کشورهای اروپایی در مذاکرات منجر به توافق هستهای سال ۲۰۱۵ موسوم به برجام نقش مهمی ایفا کردند؛ توافقی که به موجب آن ایران محدودیتهایی را در برنامه هستهای خود پذیرفت و طرف‌های دیگر متعهد شدند که تحریمهای اقتصادی علیه ایران را بردارند.
پس از آن که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا کشورش را از برجام خارج و تحریمهای گذشته علیه ایران را دوباره برقرار کرد، دولت‌‌‌‌‌های اروپایی وعده دادند که برجام را زنده نگاه خواهند داشت. اما با شدت گرفتن تحریمهای یک‌جانبه آمریکا علیه ایران مشخص شد که برای اروپاییها عمل کردن به این وعده بسیار دشوار است.حال این سئوال مطرح است که اروپاییها تا کجا می‌توانند با ایران همراهی کنند؟
«بهرام امیر احمدیان» تحلیل‌گر مسایل بین‌الملل با بیان اینکه «در روابط بین‌الملل نمی‌توان به مسایل احساسی نگاه کرد و بر اساس احساس تصمیم گرفت. در حقوق بین‌الملل مناسبات بر اساس منافع و همچنین تهدیدات تعریف می‌شود. در واقع اینطور نیست که همه گره‌‌‌‌‌ها به سرعت باز شود. ما نزدیک به ۱۲ سال مذاکره توآم با صبر داشتیم تا در نهایت پرونده پیچیده هستهای به سرانجام رسید. در واقع حل مسایل بین‌الملل طی دوره‌‌‌‌‌هایی سخت و نفس‌گیر قابل حل هستند. به همین دلیل نباید با تصمیم‌‌‌‌‌هایی اشتباه، همه پل‌‌‌‌‌های پشت سرمان را خراب کنیم.» به پرسش‌‌‌‌‌های «همدلی» پاسخ می‌گوید:
این روزها نوع بحث همکاری اروپاییها با ایران در مساله برجام داغ است. آیا می‌توانیم روی اروپاییها حساب کنیم؟
بیینید! قرار اروپا در پرونده برجام حتما همکاری با ایران است. اما اینکه توقع داشته باشیم، کشورهای اروپایی منافع خودشان با آمریکا را تحت‌الشعاع ایران قرار بدهند، قطع به یقین نمی‌تواند برداشتی صحیح از آنها باشد. به هر حال در نظام بین‌الملل، همه کشورها تحرکات دیپلماتیک خود را بر اساس مصالح کشورشان تعیین می‌کنند و به همین دلیل، باید از اروپاییها و در کل هر کشور دیگری توقع‌‌‌‌‌هایی منطقی داشته باشیم. در همین ارتباط اگر به حجم خیلی بالای مبادلات تجاری اروپاییها با آمریکا توجه کنیم، به راحتی به این نتیجه می‌رسیم با وجود اصراری که به ماندن در برجام دارند، بازهم نباید انتظار همراهی‌‌‌‌‌‌ای صددرصدی با آنها را داشته باشیم. بهتر است اینطور گفته شود که اروپاییها منافع خودشان را فدای رابطه با ایران نمی‌کنند و تحت هیچ شرایطی نخواهند کرد.
در چنین شرایطی تکلیف ایران چیست؟
باید سعی خود را به کار بگیریم تا روابطی تعاملی با آنها داشته باشیم. البته در حدی که ظرفیت‌‌‌‌‌های ما اجازه می‌دهد. به هر طریق در این شرایط موجود که باید گفت، شرایطی خطیر را تجربه می‌کنیم، برقراری و حفظ روابط با اروپا در چارچوب برجام گام مثبتی خواهد بود. ولو اینکه سطح رابطه‌‌‌‌‌های‌مان کاهش پیدا کند یا محدودیتهایی برای ما ایجاد شود.
اروپاییها در این بین چه انتظاری از ایران دارند؟
اروپاییها همیشه به ایران توصیه می‌کنند که در هر شرایطی در برجام باقی بماند و تحت تاثیر تصمیم‌‌‌‌‌های دونالد ترامپ، تعهداتش را فراموش نکند. حتی امانوئل مکرون با این هدف به تهران خواهد آمد که از طرف ۲۸ کشور اتحادیه اروپا اعلام کند، شرط اصلی برقراری رابطه تعاملی اروپا با ایران این است که ایرانی‌‌‌‌‌ها در هر شرایطی به تعهدات آمده در برجام وفادار بمانند. در واقع باید گفت، اروپاییها بر این باور هستند که برجام امکان بودن در یک چارچوب و همکاری‌‌‌‌‌های بین‌المللی کشورها را بدون هیچ حرف و حدیثی فراهم می‌کند و به عنوان مانیفستی برای تعامل ایران با اروپا اهمیت زیادی دارد. حتی چین و روسیه هم به عنوان شرکای مهم ایران، اصرار به ماندن جمهوری اسلامی در برجام دارند تا از این طریق، توطئه‌‌‌‌‌های آمریکایی‌‌‌‌‌ها خنثی شود و به همین دلیل خروج ایران از برجام را نه اروپاییها و نه روسیه و چین تاکید نمی‌کنند. به همین سبب، اینکه صبر ما لبریز شود و احیانا به اروپا ضرب‌العجل تعیین کنیم، شاید از نظر روابط بین‌الملل تصمیم درستی نباشد. به هر حال فعالیت‌‌‌‌‌ها در نظام بین‌الملل باید طوری باشد که منافع دوجانبه لحاظ شود.
منظورتان محدودیت‌‌‌‌‌های کشورهای اروپایی است؟
دقیقا. به هر حال سطح مناسبات اقتصادی و تجاری آنها با ایالات متحده اصلا با آنچه با ایران تجربه می‌کنند، قابل قیاس نیست.
« سطح مناسبات اقتصادی و تجاری آنها با ایالات متحده اصلا با آنچه با ایران تجربه می‌کنند، قابل قیاس نیست.» این کار را برای ایران سخت نمی‌کند؟
چرا؛ اما از هر لحاظ که نگاه کنیم، برای ایران بهتر است به فکر چانه‌زنی و همکاری با اروپا باشد تا اینکه به دام کشوری چون آمریکا بیفتد. به همین دلیل توصیه این است که ما با باقی ماندن در برجام باعث و بانی اتفاق‌‌‌‌‌های مثبتی باشیم.
مخالفان داخلی برجام، این رویکرد را با عزت ایرانی در تناقض می‌دانند؟
ببینید! در روابط بین‌الملل نمی‌توان به مسایل احساسی نگاه کرد و بر اساس احساس تصمیم گرفت. در حقوق بین‌الملل مناسبات بر اساس منافع و همچنین تهدیدات تعریف می‌شود. در واقع اینطور نیست که همه گره‌‌‌‌‌ها به سرعت باز شود. ما نزدیک به ۱۲ سال مذاکره توام با صبر داشتیم تا در نهایت پرونده پیچیده هستهای به سرانجام رسید. در واقع حل مسایل بین‌الملل طی دوره‌‌‌‌‌هایی سخت و نفس‌گیر قابل حل هستند. به همین دلیل نباید با تصمیم‌‌‌‌‌هایی اشتباه، همه پل‌‌‌‌‌های پشت سرمان را خراب کنیم. همچنین لازم است، در مذاکرات هر دو طرف تا حد معقولی از موضع‌‌‌‌‌های خود عقب‌نشینی کنند تا به نقطه سر به سر برسند، از این طریق، مشکل حل شود. این مهم است که رابطه بر قرار بماند، واِلا قطع رابطه که کاری ندارد.
جناب‌عالی سفر امانوئل مکرون را چطور ارزیابی می‌کنید؟
قطعا سفر رئیس جمهور کشور مهمی چون فرانسه می‌تواند منشا خیر باشد. ایشان می‌آید تا همکاری همه کشورهای اروپایی با ایران را به ما اعلام کند. پس لازم است دست‌اندرکاران دستگاه دیپلماسی و در راس آنها آقای روحانی به عنوان رئیس جمهوری، به نوعی رفتار کرده و اظهارنظر کنند که کشور از این سفر مهم نفع ببرد.
- 14
- 1
