مهر نوشت: پس از فروکش کردن پاندمی کرونا همه چیز گران شد؛ از مواد غذایی گرفته تا مایحتاج روزمره. اما همه این محصولات از سبد خانوار حذف نمی‌شوند و زور غول گرانی بر جذابیت‌های کتاب می‌چربد. البته ناشران و کتابفروشان همچنان سعی می‌کنند سرپا بمانند اما خیلی از ذهن دور نیست بگوییم این گرانی و کتاب نخریدن ها کم‌کم سبب تعطیلی کتابفروشی های سطح شهر و یا تغییر کاربری آن ها به اغذیه فروشی و لوازم التحریر خواهد شد.
گرانی و مشکلات کاغذ
بازار متلاطم سال‌های اخیر چاپ و نشر این روزها درگیر مشکلات متعددی از جمله گرانی بیش از اندازه کاغذ و مقوا و در مواقعی کمبود کاغذ در کشور شد. گرچه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم فعالیت‌هایی در حوزه کاغذ انجام شد اما همچنان ناشران از این مهم بی‌بهره ماندند چون جشن خودکفایی کاغذ در زمینه کتاب‌های درسی برگزار شد و به ناشران عمومی تعلق نمی‌گرفت.
واردات کاغذ نیز با مشکلات متعددی روبه رو است، چون با بی‌سر و سامانی بازار ارز و درگیر بودن صنایع دیگر با این مسئله، چرخه واردات هم نتوانسته به ارزان شدن قیمت تمام شده کاغذ کمک کند. از گرانی کاغذ که بگذریم ملزومات چاپی نیز گران شده و همه این موارد دست به دست هم دادند تا قیمت تمام شده کتاب نیز روز به روز بالا رود. البته گاهی هم برچسب قیمت کتاب دوتا می‌شود و برچسب جدید روی قبلی قرار می‌گیرد؛ یا این‌که برچسبی وجود ندارد و کتاب به قیمت روز به فروش می رسد.
در حال حاضر ۶۳۰ کتابفروشی و ۸۵ ناشر کتابفروش در تهران مشغول فعالیت هستند. البته بخشی از این‌تعداد مربوط به فروش کتاب‌های درسی و کمک درسی بوده و تعدادی از کتابفروشی ها هم هستند که هنوز مجوزهای مربوط به کتابفروشی را دریافت نکردند و در این آمار نیستند.
***
در گزارشی که در ادامه می‌آید، سراغ چند کتابفروشی رفته‌ایم تا ببینیم چه مشکلاتی برای کتابفروشان وجود دارد که تعطیل می شوند؟ آیا کتاب تبدیل به یک کالای لوکس شده؟ و آیا مخاطبان کتاب و کتابخوانی محدود به یک قشر ویژه شدند یا نه؟
یکی از مسئولان کتابفروشی انتشارات نگاه در خیابان کریم‌خان می‌گوید: با توجه به اوضاع و احوال اقتصادی حال و هوای پیشین بر کتابفروشی‌ها حاکم نیست و با توجه به قیمت کتاب، خرید کتاب در اولویت دهم قرار دارد. در حال حاضر همان قشری که سابق بر این، همیشه کتابخوان بودند و کتاب خریدن و خواندن آن مانند نان شب برایشان واجب بوده، مشتری ما هستند.
این‌کتابفروش درباره فعالیت در فصل زمستان گفت: فعالیت کتابفروشی‌ها لزوما منوط به فعالیت نمایشگاه کتاب و غیره نیست. اما در کل شرایط مثل پیش نیست و فکر نمی‌کنم این مسئله به نمایشگاه کتاب مرتبط باشد چون این‌شرایط بابت قیمت کتاب به وجود آمده است. هفته پیش هم طرحی در خانه کتاب با ۲۵ درصد تخفیف داشتیم؛ مسئله‌ای که در نمایشگاه هم جریان دارد و خیلی کمک چندانی به ما نمی‌کند.
مدیر کتابفروشی انتشارات سوره مهر در خیابان انقلاب نیز درباره اوضاع و احوال فروش کتاب در این کتابفروشی می‌گوید: اوضاع و احوال خرید کتاب مثل گذشته نیست و مخاطبان به سراغ دستفروشان کتاب در خیابان می‌روند. در حال حاضر کتاب ۷۰۰ صفحه ای ۸۰۰ هزارتومان شده و مشخص است که مردم تمرکزشان روی تهیه مایحتاج اصلی است و نمی‌توانند سراغ خرید کتاب بروند.
او می‌گوید: در حال حاضر مخاطبانی داریم که می‌آیند و با اشتیاق تمام می‌خواهند کتاب خریداری کنند، اما پس از مشاهده قیمت، آن را سرجایش می‌گذارند و عبور می‌کنند.
مسئول فروش کتابفروشی نشر گویا در خیابان کریم‌خان نیز معتقد است فروش کتاب نسبت به سال های گذشته با افت مواجهه شده است.
اگر داستان خوبی داره بخرم!
یکی از متصدیان کتابفروشی نشر اسم که مستقر در خیابان انقلاب است نیز می گوید: مخاطبان هنوز هم به سراغ خرید کتاب می‌آیند اما اکثر اوقات با دیدن قیمت پشت جل منصرف می شوند یا می‌گویند «اگر داستان خوبی داره بخرمش!»
وی در ادامه گفت: در حال حاضر مشتریان ما محدود به قشر خاص همیشه کتابخوان شده اند و به قول معروف مشتری‌های گذری، در مدت زمان مشخصی برای خرید کتاب به کتابفروشی‌ها مراجعه می‌کنند.
جای خالی مروجان کتاب
مسئول فروش کتابفروشی انتشارات ققنوس در خیابان انقلاب درباره میزان فروش کتاب‌ها گفت: طبیعتا مخاطبان همیشه به سراغ خرید کتاب می‌آیند اما نسبت به تابستان وضعیت بد و حضور مشتریان کمرنگ‌تر شده است. عده‌ای مشتری های ثابت هستند که همیشه در کتابفروشی‌ها حضور دارند و حضورشان بسته به کمیاب و گران شدن کتاب‌ها ندارد و به نوعی همین حضور در فضای کتابفروشی برای آن‌ها لذت بخش است. اما فروش و مخاطبان کتاب کم و کمتر شده است.
وی افزود: در حال حاضر فضای مطالعاتی اکثر مخاطبان رمان و ادبیات ترجمه است و کتاب های تالیفی مخاطب کمتری دارند. البته بحث معرفی کتاب در فضای مجازی پر رنگ است و مخاطبان با نام این کتاب‌ها به کتابفروشی‌ها مراجعه می‌کنند. به طور کلی می توان گفت خرید مخاطبان کتاب هدفمندتر شده و اگر مشاوره درستی توسط کتابفروشان به مخاطبان داده شود مخاطبان بیشتری کتابخوان می‌شوند. پس در حوزه فروش کتاب نیازمند مهارت همکارانمان هستیم تا مخاطب را به سمت خرید سوق دهیم، نکته ای که در حال حاضر کمرنگ شده است.
مخاطبانی که اول ماه مراجعه می‌کنند
متصدی فروش کتابفروشی انتشارات امیرکبیر نیز دراین باره می گوید: خرید کتاب پایین آمده چون به فراخور شرایط اقتصادی قیمت کتاب بالا رفته. زمانی بود که باید ۱۰۰ تا ۲۰۰ جلد کتاب می فروختیم تا ۱۰ میلیون بدست آید اما در حال حاضر با فروش ۱۰ جلد کتاب به فروش ۱۰ میلیون می‌رسید، یعنی فروش کمتر است. البته در مناسبت‌های مختلف فروش کمی بالا می رود اما افرادی که اهل مطالعه حداقل یک جلد کتاب در ماه هستند همچنان به کتابفروشی ها سر می‌زنند و کتاب می خرند اما این مسئله همه گیر نیست و مشتری های ما بیشتر مخاطبان کتاب های درسی و عمومی هستند که اوایل هر ماه پس از دریافت حقوق و درآمد خود را به کتابفروشی ها سر می‌زنند.
وی درباره طرح های خانه کتاب افزود:طرح های خانه کتاب اگرچه کمک به فروش کتاب می کنند اما مخاطب با مراجعه به همین سایت و روی آوردن به این طرح ها هم دنبال خرید کتاب ارزان قیمت است.
مسئول کتابفروشی نشر ثالث در خیابان کریم‌خان نیز معتقد است کتاب یک مخاطب مشخص دار و قیمت کتاب هم مانند تمامی اقلام بالا رفته و مخاطبان با دقت بالاتری کتاب خریداری می‌کنند. همیشه مخاطب کتاب یک مخاطب مشخص بوده است. در نهایت قیمت بالا و شمارگان پایین کتاب ها کتابفروشی ها را اگرچه با مشکل مواجهه کرده اما همچنان کتاب های جدید چاپ می‌شوند. با توجه به بودجه محدود مخاطب خریدها هدفمندتر شده و هر مخاطبی براساس نیاز خود کتاب را انتخاب و خریداری می کند.
قانون معافیت مالیاتی کتابفروشان به کجا رسید؟
اواخر دولت دهم بود که قانون معافیت مالیاتی کتابفروشی ها توسط ریاست جمهوری تصویب شد اما با گذشت سال‌ها هنوز هم این قانون به شکل درستی اجرا نمی‌شود و هنوز هستند کتابفروشی‌هایی که علی رغم دریافت مجوزهای لازم برای فروش کتاب معافیت مالیاتی ندارند. بنابراین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت چهاردهم در ابتدای مسیر کاری خود باید جهت تسهیل فرایند کاری کتابفروشان راهکاری داشته باشد تا کتابفروشانی که با انواع و اقسام مشکلات مواجهه هستند درگیر مشکلات مالیات نشوند.
گرچه می‌دانیم شرایط اقتصادی، گذران زندگی را با مشکلات مواجهه کرده، اما نبود کتابفروشی و نبود فرهنگ کتابخوانی در جامعه آسیب‌های درازمدت و عمیقی به جا می‌گذارد که برای پیشگیری از آن‌ها باید سراغ حل مشکلات کتابفروشی‌ها، اجرای درست معافیت مالیاتی، جلوگیری از قاچاق کتاب و معضل قیمت کاغذ رفت.
- 12
- 4
