تاثیرات نرخ سود جدید بر بازار ارز و طلا

 

با آغاز فصل تازه نرخ سود در شبکه بانکی و حواشی بسیاری که پیرامون اجرای مصوبه کاهش نرخ بهره بانکی در هفته گذشته به وجود آمد، روز گذشته شاهد اولین سیگنال‌های این اقدام بانک مرکزی در بازارهایی همچون طلا و ارز بودیم به طوری که نرخ سکه تمام طرح جدید از رقم یک میلیون و ۲۲۳ هزار تومان در روز پنجشنبه هفته گذشته، به رقم یک میلیون و ۲۵۶ هزار تومان در اولین روز هفته جاری رسید و دلار نیز با افزایش ۲۲ تومانی در مدت مشابه از سه هزار و ۸۷۳ تومان به سه هزار و ۸۹۵ تومان رسید که با توجه به نظر فعالان بازار و کارشناسان به نظر می‌رسد در روز‌های آینده شاهد ورود آن به کانال۳۹۰۰ تومان نیز خواهیم بود.

در واقع اولین تکانه‌‌های بازار ارز و سکه پس از اجرایی شدن بخشنامه بانک مرکزی مبنی بر الزام بانک‌ها به رعایت نرخ سود مصوب، در آغازین روز هفته ایجاد شد و به واسطه حواشی پیش آمده مبنی بر تخطی برخی بانک‌ها برای جذب سپرده‌ها با نرخ‌های بالا و همچنین خط و نشان بانک مرکزی برای برخورد و تنبیه بانک‌های متخلف، مشخص نیست که آیا شبکه بانکی با خارج شدن نقدینگی از حساب‌ها و ورود آن به بازار دلار و سکه همراه می‌شود یا همچنان ترجیح مردم بر حفظ سپرده‌ها در بانک‌ها خواهد بود.

اگرچه اولین سیگنال کاهش نرخ سود به بازار سکه وارد شد و برخی فعالان بازار نیز می‌گویند معاملات بازار سکه به دلیل اجرای بخشنامه بانک مرکزی هیجانی است‌ اما مسوولان عقیده دارند روند افزایشی یا کاهشی قیمت طلا در روزهای آینده مشخص نیست و دلایل زیادی غیر از مصوبه نرخ سود بر نوسانات قیمتی این بازار‌ها تاثیر‌گذار است.

با این حال اگرچه طی روزهای گذشته، بانک‌ها تا می‌توانستند با روش‌های جذاب، سپرده‌های در دست مردم را جمع کردند، اما به هرحال هنوز هم بودند افرادی که یا به دلیل شلوغی شعب بانک‌ها یا به دلایل دیگر، سپرده‌های کوتاه‌مدت خود را با وجود فشار بانک‌ها‌ به سپرده‌های یک‌ساله تبدیل نکردند یا اقدام به خروج منابع مالی خود از حساب‌ها‌ کردند و همین میزان از جا‌به‌جایی نقدینگی بین سیستم بانکی و بازار سکه کافی بود تا شاهد هیجانات شدید در قیمت‌ها باشیم به نحوی که از نخستین دقایق آغاز معاملات، قیمت رو به افزایش نهاده و اکنون سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید، قیمت یک میلیون و ۲۵۶ هزار تومان را تجربه می‌کند.

بر این اساس‌ سکه بهار آزادی طرح قدیم ۲۸ هزار و پانصد تومان، نیم‌سکه ۱۲ هزار تومان و ربع سکه هشت هزار و ۵۰۰ تومان نسبت به آخرین روز هفته گذشته، گران‌تر شده‌اند.

همچنین قیمت دلار نیز که روز پنجشنبه با نرخ ۳۸۷۳ تومان مورد معامله قرار می‌گرفت، روز گذشته به رقم ۳۸۹۵ تومان رسید که رشدی ۲۲ تومانی داشته است.

عدم امکان پیش بینی قیمت ها

در این رابطه اما یک مقام مسوول می‌گوید میزان معاملات در بازار عادی است و سپرده‌ها به سمت بازار طلا سوق نیافته است. رییس اتحادیه طلا و جواهر با اعلام دلایل افزایش نرخ هر گرم طلای ۱۸ عیار و رشد قیمت سکه، گفت: میزان معاملات در این بازار عادی است.

محمد کشتی‌آرای‌ با تاکید بر اینکه نرخ هر اونس طلای جهانی بعد از توفان ‌هاروی رشد قابل توجهی یافت، افزود: در هفته گذشته نه‌تنها نرخ دلار در بازارهای جهانی کاهش یافت‌ بلکه ارزش این ارز در مقابل پوند نیز با افت مواجه شد.

وی با بیان اینکه با افزایش قیمت طلا در بازارهای جهانی نرخ‌ها نیز در بازار داخلی رشد می‌کند، اظهارداشت: دو عامل افزایش نرخ هر اونس طلای جهانی و کاهش نرخ ارز بر بازار داخل تاثیرگذار بوده است. 

رییس اتحادیه طلا و جواهر در پاسخ به این پرسش که آیا اجرای بخشنامه نرخ سود بانک مرکزی بر بازار طلا تاثیر داشته است، خاطرنشان کرد: هر چند سپرده‌ها به سمت بازار طلا سوق نیافته است اما این امر به صورت غیر‌مستقیم در این بازار منعکس می‌شود.

وی درباره وضعیت داد‌وستد در بازار طلا نیز گفت: وضعیت معاملات در این بازار عادی است و میزان خرید و فروش‌ها تغییر چندانی نداشته است. کشتی‌آرای خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه در آستانه ماه‌های محرم و صفر قرار داریم و این بازار در این دو ماه با رکود مواجه می‌شود‌ بنابراین هم‌اکنون وضعیت معاملات در این بازار بدون تغییر است.

رییس اتحادیه طلا و جواهر تصریح کرد که نمی‌توان پیش‌بینی‌ای برای روزهای آینده داشت چرا‌که هیچ‌کس قادر به پیش‌بینی نیست و هر اتفاقی ممکن است در جهت بالا رفتن یا پایین آمدن قیمت‌ها در روزهای آینده رخ دهد. 

چشم‌انداز ارز زیر سایه بهره بانکی

*میثم رادپور- با توجه به تاریخچه نوسانات ارزی کشور، دولت تا جایی که توانسته است نرخ ارز را ثابت نگه داشته و آنجایی که شاهد جهش نرخ ارز بوده‌ایم به دلیل هیجانات بازار بوده است. این موضوع در همه دولت‌ها ثابت بوده است و دولت دوازدهم نیز از این روند مستثنا نیست. بازار ارز آزاد نیست و قسمت مهمی از آن تحت کنترل بانک مرکزی است.

اما اینکه کاهش نرخ بهره بانکی بر افزایش قیمت ارز چه میزان تاثیر دارد نیز خود قابل بررسی است. به هر روی زمانی که هزینه فرصت نرخ سود بهره بانکی را پایین می‌آوریم کالاهای دیگر در بازار جذابیت بیشتری پیدا می‌کنند.

دلیل این موضوع هم مشخصا سوئیچ و تغییر آحاد جامعه به سمت کالاهای جذاب‌تر مثل ارز، طلا، سکه و حتی مسکن است. جریان غالب و طبیعی در بازار همین تغییر بازار هزینه فرصت است.البته این نکته مهم را فراموش نکنید که کاهش نرخ بهره بانکی در همه سررسیدها به طور موازی انجام نشده است. این کاهش نرخ در حالی صورت گرفته که نرخ سپرده‌های بلند‌مدت همچنان با درصد قبلی تمدید شده و کاهش نرخ بیشتر شامل سپرده‌های دیداری روزشمار است. اگر سیاست کاهش نرخ بهره بانکی به همین شکل همچنان ادامه پیدا کند و با مشکلی جدی مواجه نشود به طور کلی برای طی روند اقتصاد کشور مثبت است.

بر اساس آنچه بانک‌ها تصمیم گرفته‌اند اگر سپرده‌گذاری تصمیم به خروج سرمایه خود از بانک و سپرده‌گذاری دوباره بگیرد، نرخ سود بانکی به سپرده‌های دیداری تغییر می‌کند و همین موضوع موجب خواهد شد سپرده‌گذاران در راستای سرمایه‌گذاری در بازار تامل و توجه بیشتری کنند.از سویی دیگر دلیل اصلی بانک مرکزی برای اجرای این تصمیم از بین بردن فاصله ایجاد شده بین نرخ تورم و نرخ سود بانکی است. بر اساس محاسبات نرخ تورم به اندازه کافی پایین بود و این کاهش به نوعی دلیلی برای باز کردن مجرایی است تا رونق به اقتصاد کشور بازگردد.

به هر حال هزینه فرصت جامعه را تحریک می‌کند تا سرمایه خود را به سمت بازارهای دیگر سرریز کند. بانک مرکزی هم این امکان را پیدا خواهد کرد تا سرریز به وجود آمده را کنترل کند.اما افزایش ۱۰۰ تومانی قیمت ارز خیلی هم نگران‌کننده نیست. به هر روی مدت‌هاست که قیمت ارز تثبیت شده و فشارها بر ارز همچنان باقی است و این فشارها نه فقط به دلیل تورم بلکه نصف شدن قیمت نفت و بازگشتن به دوران قبل از تحریم به دلیل توافق برجام و دلایل متعدد دیگر بوده است.این نکته قابل ذکر است که ۹۰ تا ۱۰۰ درصد تورم انباشته داشته‌ایم و تعدیلی صورت نگرفته است. از سویی دیگر ذخایر ارزی کشور به دلیل کاهش نرخ نفت کاهش پیدا کرده است.

این موضوعات موجب بدهکاری بیشتر دولت می‌شود. این بی‌اعتمادی ارزش پول را کاهش می‌دهد و خود موضوعی خطرناک برای نظام بانکی کشور است. از سویی دیگر وضعیت نظام بانکی کشور مساله‌دار شده است و همین موضوع باعث کاهش اعتبار ریال نیز می‌شود. دولت اما ناگزیر این فشارها را طبق روال سال‌های قبل کنترل می‌کند و در نهایت سعی در تثبیت نرخ ارز دارد.

اما در بلند‌مدت باید دید این فشارها چگونه کنترل می‌شود. به هر روی بازار تا زمانی که هیجان‌زده نشود و احساس نگرانی نکند تغییرات اساسی و جدی در ارزش ریال ایجاد نمی‌شود. اما کنترل این هیجانات خود به تنهایی کار ساده‌ای نیست و نیازمند توجهی جدی است. این هیجانات گاهی غیر‌قابل کنترل نیز می‌شوند. کاهش نرخ بهره به هر ترتیب زمینه‌های ایجاد دارایی‌های دیگر را فراهم می‌کند و همین موضوع موجب افزایش سرعت در بالارفتن نرخ کالاهای جایگزین خواهد بود. اما امید است که بانک مرکزی هجوم سرمایه‌ها به بازار‌های جایگزین را کنترل کند.

همچنین از آنجایی که سیاست‌های بانک مرکزی شفاف اعلام نشده است، هیچ اطلاعی از آنچه پیش خواهد آمد در دست نیست، این امکان وجود دارد که بانک مرکزی خود تصمیم گرفته باشد قبل از وارد شدن شوک به بازار ارز به صورت کنترل شده افزایش قیمت ارز را ایجاد کند. اما اگر این روند انجام شود اولین بار بعد از انقلاب اسلامی است که قبل از شوک به بازار قیمت‌ها از سوی بانک مرکزی به شکل کنترل‌شده افزایش پیدا کرده است. بر اساس شرایط کنونی اقتصاد کشور، بانک مرکزی عاقلانه تصمیم گرفته است.

نرخ بهره بانکی به هیچ عنوان نظام‌مند نبوده است و در هر شرایطی سپرده‌گذاران امکان دریافت بیشترین میزان سود بانکی را داشته‌اند. فراموش نکنید که تثبیت قیمت ارز در بلند‌مدت آن هم در شرایط کنونی اقتصاد کشور باعث افزایش فشارها می‌شود.

از همین رو هر روز که می‌گذرد فشار بر قیمت ارز کشور بیشتر شده و در نهایت به نفع اقتصاد نیست. همچنین بازار هم قابل کنترل نیست و نمی‌توان پیش‌بینی روشنی ارائه داد. اما افزایش قیمت ارز به هیچ عنوان دور از ذهن نیست و اتفاقی کاملا طبیعی است. 

میثم رادپور،کارشناس اقتصادی ارز