طلا به قیمت جان | کیفی طلا کیست و در بازار طلا و جواهر چگونه کار می کنند؟

 در هیاهو سرسام‌اور بازار بزرگ و بین انبوه جمعیتی که هر روز روانه این نقطه از تهران میشوند با خونسردی رفت وآمد می کنند. مانند مامورهای مخفی تا شعاع چند متری شان را می پایند و خدا می داند با چه دلهره ای چند کیلو طلا را حمل می کنند و به دوردست ها می برند. آنها فقط با صاحبان کارگاه های طلاسازی دم خور میشوند و قلق کارشان این است که هویت شان را پنهان نگه دارند. این جا بازار دادزن ها حسابی داغ است اما راز کسب وکار« کیفی» سکوت و خاموشی در دل شلوغ ترین نقطه تهران است. سکوت آنها که هر کدام حکم گنجینه متحرک را دارند و با جان شان معامله می کنند مملو از ناگفته هاست.

ماجرای کیفی ها

خودشان را کیفی معرفی می کنند. کیفی چه شغلی است؟ کار بنکداران طلا را به صورت سیار انجام می دهند و حلقه اتصال کارگاه های طلا سازی با مغازه دارها به حساب می آیند. آنها طلا را از کارگاه های طلاسازی می خرند و برای فروختن به مغازه دارها به شهرهای دور و نزدیک می برند؛ یعنی حمل طلای گرمی یک میلیون تومان به اقصی نقاط ایران، آن هم در پوشش مسافران معمولی.

پیدا کردن کیفی ها کار آسانی نیست، چون هویت شان را برای هر غریبه ای برملا نمی کنند. اگر چند روز در شلوغی بازار زاغ سیاه شان را چوب بزنند باز هم پیداکردن شان در میان انبوه جمعیت، مثل ردیابی قطره ای در دل دریاست. گاهی همصحبت شدن با کیفی ها محال به نظر می رسد اما کافی است یک شماره تماس از آنها بیابید و به طور کامل اعتمادشان را جلب کنید. آن موقع از مصایب یکی از عجیب ترین شغل هایی می گویند که اساس آن در تعقیب و گریز و دست و پنجه نرم کردن با سارقان مسلح و احتمال بر باد رفتن جان و سرمایه شان در یک چشم بر هم زدن است. سلمان کیفی است. او کیفی ها را مثل سربازان بی نام و نشانی می داند که چند دهه برای روشن ماندن چراغ بازار بزرگ طلا از جان مایه گذاشته اند؛« بسیاری از شهرهای ایران بازار اصلی طلا و جواهر دارند اما همه آنها تولید کننده نیستند. کیفی ها مسئولیت انتقال طلا از بازار بزرگ تهران به بازار های محلی را دارند و به همین خاطر سارق ها همیشه در کمین مان نشسته اند. مثل سال های دور خبری از تعقیب و گریز با اسب نیست اما گاهی اوقات موضوع سرقت از کیفی ها و قتل آنها در صدر اخبار قرار می گیرد و حتی سوژه فیلم های سینمایی می شود.»

آهسته و پیوسته

داستان کسب وکار کیفی ها شورانگیز و عمیقاً دلهره آور است. کسانی که در سال های دور به آنها حمال طلا به معنی حمل کننده طلا می گفتند، بعدها به کیف بر تغییر نام دادند و حالا با نام کیفی با تولیدکننده های طلا دادوستد می کنند. ورود به این شغل پرمخاطره آسان نیست و دایره کیفی هایی که با صاحبان کارگاه های طلاسازی کار می کنند به شدت محدود است. بیشتر آنها از افراد باسابقه و شناخته شده ای به حساب می آیند که با توصیه چند نفر از معتمدان بازار طلا وجواهر وارد این کار می شوند یا این شغل را از پدر به ارث برده اند. اینگونه نیست که فردی تصمیم بگیرد در گروه کیفی های بازار فعالیت کند و به راحتی از طرف طلاسازها و عمده فروش ها مورد تأیید قرار بگیرد. ابراهیم، یکی از معدود بازمانده های نسل قدیم کیفی ها می گوید:« کسی که وارد گروه کیفی های بازار می شود تازه در ابتدای کار است. تازه کارها تا مدت زمان زیادی باید با یکی از پیشکسوتان این حرفه به سفرهای دور و نزدیک بروند تا آب دیده شوند و بدانند که چگونه ردی از خودش به جا نگذارند. بعد هم باید انتقال و نحوه محاسبه و جمع آوری فاکتور را یاد بگیرند تا بعد از مدتی مستقل شوند و به عنوان کیفی در بازار طلا و جواهر فعالیت کنند».

مسلح به شوکر و اسپری فلفل

باید به کیفی ها حق داد که تمایل چندانی برای همصحبت شدن با دیگران نداشته باشند و از دادن هرگونه اطلاعات درباره این شغل خطرناک طفره بروند، به دلیل آن که آشکار شدن راز و رمز کارشان مثل لو رفتن نقشه گنج است. آنها از چند دهه قبل که با اسب و قاطر از تهران به شهرهای مختلف طلا می بردند تا امروز که امکان سفر با ماشین شخصی و قطار و هواپیما مهیا شده در تیررس سارقان حرفه ای بوده اند و بسیاری از آنها در این سال های طولانی به شکل بی رحمانه ای به قتل رسیده اند. بعضی کیفی ها اگر توان مالی داشته باشند از کارگاه های تولیدی، طلا می خرند و بعد از انتقال و فروش آنها به بنکداران محلی سود خوبی عایدشان می شود اما بسیاری از آنها صرفا وظیفه نقل و انتقال طلای ساخته شده از کارگاه به بنکداری و برگرداندن حساب را برعهده دارند و درصد اندکی از اجرت ساخت طلای فروخته شده را بعنوان دستمزد دریافت می کنند. اکبر، یکی دیگر از کیفی های نسبتا قدیمی بازار معتقد است، گروه دوم که معمولا با اتوبوس و قطار برای فروش طلا به شهرهای دور و نزدیک می روند آسان تر تحت تعقیب سارقان مسلح قرار می گیرند؛« کسی امنیت کیفی های بازار را تضمین نمی کند اما با پیگیری اتحادیه صنف طلا و جواهر، چند سالی می شود که اجازه حمل وسایل حفاظت شخصی مثل اسپری فلفل یا شوکر را به آنها داده اند تا در برابر سارقان حرفه ای از خودشان دفاع کنند. با این حال گروه کیفی های بازار طلا و جواهر به دلیل لو رفتن مسیر حرکت شان همواره در خطر حمله سودجویان قرار دارند. مثل کیفی جوانی که ۴سال قبل خبر قتلش توسط سارقان مسلح در صدر خبرها قرار گرفت. اما بسیاری از آنها در سکوت خبری و در جاده های کشور به قتل می رسند و اموالشان هم به تاراج می رود.»

راز بقا

مخاطرات شغل کیفی های بازار طلا و جواهر تهران با گرانی سرسام آور قیمت طلا بیشتر هم شده و تقریبا روزی نیست که خبر حمله به یکی از افراد این گروه، دهان به دهان نچرخد. با اینکه دوربین های پیشرفته در محدوده اطراف بازار بزرگ طلا و جواهر نصب شده اما هنوز هم بسیاری از سارقان طلا در این حوالی پرسه می زنند و کیفی ها را از لحظه خروج از بازار طلا و جواهر تحت تعقیب قرار می دهند تا مثل افعی در موقع مناسب زهرشان را بریزند و طعمه را ببلعند. کیفی های قدیمی و کارکشته شگردهای مختلفی برای گمراه کردن سارقان حرفه ای دارند. بیشتر آنها سعی می کنند ساعت حرکت از مبدا، مسیر حرکت، وسیله سفر و حتی لباس های شان را مدام در طول مسیر تغییر بدهند تا به آسانی تحت تعقیب قرار نگیرند و مدت زمان طولانی تری در این حرفه دوام بیاورند. ماشین شخصی، هواپیما و اتوبوس از اصلی ترین وسایل حمل ونقل آنهاست و در هر مورد سعی می کنند با ترفندهایی هویت و شغلشان را کاملا مخفی نگهدارند. اکبر این شگردها را راز بقای کیفی ها در بازار طلا و جواهر تهران می داند؛« این روزها سیستم توزیع طلا از سوی کارگاه های بزرگ به کلی تغییر کرده و دامنه فعالیت ما محدوده شده اما هنوز هم صدها نفر با این شغل امرار معاش می کنند. کار ما دو بخش دارد؛ یکی رساندن طلا به مقصد و دیگری جمع آوری مطالبات هفته یا ماه قبل است. وقتی یک کیلو یا دو کیلو طلا را به مقصد می رسانیم انگار یک تن بار از روی دوش مان برداشته شده و بخش دوم کار برایمان آسان می شود. اگر هوشیار باشید و همه موارد ایمنی را رعایت کنید چندین و چند سال در این کار دوام می آورید اما افراد مغروری می آیند و فقط به زور بازو اکتفا می کنند و خیلی زود جان و مال شان را از دست می دهند.»

پاسخگویی به پلیس

نظم و ترتیب سفرها و البته نحوه محاسبه طلب و بدهی کیفی ها، یکی از منظم ترین روش های مرسوم در بازار تهران است و آنها بیش از سرمایه به اعتبار و اعتماد سازندگان و خریداران طلا تکیه می کنند. درصورت خدشه دار شدن هر آیتم، آنها دیگر قادر به ادامه فعالیت اقتصادی در این حرفه نخواهند بود و احتمالا به همین دلیل حرفه کیفی در بازار طلا و جواهر به طور موروثی ادامه داشته و ورود افراد متفرقه به این گروه تقریبا غیرممکن است. هر چه از شغل کیفی ها بیشتر می دانیم پرسش های بیشتری در ذهنمان نقش می بندد. مثلا اینکه کیفی ها چطور و با چه مجوزی چند کیلو طلا را از تهران به شهر دیگری منتقل می کنند؟ یکی از کیفی های بازار که این شغل را از پدر به ارث برده و با نام مستعار بهمن حاضر به گفت وگو می شود می گوید:« اتحادیه طلا و جواهر برای ما کارت شناسایی صادر کرده و به این ترتیب هیچ جایی برای سوءاستفاده نیست. کارت شناسایی به این دلیل صادر می شود که گاهی در موارد امنیتی بتوانیم از پلیس کمک بگیریم یا در مواقع لازم به مأموران پلیس ثابت کنیم که این همه طلا را برای فروش حمل می کنیم و به شهرستان می بریم». گفت وگو با کیفی ها به پایان رسید، بدون اینکه هویت و چهره آنها برایمان آشکار شود. گفت وگو با آنها شبیه هیچ گفت وگوی دیگری نیست و آنها را می توان مردان نقاب دار بازار بزرگ تهران نامید. این هم سبک زندگی آدم هایی است که خواسته یا ناخواسته وارد دوئلی ابدی شده اند و اگر سربلند بیرون بیایند لقمه نانی برای خوردن خواهند داشت. داستان زندگی آنها سوژه اصلی بسیاری از فیلم های سینمایی مثل فیلم« جویندگان طلا»، اثر چارلی چاپلین است؛ مردان نقابداری که سهم شان از کیف های پر از طلا رنج است و گاهی مرگ.