چرا خرس قطبی تصویر انکارناپذیر تغییرات اقلیمی است؟

یکشنبه‌ی گذشته پس از حدود بیست سال، یک خرس قطبی در نوریلسک، شهر صنعتی واقع در سیبری که ازنظر تولید نیکل معروف است، رویت شد. این خرس که بیمار، ضعیف و لاغر بود و دچار اسهال و آبریزش چشم نیز بود، در اطراف شهر پرسه می‌زد. او از یک توده‌ی زباله تغذیه و در زمین یک کارخانه‌ی شن و ماسه استراحت می‌کرد. در تصویری فراموش‌نشدنی، این خرس قطبی، فروتنانه ازمقابل صفی از اتومبیل‌ها می‌گذرد، در‌حالی‌که پنجه‌هایش کثیف است و سرش را به‌سمت پایین نگه داشته است. چندین راننده در خودروی خود را باز کرده‌اند و کنار آن ایستاده و در حال تماشای حیوان هستند.

خرس قطبی سرگردان برای اینکه از شمالگان به این شهر رسیده باشد، باید صدها مایل سفر کرده باشد. خرس‌های قطبی برای شکار فک‌ها متکی به یخ دریا هستند و وقتی این یخ‌ها ذوب می‌شود، آن‌ها باید به‌دنبال منابع دیگر غذا بگردند یا اینکه گرسنگی بکشند. به‌گمان کارشناسان محیط زیست محلی علت سفر این خرس گرسنگی بوده است.

طبق این استدلال، همین یک تصویر روایتی از تراژدی تغییرات اقلیمی و نیز انعطاف‌پذیری طبیعت است. اما ظاهرا این چیزی نبوده که اتفاق افتاده است.

گروهی از متخصصان خرس قطبی را مورد بررسی قرار دادند و از روی تمیزی پوشش بدن او نتیجه گرفتند که اگر او چنین راه درازی را پیموده بود، پوشش بدنش این چنین تمیز باقی نمی‌ماند. شاید کسی او را در زمانی‌که توله بود، گرفته و به‌صورت پنهانی پرورش داده ولی به‌خاطر سختگیری‌های اخیر و از ترس ایجاد دردسر او را رها کرده باشد. درهرصورت، کارشناسان حیات وحش او را به یک باغ وحش منتقل کرده‌اند تا بتواند در آنجا تحت مراقبت و درمان قرار گیرد.

این نخستین تصویر بحث‌برانگیز از یک خرس قطبی گرسنه نیست. در سال ۲۰۱۷، پائول نیکلن و کریستینا میترمیر،ویدئویی از یک خرس قطبی منتشر کردند که در مجمع‌الجزایری عاری از یخ در منطقه‌ی شمالگانی کانادا قدم می‌زد و در حال گشتن یک حلب زباله بود. این خرس بسیار لاغر بود، پوششی وصله وصله داشت و آنقدر ضعیف بود که هر آن ممکن بود بیفتد. نشنال جئوگرافیک این ویدئو را همراه متنی منتشر کرد که اشاره می‌کرد وضعیت خرس حاصل تغییرات اقلیمی است. این ویوئو را حدود دو و نیم میلیارد نفر مشاهده کردند. اما برخی دانشمندان این مجله را به انتشار حقایقی بی‌پایه متهم کردند. آن‌ها معتقد بودند هیچ راهی وجود ندارد که معلوم شود آیا تغییرات اقلیمی تنها علت گرسنگی کشیدن حیوان بوده یا خیر و شاید صرفا بیمار یا پیری بوده است.

در پاسخ به این اتهام، نشنال جئوگرافیک توضیحی را به قلم میترمیر را منتشر کرد. عنوان این مطلب چنین بود: «عکاس خرس قطبی گرسنه به یاد می‌آورد که چه چیزی اشتباه شده است». در این مطلب نتیجه گرفته شد که: «شاید اشتباه ما این بوده است که کل داستان را نگفته‌ایم: ما در حال دیدن تصویری بودیم که خبر از آینده می‌داد ولی نمی‌دانستیم چه چیزی برای این خرس قطبی خاص اتفاق افتاده است». دانش ناقص عکاس، حقیقتی بزرگ‌تر را که آن‌ها سعی در انتقال آن داشتند، کمرنگ کرد. داستان تغییرات اقلیمی تاحدودی ازطریق تصاویر خرس‌های قطبی گفته شده و البته تعجبی هم ندارد چراکه افزایش دما زیستگاه یخی آن‌ها را مورد تهدید قرار داده است.

تصاویر گرفته‌شده از نوریلسک در هفته‌ی گذشته، دقیقا مربوط‌به‌ گونه‌ای نیست که در اثر تغییرات اقلیمی از خانه‌ی خود بیرون رانده شده باشد، بااین‌حال باز هم حکایتی از ظلم انسان است. به‌دلیل معادن نیکل و صنعت ذوب فلز، نوریلسک یکی از آلوده‌ترین مناطق روی زمین است و متوسط امید به زندگی در این منطقه ده سال کمتر از دیگر بخش‌های روسیه است. در سال ۲۰۱۶، پسماندهای صنعتی حاصل از کارخانه‌ی نیکل موجب قرمز شدن رودخانه‌ی دالدیکان در این شهر شد. حضور حیوانی که ما به دیدن آن در طبیعت زیبای دست‌نخورده عادات داشته‌ایم، موجب می‌شود که کل وضعیت بدتر و تیره‌و‌تار به‌نظر برسد.

بااین‌حال، دیدن صفی از خودروها که در حال تماشای موجودی هستند که انتشارات حاصل از خود آن‌ها در حال تخریب زیستگاه او است، همچون مثالی از عدالت ترميمی است که در آن مجرم و قربانی با یکدیگر رو‌به‌رو شده‌اند. این تصویر فرصتی کمیاب برای ما است تا عواقب اخلاقی آینده‌ی اعمال به‌ظاهر بی‌خطر خود مانند رانندگی را ببینیم. هیچ‌گونه افشاگری درمورد حقیقت اصلی تصویر نباید موجب شود که ما به‌سادگی از این صحنه بگذریم و با خیال راحت به داخل خودروی خود برگردیم.