قرارداد بازخرید یا قرارداد بای بک از دیگر نام های قرارداد بیع متقابل استقرارداد بیع متقابل
بیع متقابل یا بای بک( Buy Back) متشکل از دو یا چند قرارداد مجزا میباشد و کشور سرمایه گذار بر طبق این معاملات دو جانبه و متقابل، ضمانت می کند که تمام یا بخشی از تجهیزات، تکنولوژی، ماشین آلات و تسهیلات نقدی و غیرنقدی را به کشور سرمایه پذیر برای تسهیل تولید کالاهای خاص بدهد و در مقابل کشور سرمایه پذیر وظیفه دارد که به واسطه فروش همان محصولات، سرمایه اولیه سرمایه گذار و یک سود معین در قرارداد مقرر را به کشور سرمایه گذار بپردازد.
به عبارت دیگر، سرمایه گذار در قرارداد اول در جهت افزایش تولید و توسعه، امکانات را تامین می کند و طبق قرارداد دوم، مقرر می شود که کشور سرمایه گذار، محصولات تولید شده را بازخریداری کند مثلا کشور چین، طبق این قرارداد، تضمین ارائه ی تسهیلاتی به منظور راه اندازی کارخانه تجهیزات صنعتی در ایران را مینماید و قسمتی از محصولات را بعد از تولید محصول برای مدت مشخصی خریداری میکند.
کاربرد قرارداد بیع متقابل
در قرارداد بیع متقابل، علاوه بر جذب دانش فنی و تجهیزات لازم از طریق سرمایه گذاری خارجی، سرمایه گذار باید بتواند تمامی هزینه های اولیه تأسیس و بهره برداری از پروژه را بپردازد.
سرمایه گذار در قبال این که پروژه را از نظر مالی و تجهیزاتی تامین میکند؛ کشوری که در زمینه تأسیس، بهره برداری یا توسعه پروژه خود از مساعدت شرکت سرمایه گذار استفاده می کند، وظیفه دارد پس از این که فرآیند ساخت پروژه تمام شد؛ تمام هزینه های سرمایه گذاری اولیه و قسمتی از سود سرمایه را از طریق فروش محصولات و سود حاصل از بهره برداری پروژه، برطبق توافق به طرف سرمایه گذار بپردازد.
در حال حاضر قرارداد بیع متقابل در سطح بین المللی بدین دلیل مرسوم است که کشورهای مختلف جهان که در حال توسعه هستند و قدرتشان از نظر اقتصادی، پائین است و ظرفیت های تجاری محدودی دارند؛ در زمینه تجارت و جذب سرمایه، با هدف توسعه صادرات خود از طریق به روز کردن فناوری های خود می کوشند تا با کشورها و شرکت های خارجی توانمند و توسعه یافته ، قراردادهای مذکور را درحوزه های مختلف منعقد کنند.
در سطح بین‌المللی قرارداد بیع متقابل بسیار مورد توجه کشورهای درحال توسعه استشرایط قانونی قرارداد بیع متقابل
شرایط قانونی قرارداد بیع متقابل عبارتست از:
> بازخرید اصل سرمایهٔ بخش خصوصی، حق الزحمهٔ وی، ریسک ها و هزینه های تأمین منابع مالی و سایر هزینه های جانبی بخش خصوصی از محل فروش تولیدات به قیمت روز بازار در یک دورهٔ ۵ یا ۱۰ ساله.
> در صورت کاهش در تولید یا کاهش در قیمت محصول تولیدی نباید برای دولت، بانک مرکزی و سایر بانک ها، تعهد یا تضمینی را ایجاد کرد.
> یکی از شرایط قانونی قرارداد بیع متقابل اینست که بخش خصوصی را ملزم می کند تا دانش فنی و تکنولوژی را منتقل کند و نیروی انسانی را آموزش دهد.
> برطبق قرارداد بیع متقابل باید در زمینهٔ طراحی، مهندسی، ساخت و نصب تجهیزات از حداکثر توان موجود کشور، استفاده کرد.
> از دیگر شرایط قرارداد بیع متقابل می توان به حفظ مالکیت و تصرف مالکانهٔ بخش دولتی بر منابع نفت و گاز اشاره کرد.
> قرارداد بیع متقابل به اینصورتست که اگر میدان تجاری در پایان مرحلهٔ اکتشاف، پیدا نشد؛ قرارداد فسخ میشد.
> طبق قرارداد بیع متقابل باید برای هزینه های سرمایه ای، سقفی مشخص و محدود را تعیین کرد.
هدف از قرارداد بیع متقابل، تامین منافع سرمایه گذاران و منافع عمومی کشور میزبان می باشد. مقررات کلی و عمومی کشور میزبان برطبق نقد وارد بر رویهٔ قانونگذاری سرمایه گذاری خارجی در کشور( که قراردادهای بیع متقابل یکی از راهکارهای آن است) نمیتواند برای ماهیت پروژه های سرمایه گذاری و منافع موردنظر، قواعد کاملی داشته باشد؛ بلکه هر سرمایه گذاری و قوانین حاکم بر آن از نظر ماهیت حقوقی، باید با شرایط خاص هر پروژه سنجیده شود.
حساسیت بر قانون گذاری صحیح در این زمینه
بهتر است بدانید که اگر روند انجام پروژه بطور صحیح مدیریت شود و دولت سرمایه پذیر، دائما بر آن نظارت کند؛ تمامی نگرانی های ناشی از کاهش انگیزه سرمایه گذاران داخلی و تسلط شرکت های خارجی بر منابع داخلی را می توان کنترل کرد. قراردادهای بین المللی همواره مورد بحث و نگرانی بخاطر حضور یک عنصر خارجی بوده اند و این مسئله به این خاطر تشدید شده که تفاوت زبانی و فرهنگی کشورها از پیچیدگی خاصی برخوردار است، با این وجود حتماً باید مزایای این قراردادها را در نظر بگیرید. قرارداد بیع متقابل در سطح بین المللی توسط کشورهای درحال توسعه بخاطر انتقال سرمایه و رشدشان، بسیار مورد توجه است. از دیگر نکات قابل توجه می توان به دریافت مشاوره از وکلا و حقوقدانان باتجربه اشاره کرد که در آینده کمک می کند تا مشکلات احتمالی ناشی از قراردادهای بین المللی اتفاق نیفتد.
نکات تکمیلی مربوط به قرارداد بیع
>> قرارداد به سندی گفته میشود که از الزامات قانونی برای طرفین برخوردار است. بدین ترتیب باید یک وکیل متخصص، قرارداد را بنویسد. همچنین باید با استفاده از قالب عبارات حقوقی، یک قرارداد را نگارش کرد و با دقت و توجه کامل از علائم نگارشی استفاده کرد.
>> تنها در صورت مطالعه ی تمام بندهای قرارداد به دقت و همچنین اطمینان داشتن از آن ها می توانید پای قرارداد خود را امضاء کنید.
>> اگر در چند صفحه قرارداد بیع، تنظیم شده باشد؛ باید تمام صفحاتش را امضا کرد.
اگر تنظیم قرارداد بیع متقابل در چند صفحه انجام شده است باید تمام صفحات آن امضا بخورد>> توصیه اکید می شود نسخه های دیگری از قرارداد به جز نسخه اصلی فراهم شده و امضا شود.
>> امضای قرارداد باید حتماً در زمانی که شاهد حضور دارد؛ انجام شود. همچنین باید در این قرارداد، مشخصات شهود وجود داشته باشد.
>> حساسیت قرارداد بیع، بسیار بالاست. بدین ترتیب باید یک وکیل متخصص و آشنا با انواع قرارداد و مسلط به قوانین مدنی در نگارش این قرارداد کمک کند.
مزایای قرارداد بیع متقابل
قرارداد بیع متقابل می تواند سرمایه و فناوری را در شرایط ویژه ای مانند زمان تحریم های اقتصادی انتقال دهد و آموزش های فنی را درصورت توافق، به نیروی انسانی کشورهای تحت تحریم انتقال دهد.
از مزایای قراردادهای بیع متقابل برای طرفین آن می توان به سهولت بازاریابی و بهره گیری از فرصت های تجاری دوسویه اشاره کرد. همچنین این قراردادها، باعث نمیشود که شرکت خارجی بر منابع داخلی یک کشور، مسلط شود؛ بدین دلیل که کشور میزبان بر تاسیس و بهره برداری پروژه، مدیریت و نظارت کامل دارد و وظیفه ی کشور سرمایه گذار اینست که صرفاً تا مرحله کلید زدن پروژه، مقدمات تأسیس و بهره برداری را فراهم کند و پس از آن به موجب قرارداد، در خصوص مالکیت پروژه احداث شده هیچ حق و ادعایی ندارد.
به بیان دیگر، آنگونه که در صنایع نفتی ایران از قراردادهای بیع متقابل، استفاده میشود؛ دولت باید تضمین کند که بر منابع ارزشمند نفت و گاز حاکمیت دارد و دولت بر عملیات های استخراج و بهره برداری این منابع، همگام با بهره مندی از سرمایه و فناوری پیشرفته و خدمات خارجی همواره نظارت داشته باشد.
درواقع هدف عمده قرارداد بیع متقابل در ایران اینست که خطرات و ریسک های موجود در تاسیس و بهره برداری پروژه های کلان اقتصادی را علاوه بر تامین مالی و تجهیزاتی پروژه کاهش میدهد؛ به این دلیل که عمدتاً پیمانکار خارجی باید علاوه بر کلیه هزینه های تأسیس پروژه در این قراردادها، ریسک های احتمالی در فرآیند انجام تعهد را بپذیرد.
معایب قرارداد بیع متقابل
- تضعیف توان و انگیزه نیروهای داخلی:
یکی از معایب قرارداد بیع متقابل اینست که با وجود رشد بالا و بازدهی مناسب اقتصادی اش، استفاده از نیروی کار داخلی در آن هیچ کاربردی ندارد؛ به همین خاطر با وجود بهره برداری از منابع گوناگون، نرخ بیکاری تغییری نمیکند.
- تضعیف صنایع داخلی:
گاهی وقت ها قبل از این که قرارداد بیع متقابل، منعقد شود؛ برای تکمیل قسمت کوچکی از پروژه از بعضی شرکتهای دولتی یا خصوصی داخلی استفاده می شود اما در واقع ، توان بهره وری آن شرکت ها در مقایسه با موارد مذکور در قرارداد که از آن ها تقاضا شده، بیشتر است؛ از این رو شرکتهای تولیدی و خدماتی داخلی با گذشت زمان ضعیف میشوند.
- عدم انتقال فناوری های جدید:
کشور سرمایه گذار در انواع قراردادهای بیع متقابل، تجهیزات مهم و با ارزش خود را که مرتبط با قرارداد است؛ به کشور سرمایه پذیر وارد نمی کند، بلکه برای انجام تعهدات خود از تجهیزات قدیمی تر بهره میگیرد.
قرارداد بیع متقابل سندی است که برای هر دو طرف الزامات قانونی به همراه می آوردگردآوری: بخش جامعه سرپوش
- 15
- 2
