منابع بررسی صلاحیت کاندیداها، از بسیج تا دفاتر استانی شورای نگهبان

عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری این هفته خود در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا شورای نگهبان برای بررسی صلاحیت‌ها از شورای عالی امنیت ملی و اطلاعات سپاه نیز استعلام ‌می‌کند، گفت: چهار مرجع در قانون برای استعلام اعلام شده است و منعی در مورد استفاده از سایر مراجع وجود ندارد. بنابراین شورای نگهبان همان‌گونه که در مورد تحقیقات محلی می‌تواند وارد شود، از هر مرجع دیگری که اطلاعاتی داشته باشد، می‌تواند استعلام و استفاده کند.

بر اساس ماده ۴۸ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی در موضوع بررسی صلاحیت داوطلبان، وزارت کشور و شورای نگهبان موظف شده‌اند پس از وصول مشخصات داوطلبان، روزانه لیست کامل آنها را تهیه و به‌منظور بررسی سوابق آنان در رابطه با صلاحیت‌های مذکور در این قانون به وزارت اطلاعات، دادستانی کل، سازمان ثبت‌ احوال کشور و اداره تشخیص هویت و پلیس بین‌الملل در مرکز ارسال کنند. مراکز مزبور نیز موظف‌اند ظرف پنج روز نتیجه بررسی را با دلیل و سند به وزارت کشور و شورای نگهبان اعلام کنند. در این ماده و مواد دیگر قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی به‌جز مراجع چهارگانه، از مرجع دیگری یاد نشده است. با این حال، سخنگوی شورای نگهبان معتقد است چون در قانون منعی برای استعلام از دیگر مراجع وجود ندارد، در نتیجه این شورا می‌تواند از هر مرجع دیگری استعلام بگیرد. می‌خواهد این نهاد اطلاعات سپاه و شورای‌عالی امنیت ملی باشد یا بسیج.

پیش از کدخدایی، نجات‌الله ابراهیمیان حقوقدان پیشین شورای نگهبان نیز استعلام این شورا از مراجع دیگر غیر از مراجع چهارگانه برای بررسی صلاحیت‌ داوطلبان انتخابات مجلس را تأیید کرده بود. او در گفت‌وگویی در سال ۹۴ با روزنامه شرق گفته بود نهادهای چهارگانه در مقام احراز همه شرایط (داوطلبان) نمی‌توانند به شورای نگهبان کمک کنند و نمی‌توان تنها به اطلاعات آنها اکتفا کرد.

ابراهیمیان یکی از این مراجع را بسیج و نمایندگان استانی شورای نگهبان نام برده بود. به گفته او، شورای نگهبان به توصیه‌ رهبر انقلاب در تشکیلات داخلی خودش، نمایندگان استانی دارد که این نمایندگان اشخاصی که در مظان نمایندگی قرار دارند، تحت‌نظر دارند تا دست شورای نگهبان هنگام بررسی صلاحیت‌ها خالی نباشد. ابراهیمیان درباره چگونگی فعالیت نمایندگان استانی شورای نگهبان گفته بود: این نمایندگان استانی جزء اشخاص معتمدی هستند که اگر اطلاعات آشکار و عیانی (درباره افرادی که در مظان نمایندگی هستند) وجود داشته باشد، مثلاً راجع به مواضع سیاسی آنها در مورد قانون اساسی یا بقیه شروط مربوط به احراز صلاحیت، اظهارنظرهای عیانی کرده باشند، سخنرانی‌هایی کرده یا کتاب‌هایی نوشته باشند، جمع‌آوری می‌کنند. اینها در کنار اطلاعات مراجع چهارگانه قرار می‌گیرد و یک پرونده می‌شود.

از این رو می‌توان گفت برای انتخابات مجلس یازدهم به غیر از چهار مرجعی که قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی تعیین کرده، نهادهایی همچون بسیج، اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شورای عالی امنیت ملی و دفاتر استانی شورای نگهبان دیگر منابعی هستند که درباره صلاحیت کاندیداهای انتخابات مجلس اظهارنظر می‌کنند.