گردشگران عراقی به جای هتل در خانه ها اقامت می کنند

آژانس‌های خدمات مسافرتی کشور پس‌از سال‌ها تمرکز روی گردشگران اروپایی، مسیر خود را تغییر دادند و به‌سمت کشورهای همسایه و منطقه آمدند. «حرمت‌الله رفیعی» رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی در گفت‌و‌گو با «ایران» از برنامه‌ریزی این دفاتر برای جذب گردشگران ۱۰ کشور همسایه و منطقه خبر می‌دهد با وجود این اعتقاد دارد بدون همکاری دولت، بخش خصوصی نمی‌تواند گردشگران منطقه، بویژه همسایه را وارد چرخه صنعت گردشگری کند.

معافیت آژانس‌های مسافرتی

عمارت آزادی بالاخره آژانس‌های مسافرتی را از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف کرد. آن‌طور که «ولی‌الله تیموری» معاون گردشگری کشور به «ایران» می‌گوید: «این معافیت تنها شامل آژانس‌هایی می‌شود که در بخش گردشگری ورودی فعالیت می‌کند.» تیموری اعتقاد دارد که این معافیت به آژانس دارها انگیزه می‌دهد تا گردشگران بیشتری را به کشور بیاورند.

«حرمت‌الله رفیعی» هم معافیت مالیات بر ارزش افزوده را یک خواسته قدیمی می‌داند ومی گوید: «این معافیت باید سال‌های گذشته اتفاق می‌افتاد.» البته او این معافیت را تشویقی برای دفاتر مسافرتی می‌داند که به ورود گردشگر و درآمد بیشتر منجر می‌شود. رفیعی این معافیت را دیرهنگام می‌داند اما اعتقاد دارد که باید این اتفاق را قدر دانست. به گفته او کاهش حتی یک دلار یا دو دلار گاهی برای یک گردشگر خارجی در انتخاب مقصد سفر تعیین‌کننده است.

رفیعی می‌گوید: «تا قبل از شرایط حال حاضر، بسیاری از دفاتر خدماتی خروجی کار بودند.» این دفاتر گردشگران خود را داشتند. تا قبل از آنکه قیمت ارز سر به فلک بگذارد و ارزش ریال به پایین‌ترین حد خود برسد نزدیک به ۱۰ میلیون ایرانی به کشورهای مختلف سفر می‌کردند. آژانس‌ها مشکلی نداشتند. بنابراین نیازی به تلاش در حوزه گردشگر ورودی به کشور هم نمی‌دیدند. آنها از قِبَل خروج گردشگر از ایران درآمدزایی خود را داشتند اما افزایش قیمت دلار، افزایش عوارض خروج از کشور، تعداد ایرانی‌هایی که هرساله به سفر خارجی می‌رفتند را بشدت کاهش داد.

بخش کمی از دفاتر خدماتی هم در حوزه تور ورودی کار می‌کردند. البته آنها هم گردشگر خود را داشتند. مشتریانشان اروپایی‌هایی بودند که به‌دنبال فرهنگ کشور به ایران می‌آمدند و آلمانی‌ها در صدر این گردشگران بودند. ورود گردشگران اروپایی در دولت اول روحانی به‌دنبال دیپلماسی ظریف، رونق بسیار گرفت. گردشگران اروپایی که در دولت گذشته پیرهای بازنشسته بودند در دولت روحانی جوان شدند و با کودکان خردسال خود به ایران سفر کردند. بازگشت تحریم‌ها اما پای گردشگران اروپایی به ایران را سست کرد. اروپایی‌ها همیشه سریع‌ترین واکنش‌ها را به تحولات سیاسی نشان می‌دهند. آنها در زمان کودتای ترکیه همین واکنش را نشان دادند.

آن‌طور که «اردشیر اروجی» کارشناس گردشگری در گفت‌و‌گو با ایران می‌گوید:«گردشگران اروپایی در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵، ۱۱ درصد کمتر به ایران سفر کرده‌اند.» تعداد گردشگران اروپایی ورودی به ایران در این سال براساس آمار سازمان میراث فرهنگی کشور ۲۵۷ هزار ۲۱۹ نفر بود. البته تعداد اروپایی‌ها هرگز در زمان رونق هم از نیم میلیون نفر عبور نمی‌کرد.

این تعداد بی‌شک در سال ۹۷ هم با کاهش رو به رو شد. براساس آماری که «ولی‌الله تیموری» معاون گردشگری به خبرنگار ما می‌دهد ایران در سال ۹۷ میزبان بیش از ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار گردشگر بود. آماری که ناشی از حضور گردشگران کشورهای همسایه چون عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان، ترکمنستان، گرجستان و ارمنستان بود. این شرایط و ورود رو به رشد گردشگران کشورهای همسایه باعث شد تا بالاخره دفاتر خدمات مسافر نگاهشان را از اروپا و امریکا به سمت کشورهای همسایه و منطقه برگردانند. آنها متقاعد شدند که برای رونق گردشگری لزومی ندارد راه دور بروند!

«حرمت‌الله رفیعی» رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی از راه‌اندازی کمیته تورهای ورودی خبر می‌دهد و طرح‌ریزی برای جذب گردشگران چینی را نخستین برنامه این کمیته اعلام می‌کند. او عراق، چین، عمان، افغانستان، پاکستان، عمان، مالزی، اندونزی و... را از جمله بازارهای هدف گردشگری بخش خصوصی ایران می‌داند. او اعتقاد دارد برای اینکه بخش خصوصی بتواند از کشورهای همسایه گردشگر بیشتری را به سمت ایران بیاورد باید در جمع هیأت‌های اقتصادی که به همراه مسئولان به سفرهای خارجی می‌روند، حضور داشته باشد.

رفیعی خطاب به «علی اصغر مونسان» معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌گوید: «بخش خصوصی در سفر‌های خارجی پشتوانه قوی رئیس سازمان میراث فرهنگی است.»

۳۰هزار عراقی در مشهد

عراقی‌ها در صدر گردشگران ورودی به ایران قرار دارند. دفاتر خدمات مسافرتی هم به گفته رفیعی برنامه های جدی برای جذب آنها دارند. رفیعی می‌گوید: «سازمان میراث فرهنگی باید کمک کند تا ورود گردشگر عراقی به ایران شکل اصولی بگیرد.» منظور او از شکل اصولی ورود گردشگران عراقی از طریق تورهای رسمی است. عراقی‌ها هم به‌دلیل زیارت به ایران می‌آیند هم به بهانه سیاحت و هم در صدر گردشگران سلامت ایران قرار دارند. گردشگران این کشور همسایه غربی به شکل‌های مختلف به ایران می‌آیند.

بخشی از آنها به‌دلیل مناسبت‌های فامیلی راه ورود به ایران را می‌دانند. تعدادی از آنها را دست اندرکاران غیر رسمی گردشگری که به «حمله دار» معروفند، به ایران می‌آورند. به گفته رفیعی، عراقی‌ها در مشهد از هتل استفاده نمی‌کنند و در خانه‌های متعلق به خودشان اقامت می‌گیرند. به‌گفته او این شرایط باعث می‌شود تا دست اندرکاران گردشگری کشور از حضور عراقی‌ها منتفع نشوند. او تأکید می‌کند:«گردشگران باید از چارچوب دفاتر خدمات مسافرتی وارد کشور شوند.» در نهایت او می‌گوید: «ما (دفاتر خدمات مسافرتی) سهمی از گردشگران عراقی نداریم.»

قصه عراقی‌ها در ایران بویژه مشهد، خوزستان، تهران و... کمی پیچیده است. داستان به سال ۵۴ و بازگشت ایرانی‌های ساکن در عراق در دوران صدام برمی گردد. کسانی که به آنها «معاود» (عودت داده شده) می‌گویند. جمعیت آنها در مشهد بالای ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر است. هموطنانی که امروز ته لهجه عراقی دارند اما در جامعه مشهد حل شده‌اند. حضور معاودها برای گردشگران عراقی فرصت است تا زمانی که به ایران می‌آیند در خانه آنها اقامت گزینند و نیازی به هتل‌های رسمی نداشته باشند. به گفته فعالان حوزه گردشگری مذهبی همین اتفاق هم در سفر ایرانی‌ها به عراق می‌افتد. بخش رسمی عراق هم از حضور ایرانی‌ها در عراق نفعی نمی‌برد، این شرکت‌های ایرانی هستند که حضور ایرانی‌ها در عراق را ساماندهی می‌کنند. به گفته آنها حتی در عربستان هم همین اتفاق می‌افتد.

معاودها در مشهد هم خانه‌های زیادی دارند تا در اختیار زوار عراقی قرار بدهند. بنابراین به نظر می‌رسد باید دو کشور به تفاهمنامه‌ای برای ساماندهی گردشگران دست یابند. با وجود این «ولی‌الله تیموری» معاون گردشگری اعتقاد دارد که بخش بسیار بزرگی از گردشگران عراقی از طریق تورهای رسمی وارد می‌شوند. «اردشیر اروجی» کارشناس گردشگری هم اعتقاد دارد که معافیت مالیات بر ارزش افزوده هرچند لازم است اما برای حمایت از بخش خصوصی کافی نیست. او می‌گوید: «تأثیر این معافیت آنقدر نیست که به رونق گردشگری منجر شود.» 

همچنین اروجی تأکید می‌کند که حضور گردشگران همسایه تنها زمانی می‌تواند مفید باشد که در چرخه صنعت گردشگری قرار داشته باشند. بنابراین باید دفاتر خدمات مسافرتی اجازه پیدا کنند گردشگران همسایه از جمله عراقی‌ها را از طریق رسمی به ایران بیاورند و در مراکز اقامتی رسمی سکونت دهند. او هم می‌گوید: «امروز از حضور گردشگران عراقی نه هتل‌ها سهیم هستند نه آژانس ها. گردشگران عراقی به صورت «هیأتی» به ایران می‌آیند و در خانه‌ها اقامت می‌گزینند.» به‌گفته این کارشناس قدیمی حضور عراقی‌ها زمانی مفید است که در چرخه صنعت گردشگری قرار بگیرند.