از رایج ترین سندرم های رفتاری می توان به سندرم تک فرزندی اشاره کردتک فرزندی
تک فرزندی این روزها به صورت یک اجبار برای بسیاری از زوجین تحمیل می شود. اغلب زوج هایی که ازدواج می کنند یا تصمیم زندگی مشترک دارند، عموما میخواهند بچه دار شوند. چند سال قبل ، داشتن خانواده های بزرگ رایج بود و یک مزیت محسوب می شد زیرا کودکان در سنین پائین برای کمک به تامین خانواده، شروع بکار می کردند ولی داشتن خانواده بزرگ با گذر زمان و هزینه های زندگی در هر سال، دیگر گزینه عملی نیست. در حقیقت ، اکنون زوج های بیشتری تمایل دارند که تنها یک کودک داشته باشند و بعضی دیگر برای پدر و مادر شدن تمایلی ندارند. با کاهش درامد خانواده و فرصت های شغلی جامعه، خانواده ها به فرزندآوری تمایل کمتری نشان می دهند.
تک فرزندی و مهارت های ارتباطی
تک فرزند بودن به این مفهوم نیست که این کودکان توانایی برقراری ارتباط با دیگران را ندارند. اغلب تک فرزندان با هم سن و سالان خود در برقراری ارتباط دچار مشکل هستند و نمی توانند با هم دوره ای های خود، ارتباط مؤثر و موفقی داشته باشند. ولی بهرحال تمام تک فرزند ها هم اینچنین نیستند. مهارت ارتباطی تک فرزندان بسته به شخصیت و سبک های فرزندپروری والدین این کودکان تعیین میشود. از عواملی که بر خصوصیات اخلاقی تک فرزندی تاثیر گذار است می توان به باز بودن خانواده و زیاد بودن ارتباط تک فرزند ها با سایرین به خصوص هم سن و سالانشان اشاره کرد.
تک فرزندی که دوستش را به منزلشان دعوت می کنند و به منزل آنها میرود یا با دختر عموها، پسر خاله ها و دیگر همسن ها ارتباط دارد، کم تر در برقراری ارتباط با هم سن و سالانش با مشکل رو به رو می شود ولی تک فرزند هایی که بیشتر اوقاتشان را در خانه سپری می کنند و والدینشان تمایل به برقراری ارتباط با سایرین ندارد، معمولاً شخصیتی لوس، مغرور و گوشه گیر دارند. قطعاً دوستان، جایگزین خواهر و برادر نمی شوند ولی به هر حال میتوانند ساعات خوشی را همراه فرزند شما بسازند و در تقویت مهارت های ارتباطی او مؤثر باشند.
خلق و خوی تک فرزندان
بنابر مطالعات روانشناسی کودک، تک فرزندها معمولاً دارای ویژگی هایی چون مرتب و منظم، با وجدان و وظیفه شناس می باشند. این کودکان اعتماد به نفس بیشتری دارند، همچنین پر توقع، کمال گرا و غیر قابل انعطاف هستند. این کودکان برای همدلی کردن و گذاشتن خود جای بقیه، فرصت کمتری دارند. تک فرزندان بیش تر از والدینشان تقلید می کنند. تک فرزندها نسبت به همسالان غیر تک فرزند سریعتر وارد دنیای بزرگسالان می شوند؛ در نتیجه نمیتوانند رفتارها و تجربه رفتارهای خاص گروه سنی خود را تجربه کنند و اغلب شبیه بزرگسالان رفتار می کنند. در تک فرزندان، تحمل ناامیدی ها و فشارهای روحی کم تر است. آنها تمایل به برقراری روابطی دارند که دربرگیرنده منافعشان باشد. خصوصیات فرزندان اول هم به خصوصیات تک فرزندی شباهت فراوانی دارد، ولی با ورود فرزند دوم در خلق و خوی این کودکان تغییراتی ایجاد می شود.
سندرم تک فرزندی
از رایج ترین سندرم های رفتاری می توان به سندرم تک فرزندی اشاره کرد که در کودکان دیده می شود. بسیاری از روانپزشک ها معتقد هستند که این سندرم در واقع اثر منعکس کننده منفی دارد، حتی اگر دقیقا شبیه به دیگران نیست. پس از تولد، سندرم تک فرزندی توسعه یافته و بیشتر هم رفتاری است تا بیولوژیکی.
به طور واضح، سندرم تک فرزندی در کودکانی دیده می شود که تنها فرزند در خانواده شان می باشند. نام خودش یادآورنده کودکانیست که با بقیه متفاوت می باشند. امکان دارد بنظر ساده باشد که فقط یک کودک است و مراقبت می شود و نسبت به بقیه متفاوت رفتار می کند ولی چنین نیست. عوارض این سندرم در شیوه زندگی کودک، بسیار جدی است ولی جنبه های مثبت هم دارد. کودکانی که به سندرم تک فرزندی مبتلا باشند، گاهی اوقات لوس یا به عبارتی بچه ننه صدا زده میشوند که در هیچ عبارت پزشکی دیده نمی شود.
علائم سندرم تک فرزندی
از جمله علائم سندروم تک فرزندی که به خوبی میتوانند در این کودکان به سمت عوارضی آشکار بروند، به شرح زیر میباشد :
* یکی از علائم سندروم تک فرزندی، خجالتی بودن است.
خصوصیات فرزندان اول به خصوصیات تک فرزندی شباهت فراوانی دارد* نگرش رقابتی کودکان تک فرزندی کم است و امکان دارد حتی بنظر حس حسادت باشد.
* بلوغ کودکان تک فرزندی نسبت به کودکان عادی کندتر است.
* کودکان تک فرزندی هیچ مشکلی را با دیگران به اشتراک نمی گذارند و ترجیح میدهند با آن مشکل زندگی کنند.
* گاهی اوقات کودکان تک فرزندی خودکفا می باشند.
* از نشانه های کودکان تک فرزندی اینست که با شادی مشکل جدی دارند و نمی خواهند شاد باشند.
* کودکان تک فرزندی در هر زمانی در معرض توجه زیاد می باشند.
* کودکان تک فرزندی قادر به گسترش پیوند خانوادگی یا دوستی نیستند و هم چنان تنها می مانند.
* کودکان تک فرزندی تمایل دارند با یک دوست خیالی و یا با خودشان صحبت کنند.
* یکی از نشانه های تک فرزندی اینست که آن ها خیلی احساسی و دارای عزت نفس می باشند.
* کودکان تک فرزندی تمایل دارند که در همه چیز اعتبار داشته باشند.
* کودکان تک فرزندی نمی خواهند هیچ چیز را با کسی در میان بگذارند.
* استثنایی بودن از دیگر ویژگی های تک فرزندی است که با دیگران رفتار خوبی ندارند.
* کودکان تک فرزندی در زندگی خودشان با مشقت های زیادی رو به رو میشوند و ترجیح میدهند تنهایی زندگی کنند.
* کودکان تک فرزندی در کار تیمی با مسایل زیادی رو به رو میشوند و اغلب هم از انجام آن عاجز می مانند.
معایب تک فرزندی
قصه تک فرزندی مانند اکثر قصه های زندگی، بدون سراشیبی نیست. زمانی که بچه های تک فرزندی از آب و گِل در آمدند و یا به سراغ زندگی خودشان رفتند، از خیلی از مسائل ناشی از آن خودنمایی کردند. از جمله این مسائل به چند مورد زیر اشاره می کنیم:
> تک فرزندها آسیب پذیرترند:
بچه های تک فرزندی، به علت نداشتن خواهر یا برادری که با او رقابت کردن سالم را تمرین و تجربه کنند در زمینه پذیرش واقعیت های زندگی با مشکلاتی روبرو شدند. آنها که هیچگاه از زبان والدینشان کم تر از گل نشنیده بودند، با کوچکترین تشری می شکستند و پا پس می کشیدند ولی اگر خواهر یا برادری داشتند، بهتر میتوانستند داشتن رقیب را درک کنند و در مقابل موقعیت هایی که مستلزم رقابت و پا فشاری هستند بهتر واکنش نشان می دادند. برای پذیرفته شدن در گروه ها، یاد می گیرند که زودتر با جمع اخت شوند و پذیرش قوانین و عمل به آن ها را یاد بگیرند.
سندرم تک فرزندی در کودکانی دیده می شود که تنها فرزند در خانواده شان می باشند> احساس تنهایی:
شاید احساس تنهایی بارزترین و محتمل ترین مورد از معایب تک فرزندی باشد. اغلب تک فرزند ها حس تنهایی را تجربه می کنند.
بچه ها پیش از آنکه رازها و حرف هایشان را به پدر و مادرشان بگویند، با خواهر و برادرانشان در میان می گذارند. همینطور بزرگ ترين سرمایه حمایتی برای روزهای سخت آینده، خواهر و برادرها هستند. بچه ای که تک فرزند است نمیتواند مزه ی این حمایت را بچشد. این نقص برای والدین در جنبه حمایتی مطرح است.
پدر و مادری که یک فرزند دارند، چنانچه پیر شوند فقط یک نفر را دارند که به آن ها سر بزند و از آن ها مراقبت کند در صورتی که تک فرزندی که دارند در زمان خودش سالم باشد و نزدیک آنها زندگی کند. در حالیکه والدینی که دارای چند فرزند می باشند از چند منبع حمایتی در روزگار پیری برخوردار میشوند و حتی اگر به هر دلیلی یکی از آن ها نتواند به والدینشان رسیدگی کند، یک یا چند تای دیگر هستند که دستشان را بگیرند و عشق را به آن ها هدیه بدهند.
> زودرنجند:
از ویژگی های تک فرزندی می توان به تخیل قوی اشاره کرد. آن ها می دانند از واژه ها چگونه استفاده كرده و حرف دلشان را بیان كنند ولی توانایی آن ها در چرب زبانی همیشه به شخصیتی محبوب بدلشان نمی كند. آن ها افرادی حساس و زودرنج هستند و به همین علت خیلی از مردم آن ها را دوست ندارند.
مزایای تک فرزندی
تک فرزندی قطعاً مزایایی برای والدین و فرزند بهمراه دارد. بعضی از این مزایا به شرح زیر است:
* استقلال بیشتر:
ممکن است تک فرزند از تنهایی و نبود خواهر و برادر کمی رنج ببرد، ولی این تنهایی به او کمک می کند تا مستقل تر رشد کرده و بر توانایی های خود بیشتر تکیه داشته باشد. البته این به رفتار والدین آن فرزند بستگی دارد که با پاسخ دادن به هر نیازی، تک فرزند را از مسیر رشد و استقلال دور نکرده باشند. در واقع نقش والدین برای اینکه تک فرزند، استقلال بیشتری در موقعیت خود داشته باشد و خودساخته شود، بسیار تاثیرگذار خواهد بود. برای رسیدن به استقلال در چنین خانواده ای، والدین باید به کودک تک فرزندی بیاموزند که برای رسیدن به خواسته های کوچک و بزرگش، تلاش کند و هر چیزی به آسانی بدست نمی آید.
* رفاه بیشتر:
بدیهی است که تک فرزندی، سبب می شود تا تمام بودجه رفاهی خانواده در اختیار کودک یا نوجوان قرار بگیرد و قرار نیست که پدر و مادر برای دیگر فرزندان خود هزینه ای کنند. به همین دلیل، شاید تک فرزندی کمی باعث میشود که شخص لوس شود، برای این که هر آن چیزی که می خواهد به راحتی در اختیار او قرار میگیرد و خانواده برای تهیه خواسته های تک فرزندشان، وسعت مالی بیشتری دارند.
توصیه هایی به والدین تک فرزند
- اصول و قوانین پرورش و تربیت کودکان تک فرزندی با دیگر کودکان فرقی ندارد و باید آنها را بیاموزید.
اصول و قوانین پرورش و تربیت کودکان تک فرزندی با دیگر کودکان فرقی ندارد- به وی فرصت های بیشتری برای ارتباط با هم سالانش بدهید. این به وی کمک می کند که در خلال بازی و دعواهای کودکانه روش های حل مسئله، کنار آمدن با حس حسادت و رقابت را آموزش ببیند.
- حضور هم بازی و تعامل با کودکان هم سن و سال، مهمترین عامل مؤثر در شکل پذیری طبیعی و درست شخصیت کودکان تک فرزندی است، در اطرافیانتان به دنبال کودکان هم سن و سال فرزندتان بگردید و تلاش کنید تا با هم ارتباط نزدیک و تقریبأ دائمی داشته باشند( خصوصأ از ۱۸ ماهگی به بعد).
- به تک فرزند خود مسئولیت بدهید و از برطرف کردن تمام مشکلات تک فرزندی که دارید، بپرهیزید. اجازه دهید فرزندتان گاهی اوقات ناامیدی و شکست را تجربه کند.
- کودک تک فرزند خود را در ارتباط با همسالان هم جنس خود قرار دهید. این مسأله به خصوص در ارتباط با پسران تک فرزندی که بیشتر وقتشان را با مادرشان سپری می کنند، دارای اهمیت است.
- بعضی از والدین فکر می کنند داشتن یک بچه، یگانه موفقیتشان در زندگی محسوب میشود ، بنابراین انتظارات زیاد و حتی غیرواقعی را به وی تحمیل می کنند. از آنجا که چنین خردسالانی ناچارند همیشه پدر و مادر خود را راضی کنند، در آینده امکان دارد به افرادی با کمال گرایی ناسازگار تبدیل شوند. چنانچه شما هم سخت گیر هستید، سعی کنید هم راستا با سن و توانایی های ذاتی کودکتان، سطح انتظارات خود را تنظیم کنید. به وی اطمینان دهید که لازم نیست در هر کاری ایده‌ال بنظر برسد. در صورتیکه دختر تک فرزندی دارید و او به نقاشی کشیدن علاقه دارد، نباید حتماً هنرمند خدادادی باشد. به جای این که از او پیکاسویی کوچک بسازید، سعی کنید روی لذت فرزندتان تمرکز کنید.
- تمام توجه و امکانات خود را برای تک فرزندی که دارید، اختصاص ندهید. وی باید بداند که برای همگی اعضای خانواده و طبق اولویت نیازها، پول خرج می شود.
- تک فرزندی موجب افزایش ریسک خودپسندی و لوس شدن می شود. فرزندتان را لوس نکنید.
احساس تنهایی بارزترین و محتمل ترین مورد از معایب تک فرزندی میباشدگردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 15
- 3
