهارات نمایندگان مجلس اینگونه واکنش نشان می‌دهد و به ایسنا می‌گوید: در برخی شبکه‌های‌های مجازی ادعایی مبنی بر لو رفتن سوالات امتحان نهایی وجود داشته اما مورد اثبات شده‌ای وجود ندارد و ما اکنون ادعای اثبات شده‌ای در دست نداریم اما اگر گزارشی از طریق پلیس فتا و حراست به آموزش و پرورش ارسال شود، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

۱۸خرداد؛ اعتراض به نحوه برگزاری آزمون ارشد

دیگر خبری که طی یک ماه اخیر اعتراض داوطلبان را به خود وا داشت، نحوه برگزاری آزمون کارشناسی ارشد در رشته «ام بی ای» بود. همزمان با انتشار دفترچه راهنماي ثبت‌نام در آزمون کارشناسي‌ارشد در اواسط خردادماه و تغييراتي که در آن صورت گرفت، موجي از اعتراضات عليه سازمان سنجش و وزارت علوم به راه افتاد. داوطلبان رشته مديريت اجرايي که سال ۹۴ کد رشته‌شان در دفترچه سال ۹۵ وجود داشت، اين‌بار و با انتشار دفترچه راهنماي سال ۹۶، متوجه شدند که بدون اطلاع قبلي کد رشته آنها از دفترچه حذف شده و اين يعني تمام زحمات و مطالعاتي که تا آن لحظه داشتند، بي‌فايده بوده است. 

در کمتر از پنج ماه مانده به زمان کنکور در آزمون کارشناسي‌ارشد سال ۹۶، رشته تحصيلي مديريت اجرايي حذف و به‌جاي آن مجموعه مديريت کسب‌وکار و امور شهري، آن‌هم با مواد درسي و ضرايب جديد، جايگزين شده بود و جواب اعتراضات داوطلبان به اين وضعيت، آن بود که وظيفه شما اين است که بايد آن‌قدر خوب درس خوانده باشيد تا هر موقع تغييرات اعلام شد، بتوانيد آمادگي کافي را داشته باشيد؛ البته مسئولان در اين پاسخ اشاره نکرده بودند که اگر داوطلبي منابع رشته مديريت اجرايي را خوانده و رشته‌اش حذف شده باشد، هرچقدر هم خوب خوانده باشد، چگونه بايد پاسخ مواد درسي آزمون مديريت شهري را بدهد؟

علاوه‌براين، متقاضيان آزمون دستياري نيز به تغييرات نحوه پذيرش و اعمال سهميه‌ها اعتراضاتي داشتند که وزير بهداشت خواستار پيگيري آن شده است. اين اتفاقات محدود به آزمون ارشد امسال نبود و هرساله شاهد خطاها و کاستي‌هايي در آزمون‌هاي کارشناسي، کارشناسی‌ارشد و دکتری هستيم که روند طبيعي کنکور را به چالشي بزرگ براي داوطلبان تبديل کرده و وزارت علوم و سازمان سنجش هنوز نتوانسته‌اند چاره‌اي براي آن پيدا کنند.

۱۶ خرداد؛ چالش‌برانگیزی آزمون دستیاری پزشکی

دیگر آزمون که در ماه جاری خبرساز و حاشیه‌ساز شد، آزمون دستیاری پزشکی بود. در حیاتی بودن این آزمون همین بس که پزشکان عمومی با شرکت در این آزمون سعی در تصاحب تخصص‌های پزشکی دارند. اوج اعتراضات اما به برگزاری آزمون دستیاری به سال ۱۳۸۸ برمی‌گردد. جایی که مرضیه وحید دستجری وزیر وقت بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی دستور به لغو آزمون داد و پس از آن در سال‌های اخیر نیز این آزمون محلی از اعتراضات داوطلبان را داشت.

تا جایی که در روزهای نخست این ماه گروهی از داوطلبان آزمون دستیاری با تجمع مقابل وزارت بهداشت نسبت به شکل برگزاری این آزمون اعتراض کردند و همزمان سید حسن هاشمی وزیر بهداشت و درمان نیز طی دستوری خواستار پیگیری وضعیت داوطلبان کنکور دستیاری شدند. 

این داوطلبان در ادامه اعتراضات خود، نامه‌اي خطاب به رئيس کميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي نوشته و خواستار پيگيري آن شدند. در اين نامه آمده است: «همان‌گونه که مستحضريد، آزمون پذيرش دستيار تخصصي همواره با حواشي متعددي همراه بوده و موجب نگراني متقاضيان شده است. کيفيت پرسش‌ها، نحوه برگزاري آزمون، کليد سؤالات، نحوه اعلام نتايج، اعمال سهميه‌ها و پذيرش تکميل ظرفيت، بخشي از مهم‌ترين مواردي است که هرساله مورد اعتراض واقع مي‌شود.

در اقدامي خلق‌الساعه، شوراي آموزش پزشکي و تخصصي بدون ارائه‌ جزئيات، بنا به انجام مصاحبه جهت پذيرش دستيار تخصصي در برخي رشته‌ها دارد. در ساز‌و‌کار جديد، بيم سليقه‌اي‌شدن پذيرش دستيار و ايجاد شبهه بيش‌ازپيش مطرح مي‌شود. عدم شفاف‌سازي متوليان برگزاري آزمون، موجب تشديد دغدغه داوطلبان شده که ورود قانون‌گذاران محترم به اين موضوع را ضروري مي‌نمايد.»

در ادامه اين نامه آمده است: «همچنين سال گذشته و با وجود حذف مصوبه‌ ناعادلانه اعمال سوابق تحصيلي در آزمون دستياري که به همت نمايندگان محترم مجلس شوراي اسلامي محقق شد، برخي از داوطلبان به‌دنبال اعلام نتايج نهايي، از سوي سازمان سنجش پزشکي غافلگير شدند. در سال‌هاي اخير به‌دنبال اجراي قانون جديد جامع خدمات‌رساني به ايثارگران، ظرفيت مشمولان سهميه شاهد، از ۲۰ به ۲۵ درصد ظرفيت کل، افزايش و حدنصاب مورد نياز جهت پذيرش از ۸۰ به ۷۰ درصد نمره آخرين فرد قبولي کاهش يافت.

۷خرداد؛ اعتراض به نحوه برگزاری کنکور دکترا

۷خرداد ماه، بار دیگر داوطلبان کنکور دکترا نسبت به برگزاری کنکور دکترا واکنش نشان دادند. در واقع اعتراض به نحوه برگزاری کنکور دکترا پیش از این نیز وجود داشت. به طوریکه اعلام نتایج آزمون دکترا و مشخص‌شدن برگزیدگان این آزمون برای حضور در مصاحبه شفاهی باز صدای اعتراض داوطلبان این کنکور را درآورد. در سال‌های گذشته حذف یک شبه منابع ازمون یا تغییر بی‌خبر منابع، حذف گرایش‌ها و تغییرات ناگهانی‌ محل‌های مصاحبه یا همزمانی ‌دانشگاه‌های محل مصاحبه از جمله مهم‌ترین انتقادات داوطلبان بوده‌است.

آزمون دکتری چندین سال است با چالش‌ها و تغییرات متعددی مواجه می‌شود و روی ثبات و آرامش به خود ندیده است؛ تغییرات زیربنایی‌ای که برای دانشجویان، جز سردرگمی و بلاتکلیفی، دستاورد دیگری ندارد.
با این حال، یکی از داوطلبان کنکور سراسری در مقطع دکترا می‌گوید: متاسفانه برنامه مصاحبه دوره دکتری امسال که از طرف وزارت علوم و سازمان سنجش ارائه شده یک بی برنامگی تمام عیار را در این وزارتخانه و سازمان به نمایش گذاشته است.

او می‌گوید: به عنوان مثال برخی داوطلبان ۶ خرداد باید در شیراز ، ۸ خرداد در اهواز و ۹ خرداد در شهرکرد حضور داشته باشند. در برخی رشته ها که داوطلبان باید طی الارض کرده و در یک روز در دو دانشگاه مختلف حضور به هم رسانند.بی ثباتی در کنکور دکترا از سال ۸۸ تا به امروز آغاز شد.

در آن مقطع وزارت علوم با حذف تاثیر مصاحبه‌های شفاهی و حذف آزمون‌های مستقیم در دانشگاه‌ها اقدام به برگزاری آزمون سراسری کرد. همزمان گروهی از ناظران این اقدام را زمینه‌ساز کاهش استقلال دانشگاه‌ها خواندند و عنوان کردند این اتفاق باعث می‌شود دانشگاه از نظم جهانی و منطقی خود فاصله بگیرد. این اتفاق اما تنها مربوط به کنکور دکترا نمی‌شود. در واقع دولت یازدهم هنوز تا جایی که باید نتوانسته‌است نظم منطقی را به نحوه برگزاری کنکور در ایران را ایجاد کند.به طوریکه امسال در کنکور دکترا نیز داوطلبان شاهد حذف یک شبه برخی گرایش‌ها بودند.

علاوه بر این، چالش‌های برگزاری کنکور در ایران در شرایطی است که هر روز شاهد کاهش میزان داولطلبان کنکور در ایران هستیم. هم اکنون تعداد داوطلبان کنکور هر سال رو به کاهش است. دیگر این روزها اگر کسی ارشد قبول شود و مدرکش را بگیرد، شاید خیلی کار مهمی نکرده باشد. سال‌هایی که یک لیسانس، حکم مدرک دکترا را داشت، قبول شدن در آزمون ارشد آرزویی بود که هر کسی به آن نمی‌رسید. همه این ماجراها در کنکور کارشناسی بود و قبولی در کنکور ارشد و دکترا فقط آرزویی برای دانشجوها بود اما به مرور زمان وضعیت تغییر کرد.