مراحل فسخ قرارداد کار چیست؟

به موجب ماده ۲۱ قانون کار یکی از موارد خاتمه قرارداد کار، استعفای کارگر می باشد

فسخ قرارداد کار

یکی از موارد خاتمه قرارداد کار به موجب ماده ۲۱ قانون کار، استعفای کارگر نام دارد. در صورتی که کارگری بخواهد به همکاری خود با کارفرما خاتمه دهد، بهتر است بعد از انعقاد قرارداد کار و قبل از اتمام کار استعفا دهد. خاتمه قرارداد کار به یک قراردادی کتبی یا شفاهی گفته میشود که کارگر در قبال دریافت حق السعی به موجب آن، کاری را برای کارفرما برای مدت موقت یا غیرموقت انجام می دهد. در هر صورت این قرارداد در مواردی تمام میشود. مثلا اگر برای مدت موقت یا برای انجام کاری معین، قرارداد کار را منعقد کنند؛ هیچ کدام از طرفین این حق را ندارند که به تنهایی قرارداد کار را فسخ کنند، ولی درصورت نقض آئین نامه های انضباطی کارگاه تسط کارگر، بعد از تذکرات کتبی، کارفرما حق فسخ قرارداد کار را دارد.

مراحل فسخ قرارداد کار

با یکی از روشهای زیر می توان نسبت به فسخ قرارداد کار اقدام کرد:

> فوت کارگر:

تمامی مطالبات ناشی از قرارداد کار و دوره اشتغال کارگر را براساس ماده ۲۲ قانون کار به کارگر و در صورت فوت وی در پایان کار به وراث قانونی اش می پردازند. سازمان تامین اجتماعی وظیفه دارد که تا زمان تعيين تکلیف وراث قانونی و انجام مراحل اداری و برقراری مستمری، به میزان آخرین حقوقی که متوفی دریافت می کرده، به عائله تحت تکفلش به مدت ۳ ماه بطور علی الحساب، حقوق بدهد. طبق ماده ۲۳ قانون کار، کارگر از نظر دریافت حقوق یا مستمری های ناشی از فوت، بیماری، بازنشستگی، بیکاری، تعلیق، از کار افتادگی کلی و جزئی یا مقررات حمایتی و شرایط مربوط به آن ها تابع قانون تامین اجتماعی خواهد بود.

موضوع از کار افتادگی کارگر در میان اسباب خاتمه قرارداد کار قوانین و مقررات فراوانی دارد

> بازنشستگی کارگر:

اگر کارگر به سن بازنشستگی برسد، کارفرما حق فسخ قرارداد فی ما بین را دارد. درواقع فسخ قرارداد کار در چنین شرایطی کاملاً قانونی تلقی میشود. سازمان تامین اجتماعی طبق دستور قانون کار، وظیفه دارد که حقوق بازنشستگی را به کارگر بپردازد.

> از کار افتادگی کلی کارگر:

یک کارگر در برخی اوقات به خاطر مشکلاتی همچون بیماری یا معلولیت و… که در اثر شغلش( انجام موضوع قرارداد کار)، دچار از کار افتادگی کلی یا جزئی شده؛ چنانچه دچار از کار افتادگی دائمی شده باشد، خاتمه قرارداد کار اتفاق می افتد. بنابراین در نظر داشته باشید که این موضوع، آسیبی به کارگر از کار افتاده به خاطر پیروی از مقررات تامین اجتماعی و حمایت های قانونی وارد نمیکند. البته برای این که بتوان از کار افتادگی کارگر به خاطر حرفه اش را اثبات کرد، کار چندان ساده ای نیست. توجه کنید که قوانین و مقررات موضوع از کار افتادگی کارگر در اسباب خاتمه قرارداد کار، متفاوت است.

> اتمام مدت قرارداد کار

قرارداد کار موقت با مدت معین به عنوان یکی دیگر از انواع قرارداد کار به شمار می رود. ماهیت بعضی از کارها بگونه ایست که کارفرما مدت زمان مشخصی را برای آن کار در نظر می گیرد. ولی کارفرما و کارگر هر دو می توانند مدت قرارداد قانون کار را تمدید کنند. البته این نکته را در نظر بگیرید که تمدید قرارداد کاری، صرفا به این معنی نیست که آن کار به یک شغل دائمی تبدیل شود مگر آن که هر دو طرف به صراحت برای دائمی بودن آن توافق کنند. پس از پایان مدت آن، عدم تمدید قرارداد کار هم امکان پذیر است. به این معنی که کارفرما ملزم به تمدید قرارداد نیست و وظایف قانونی طرفین به محض خاتمه قرارداد، تمام می شود.

> اتمام موضوع قرارداد کار:

قرارداد کار معین، یکی از انواع قراردادهای کار به شمار میرود که طبق آن قرارداد، کارگر وظیفه دارد که عملی معین و مشخص را انجام دهد. انجام شدن عمل موردنظر قرارداد، یکی از موارد خاتمه قرارداد کار در این قراردادها محسوب میشود. مثلا اگر کارگر، موظف به رنگ زدن یک اتاق خواب بر طبق قرارداد باشد؛ قرارداد کار او بعد از انجام کامل عملیات رنگ زدن اتاق، خود به خود تمام میشود.

> استعفای کارگر:

حق استعفا، به عنوان یکی از حقوق کارگر در نظر گرفته شده که در حال انجام موضوع قرارداد بر طبق قرارداد کار می باشد. البته این نکته را در نظر بگیرید که ضوابط خاصی برای این استعفا تعیین شده است. کارگری که قصد استعفا دارد، باید بمدت یک ماه پیش از ترک کارش، کارفرما را نسبت به استعفایش مطلع کند تا کارفرما برای ادامه پروژه خود، فرصت جایگزین کردن کارگر را داشته باشد. بدون تردید استعفای کارگر از اسباب ارادی خاتمه قرارداد کار می باشد.

یکی از موارد خاتمه قرارداد کار ، انجام شدن عمل مورد نظر قرارداد است

شرایط فسخ قرارداد کار

كارگر استعفا دهنده موظف به رعایت شرایط استعفاء میباشد و باید بمدت یکماه پیش از استعفاء به كارش ادامه دهد و در صورت منصرف شدن از استعفاء بمدت حداكثر ۱۵ روز باید كتبا انصرافش را به كارفرما اطلاع دهد تا استعفایش منتفی شود. همچنین وظیفه ی كارگر اینست که رونوشتی از استعفاء و انصراف از استعفاء را تهیه کند و آنرا به شورای اسلامی كارگاه یا نماینده كارگران و یا انجمن صنفی تحویل دهد.( تبصره ماده ۲۱ قانون كار)

كلیه مطالبات ناشی از قرارداد و دوره اشتغال كارگر در پایان كار به او پرداخت می شود و اگر او فوت کرده باشد؛ به ورثه اش می دهند. البته سازمان تامین اجتماعی تا زمان عدم تشخیص وراث قانونی و حقوق، وظیفه دارد که آخرین حقوق متوفی را علی الحساب به مدت سه ماه به عائله تحت تكفلش پرداخت کند.( موضوع ماده ۲۲ قانون كار و تبصره آن)

ضمانت اجرای اخراج غیر قانونی کارگر

کارگر بر اساس ماده ۲۱ قانون کار، اگر به صورت غیر قانونی اخراج شود؛ باید در طول ۳۰ روز به هیئت تشخیص برود( در صورتی که کارگر دلایل موجه داشته باشد) و هر زمان کارفرما قادر به اثبات نپذیرفتن کارگر به دلایل موجه نباشد به تشخیص هیئت مزبور باید کارگر را به کارش برگرداند و حقوق و مزد وی را از تاریخی که به کارگاه مراجعه کرده، بپردازد و اگر توانایی اثبات آن را نداشته باشد، کارفرما باید ۴۵ روز آخرین مزد کارگر را به ازای هر سال سابقه کار به وی بپردازد.

آیا امکان فسخ یک طرفه قرارداد کار برای کارگر وجود دارد؟

کارگران، مجوز فسخ یک طرفه قرارداد کار را دارند که در قالب استعفا میباشد ولی این مورد پیچیدگی هایی دارد و تنها در قرارداد های کار دائم با استناد به بند( و) ماده ۲۱ قانون کار امکان پذیر است. کارگران باید بمدت یک ماه پیش از ترک محیط کار برای استعفای خود به صورت کتبی مراتب استعفایشان را به کارفرما بدهند و قانون کار، یک مدت ۱۵ روزه برایشان درنظر می گیرد که در صورت منصرف شدن از استعفای خود باید به صورت کتبی، تغيير تصمیم خود را به کارفرما اعلام نمایند.

بهتر است بدانید که درصورت غیبت و عدم حضور کارگر در محیط کاری اش، به منزله ی استعفا محسوب میشود ولی کارفرما در چنین شرایطی میتواند یک غیبت غیرموجه برایش در نظر بگیرد. استعفا با ترک غیرموجه محل کار فرق دارد و تفاوتشان اینست که کارگر ممکن است در شرایط ترک محل کار، بعضی از حقوق و سنواتش را دریافت نکند و متضمن ضرر شود.

در صورت رسیدن سن کارگر به بازنشستگی، کارفرما می‌تواند اقدام به فسخ قرارداد کار نماید

گردآوری: بخش کار و کارگر سرپوش