هدف از کاردرمانی این است که اشخاص به حس ارزشمندی و کفایت برسندکاردرمانی چیست؟
کاردرمانی (Occupational therapy) یکی از شاخه های علم پزشکی و توانبخشی است که با هدف بازتوانی شخص برای داشتن زندگی بطور مستقل و بدون نیاز به اطرافیان انجام می گیرد. کاردرمانی، رشته ای است که رویکرد های درمانی را در ۳ سطح) جسم، ذهن، روان (در قالب فعالیت هدفمند و معنادار ارائه می دهد. یعنی درمان به وسیله کار و فعالیت است. کاردرمانی یکی از برترین روش های درمان اختلال های حرکتی، جسمی و روانی است و به افراد دارای مشکلات سلامتی (یا چالش هایی از تندرستی) کمک می کند تا مجدداً فعالیت های روزانه مهم خود را شروع کنند.
تاریخچه کاردرمانی
کاردرمانی یکی از زیر شاخه های علم توانبخشی محسوب می شود که برای تمامی سنین کاربرد دارد، قدمت رشته کاردرمانی به ابتدای قرن بیستم برمی گردد، ولی ایده استفاده از کار و فعالیت جهت درمان افراد از هزاران سال پیش مطرح بوده است. در سال ۱۷۹۳ فیلیپ پینل نظریه را جهت درمان بیماران روان مطرح کرد که به ساخت نخستین تیمارستان در پاریس منتج شد. او در نظریه ” moral treatment and occupation” شیوه های درمانی خود را بر پایه تمرین های فیزیکی و کارهای دستی ارائه نمود و اعتقاد داشت کاردرمانی باید درتمام بیمارستان های روانی به کار گرفته شود. کاردرمانی به نام درمان اختلال محور شناخته شد، موفقیت این نوع از درمان باعث توسعه و گسترش بیمارستان های درمانی برای بیماران روان گردید. در سال ۱۹۰۵ پرستاری به اسم سوزان تریسی استفاده از کار را در درمان بیماران روان مطرح کرد، وی شروع به آموزش پرستاران درباره استفاده از فعالیت در درمان بیماران نمود و به مرور متوجه شد که استفاده از فعالیت و دارو درمانی یک پیوند اساسی دارند. در سال۱۹۱۱ در ماساچوست یک دوره آموزش طبق درمان با كار را مطرح کرد و ۳ جنبه شخصیتی، جسمی و روحی- روانی را در درمان بیمار مورد توجه قرار داد. در سال ۱۹۱۷ انجمن ملی پیشرفت کاردرمانی با هدف استفاده از کار برای ارتقاء سطح سلامت و بهداشت افراد تأسیس شد و نام occupational therapy نیز به وسیله همین انجمن بر این رشته گذاشته شد.
تاریخچه کاردرمانی در ایران
شروع فعالیت کاردرمانی در ایران از سال ۱۳۵۰ و به وسیله خانم “Britta Pagh Jensen” نماینده سازمان جهانی بهداشت بود. خانم Jensen کار خود را در ۲ اتاق کوچک از بیمارستان توانبخشی شفا یحیائیان تهران با ۵ دانشجوی خانم شروع کرد.
کاردرمانگر کیست؟
کاردرمانگر (Occupational therapist) به شخص ناتوان یاد میدهد که چطور از خود مراقبت کند، به چه صورت کار کند و چگونه تفریح کند بگونه ای که مراجعه کننده ها را به استقلال فکری و عملی برساند. به او آموزش میدهد تا یاد بگیرد چطور غذا بخورد، لباس بپوشد، حمام برود، غذا درست کند و کارهای منزل و مدرسه و محل کارش را انجام دهد. کاردرمانگر هر چیزی را که مانع انجام فعالیت های طبیعی شخص باشد تغییر می دهد. کاردرمانگر ها در سازمان های بهزیستی، بیمارستان ها، مراکز بازپروری، مراکز پرستاری و مراکز اجتماعی کار میکنند. بعنوان مثال کاردرمانگر تمریناتی که برای بهبود مهارت های حرکتی در نظر گرفته است را در قالب یک فعالیت معنی دار در می آورد و از مراجع میخواهد به جای تکرار یه سری الگوهای حرکتی که برایش بی معنی است یک فعالیت هدفمند و معنی دار انجام دهد. در واقع در کاردرمانی، کاردرمانگر علاوه بر توجه به درمان بیماری تا حدی که امکان پذیر است اثرات جانبی که بیماری بر روی ابعاد گوناگون زندگی شخص می گذارد را نیز مورد وارسی قرار می دهد و راه حل های درمانی و جبرانی متنوع را برای جلوگیری و رفع مشکلات مورد بررسی قرار می دهد.
ویژگی های لازم برای یک کاردرمانگر
۱. مدرک تحصیلی فعلی برای کاردرمانگر، فوق لیسانس کاردرمانی است.
۲. گواهی نامه هایی که نشاندهنده این سطح از تحصیلات کاردرمانی هستند به اختصار MS OT/L یا OT/L نوشته میشوند.
همراهی خانواده فرد در کار درمانی، جایگاه ویژه ای دارد۳. برنامه های زیادی هم موجود است که نیازمند مدرک دکترای کاردرمانی هستند. گواهینامه OTD نشاندهنده این سطح از تحصیلات است.
۴. افرادی که پیش از سال ۲۰۰۷ گواهینامه کاردرمانی خود را گرفته اند جزء نخستین کاردرمانگران هستند.
شرایط تحصیلی و دانشگاهی افراد علاقه مند به کادرمانگری
دانش آموزان رشته تجربی میتوانند در صورت تمایل، رشته کاردرمانی را برای ادامه تحصیل در دانشگاه انتخاب کنند. امکان تحصیل در رشته کار درمانی در ایران در مقاطع کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری وجود دارد.
انواع کاردرمانی
کاردرمانی با توجه به مشکلی که شخص در یکی از حوزه های روانی، جسمانی و ذهنی دارد، متفاوت است. بدین ترتیب کاردرمانی خود نیز انواعی دارد:
- کاردرمانی جسمی: کار درمانی جسمی نوعی از کاردرمانی است که فعالیت‌هایی را به مراجع ارائه میدهد تا بتواند ضعف حرکتی، اختلالات عصب‌شناختی و همچنین ارتوپدی خود را برطرف کند.
- کاردرمانی ذهنی: این نوع کار درمانی، بیشتر برای کودکانی به کار می‌رود که در یکی از کارکردهای ذهنی مانند تمرکز، حل مسئله، ادراک، توانایی قضاوت و استدلال کردن و … ضعف‌هایی دارد.
- کاردرمانی روانی: کار درمانی روانی که کی از انواع کاردرمانی است برای افرادی مطرح میشود که از مشکلات رفتاری، اختلالات روانی مانند اختلالات خلقی و افسردگی، اختلالات اضطرابی، هذیان‌ها و توهم‌ها و … رنج می‌برند.
کاردرمانی به چه کسانی توصیه می شود؟
کار درمانی به کسانی توصیه می شود که سکته کرده اند، مبتلا به اوتیسم یا سایر اختلالات رشد هستند، افردی که تازه جراحی کرده اند مثلا جایگزینی لگن، جانبازان و اشخاصی که دچار افسردگی و اضطراب هستند، بچه هایی که به دلیل مشکلات مادرزادی توانایی های طبیعی را ندارند، افردی که به دلیل عقب افتادگی های ذهنی نمیتوانند کارهای معمولی را انجام بدهند، افرادی که به دلیل افزایش سن و ناتوانی های ناشی از آن در مراقبت از خود دچار مشکل شده اند، افردی که به دلیل آسیب های ناشی از تصادف نمیتوانند فعالیت های شغلی خود را مثل قبل انجام بدهند و خیلی افراد دیگر می توانند از کمک یک کاردرمانگر استفاده کنند.
امکانات ویژه ی کاردرمان ها
کاردرمان ها میتوانند در خصوص این که چه ابزارهای ویژه ای یا قطعاتی امکان دارد برای شما مفید باشند، پیشنهاداتی ارائه کنند. به عنوان مثال:
- عصای پیاده روی، واکر یا ویلچر از ابزار کاردرمانی است.
- از ابزار پیشنهادی کاردرمان ها، درب بازکن های برقی یا مسواک برقی است.
- چاقوهای با دسته بزرگ و مدادهای بزرگ (در صورتیکه شما در برداشتن اشیاء کوچک مشکل دارید)
- یک تشک غیر لغزنده برای استحمام از دیگر پیشنهادات کاردرمان ها
- یک صفحه کلید یا موس ویژه برای کمک به در استفاده از رایانه
- کنترل صوتی یا نرم افزار کنترل صدا برای استفاده از رایانه
انواع تجهیزات کاردرمانی پیشنهاد شده ی کاردرمان هاکاردرمانی در کودکان
>> در بخش کودکان به دلیل گستردگی اختلال های ذهنی شاخه ذهن بعنوان زیر مجموعه ای از شاخه روان، کاردرمانی به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد.
>> کودکانی که به خدمات کاردرمانی ذهنی احتیاج دارند دچار اختلالاتی مانند کم توانی ذهنی، اوتیسم، اختلالات رفتاری، یادگیری، مشکلات حافظه، مشکلات نوشتاری، تاخیرهای رشدی، مشکلات درکی شناختی، بینایی شنیداری و…هستند.
کودکانی که به خدمات کاردرمانی ذهنی احتیاج دارند دچار اختلالات اوتیسم و ... هستند>> کاردرمانی امکان دارد به هر دو حیطه ی ذهن و جسم بطور هم زمان پرداخته شود مثلا کودکان فلج مغزی که دچار اختلال در راه رفتن هستند معضلات ذهنی را هم به همراه دارند که لازم است مدنظر قرار گرفته شود.
کاردرمانی در بزرگسالان
اختلالات جسمی که در بخش بزرگسال به خدمات کاردرمانی احتیاج دارند به دو گروه کلی تقسیم می شوند:
- دسته ی اول اختلالات نورولوژیک هستند که بیماری هایی از جمله سکته مغزی، بیماری ام اس، بیماری پارکینسون، ضربه مغزی، اختلالات مربوط به مخچه، ضایعات نخاعی، بیماری های پیشرونده سیستم اعصاب مرکزی و… را شامل می شوند که به خدمات کاردرمانی احتیاج دارند.
- دسته دوم که به خدمات کاردرمانی احتیاج دارند، اختلالات ارتوپدیک اندام فوقانی بویژه دست هستند که مواردی من جمله ضایعات تاندونی و بافت همبند، گرفت های پوستی و سوختگی ها، محدودیت های حرکتی و ضعف عضلات اندام فوقانی را شامل می شوند.
شیوه های درمانی که به وسیله کاردرمانگر ارائه می شود
۱. متحرک سازی بافت نرم و مفاصل: تکنیکهای حرکتی و کشش ویژه برای بافتهای نرم و مفاصل و دادن برنامه های هدفمند و منطبق با فرهنگ بیمار برای پیشرفت تواناییهای فرد کاردرمان.
۲. ماساژ: تکنیکهای ماساژ کاردرمانی با دست به منظور افزایش گردش خون و کاهش درد.
۳. بازآموزی عصبی – عضلانی: بهبود بخشیدن عملکرد عصبی – عضلانی و بازآموزی حسی که یکی از شیوه های کاردرمانی است.
۴. ارائه تمرین درمانی: تمرینات وضعیتی و حرکتی در اندام ها برای افزایش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری مفاصل. قابل توجه است که اکثر فعالیت ها و تمرینها در کاردرمانی بدون استفاده از دستگاه و به صورت دستی (توسط دستان کاردرمانگر) ارائه می شود.
تمرینات در کاردرمانی بدون استفاده از دستگاه و به صورت دستی ارائه می شود۵. اسپلینت: (آتل) های مختلف کاردرمانی برای قرار دادن عضو در حالت استراحت، جلوگیری از دفورمیتی و یا اصلاح دفورمیتی های ایجاد شده می باشد.
۶. ارائه فعالیتهای عملکردی: ارائه حرکات و وظایف مربوط به فعالیتهای روزمره زندگی که با روش کاردرمانی انجام می شود.
مدت زمان درمان کاردرمانی
مدت زمان درمان کاردرمانی برای هر جلسه درمانی ۴۵ دقیقه بوده و بر اساس صلاح دید درمانگر با توجه به شرایط مریض قابل تغییر خواهد بود.
گردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 10
- 2
