سه شنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۳
کد مقاله: ۹۹۰۴۰۰۰۴۴

ساز قانون چیست؟| معرفی اجزاء ساز قانون و تاریخچه ی آن

ساز قانون,تفاوت ساز قانون و سنتور,نواختن ساز قانونساز قانون، قدیمی ترین ساز ایرانی
ساز قانون توانایی بیان گوشه های موسیقی ایرانی را دارد ولی متأسفانه مدت مدیدی است كه در سرزمین ما ناشناخته مانده، در حالی كه در كشورهای همجوار مثل ترکیه و کشورهای عربی به آن توجه بیشتری شده است. قانون یکی از کهن ترین سازهای ایرانی می باشد.

ساز قانون چیست؟

ساز قانون شامل جعبه ای چوبی به شکل ذوزنقه است تعداد زیادی سیم نایلونی و فلزی به دو سوی جعبه وصل میشوند و در مسیر خود از روی خرک چوبی که بر قطعه کوچکی از پوست حیوان تکیه دارد، عبور می کنند. سیمها از رودهٔ گوسفند یا نوعی نایلون ساخته شده، که به دور گوشیهایی که وضع ستونی دارند، پیچیده می شوند. وسیلهٔ نواختن ساز قانون، مضرابی است که توسط انگشتانه به انگشت سبابه می کنند. هر لرزش سیم به خرک منتقل میشود و در نتیجه پوست به لرزه در می آید.

بر روی صفحه ساز قانون، سوراخ های بزرگی به نام گل وجود دارد که در کیفیت صدای قانون نقش زیادی دارند با دو انگشت سبابه و به کمک دو مضراب بین حلقه ای که به انگشتان وصل است نواخته می شود. از این جهت از قانون ۷۲ سیمی، تنها میتواند ۲۴ صوت بدست آورد. ساز قانون مصری ۷۸ سیمی و ۲۶ صوتی است که هر کدام به وسیله ۳ سیم کوک می شوند. این ساز از دیر باز در موسیقی ایران حضور داشته و توانایی بیان گوشه های موسیقی ایرانی را دارد. ساز قانون از تبار ساز سیتار هندی (cythare) است ولی در سده های میانی با نامهای canon و miocanon به کشورهای اروپایی برده شد.

سطح فوقانی ساز قانون از پوششی چوبی تشکیل شده، به شکل ذوزنقه است که سمت راست نوازنده، قسمتی کم و بیش باریک آزاد است که به پنج خانهٔ چهار گوش (طی ارتفاع ساز) تقسیم شده، روی آن پوست می کشند. ضلع سمت راست (به طول تقریبی ۴۰ سانتی متر) قائم به هر دو مبلغ موازی پیش گفته است و ضلع سمت چپ اضلاع موازی را بطور مورب قطع می کند.

تک نوازی با ساز قانون,ساز قانون,تاریخچه ساز قانونساز قانون به عنوان ارباب سایر ابزار های موسیقی خاورمیانه شناخته شده است

تاریخچه ساز قانون

پیشینه ساز قانون به خانواده‌ی یک ساز قدیمی به نام سیتار بر‌میگردد که در قرن‌های میانه به اروپا راه یافته است. برخی بر این باورند که این ساز را افلاطون اختراع کرده است و بسیاری هم آنرا به فارابی دانشمند ایرانی نسبت میدهند، برخی دیگر زادگاه آنرا خراسان و یا موصل می دانند، ولی هیچ کدام از اینها دارای سند و مدرک معتبری نمی باشد. ریشه ساز قانون ایرانی است که بعد از اسلام به موسیقی عرب نیز راه یافت. این ساز تا دوره صفویه هم چنان درایران متداول بود. ولی پس از افول امپراطوری صفوی و اشغال ایران به وسیله افغان ها، خیلی از جلوه های هنری من جمله ساز قانون به فراموشی سپرده شد. حقیقت این است که در فرهنگ کلاسیک شرق، ردی از سازهای خانواده سیتار پیدا نشده و سر منشاء قانون نیز، مثل سرچشمه خیلی از سازهای دیگر، تاریک مانده است.

آنچه بیشتر محتمل میرسد این که ساز قانون از سرزمینهای شرق نزدیک، به اروپا رسیده و در کشورهای اروپایی با مکانیزه کردن آن، بزرگ ترين ساز کلاویه دار سیمی را ساخته و پرداخته اند. قدیمی ترین سند مربوط به آن در کتاب موسیقی الکبیر فارابی است. این دانشمند و موسیقیدان سرشناس جهان اسلام در قرن چهارم هجری (دهم میلادی) با بررسی عمیق سازهای متداول زمان خود، اسناد ارزشمندی را به یادگار گذاشت. جالب است بدانید که ساز قانون زیبا از خاور نزدیک به اروپا برده شده و با تغییراتی روی آن مورد استفاده قرار گرفته است.

تفاوت ساز قانون و سنتور

ساز قانون بر عکس سنتور انعکاس صدا ندارد و از این جهت دارای امتیاز بزرگی است. صدای ساز قانون هم به تنهایی وهم در ارکستر بسیار مناسب و شنیدنی است. از نوازندگان صاحب نام این ساز باید از دو نوازنده شیرازی به نام های رحیم قانونی و جلال قانونی یاد کرد. مرحوم مهدی مفتاح هم از دیگر نوازندگان مشهور ساز قانون می باشد.

شیوه نشستن و نواختن ساز قانون

معمولاً برای نواختن ساز قانون آنرا روی پا و یا روی میز قرار می دهند. هنگام همکاری با ارکستر، در صورتیکه نوازندگی قانون به صورت تکنوازی باشد در ردیف نخست نوازندگان و در صورتیکه بعنوان همراه خواننده و ارکستر باشد رو به رو می نشیند. در صورتیکه برای نوازندگی سازقانون از میز استفاده شود بهتر است که میز از صندلی نوازنده کمی بلندتر بوده و شیب آن هم به طرف نوازنده باشد، همچنین راحت تر است که زیر میز خالی باشد. فرم اعضای بدن هم در زمان نوازندگی ساز قانون از اهمیت زیادی برخوردار است. از جمله این که کمر باید کاملاً صاف باشد، دست زاویه ۹۰ درجه بخود بگیرد و آرنجها داخل بدن باشد، ضمن این که دستها باید در موقع نواختن کاملاً آزاد و بدون هیچگونه فشاری بر روی سیمها و با فاصله از سیم قرار بگیرد.گاهی اوقات هم نوازنده سازقانون بر روی زمین و به صورت چهار زانو می نشیند و ساز را روی پاهایش قرار می ده، نوازنده دو دست خود را به فاصلهٔ یک اکتاو روی ساز می گذارد و دست چپ اندکی دیرتر از دست راست به سیم زخمه می زند، در این وضعیت صوتی دو صدایی و همنام به فاصلهٔ اکتاو از ساز شنیده می شود.

شیوه نواختن ساز قانون,ساز قانون چیست,ساز قانونمعمولاً برای نواختن ساز قانون آنرا روی پا و یا روی میز قرار می دهند

ویژگی ساز قانون

در بخش های سازشناسی متون کهن موسیقی ساز قانون به سازی سه گوش، بیرون ساعد، با سطحی مجرد تنها، دارای هفتاد و دو وتر آن یک کوک می گرفته با تاری از ابریشم و گاه از روده و گاه از مفتول سیم اشارت رفته است که شبیه چنگ نواخته می شده است.

اجزاء ساز قانون

کلاف ساز، ضلع کوچک (پیشانی)، پوست، پرده گردان ها، پایه خرک، گوشی ها، مضراب (زخمه)، سیم، شبکه های صوتی، کلید کوک، حلقه ی مضراب، ضلع بزرگ، شیطانک، جعبه سیم گیر، صفحه استقرار گوشی ها، صفحه رو، خرک، قاب پوست از اجزاء ساز قانون هستند.

ساز قانون,اجزاء ساز قانون,همه چیز در مورد ساز قانونساز قانون یک ابزار موسیقی است که نواختن آن دشوار تر از سایر ابزار موسیقی است

زخمه یا مضراب

عبارت است از دو حلقهٔ فلزی که از جنس نقره، ورشو، برنج و… که بطور پهن و مدور (به اندازهٔ بند دوم انگشت نشانه) ساخته شده باشد. مضرابهایی که درون حلقه قرار می گیرد از شاخ گاو، گوزن، بز کوهی و… ساخته شده است.

- طریقه مضراب زدن: اول روی یکی از سیمها به وسیلهٔ دست راست یا چپ ضربه ای بزنید (در هنگام مضراب زدن انگشتهای نشانه باید از بند آخر خم شود) به طوریکه وقتی مضراب سیم را لمس کرد صدایی که از آن برمی خیزد صاف و شفاف باشد و این در صورتی مقدور است که هر سه سیم هم صدا در یک لحظه و همزمان به صدا درآیند.

برای انتقال نیرو به مضراب در یادگیری مراحل اولیه و موقع مضراب زدن با دست راست و چپ باید انگشتی که مضراب در آن جای دارد انگشت شست را لمس کند. این عمل برای قوی شدن انگشت و مضراب مؤثر است، که باید آنرا در تمرینهای اولیه آموخت. در تمرینهای مربوط به مراحل بالاتر که اجرای ساز رفته رفته سریعتر شده و حالتهای مختلف به آن داده می شود، دیگر نیازی به تماس انگشت نشانه با شست نیست. در موقع مضراب زدن انگشت شست زیر انگشت نشانه قرار می گیرد. سایر انگشتان (سه انگشت دیگر) نه باید جمع و نه باز باشد (به حالت برداشتن مدادی که بطور افقی در جایی قرار دارد).

وسعت ساز قانون در کشورهای مختلف

ساز قانون در کشورهای گوناگون (مثل مصر، ترکیه، ارمنستان و شوروی، ایران و…) به اندازه ها و با وسعت های متفاوت ساخته شده است و به این جهت تعیین یک وسعت واحد برای ساز قانون میسر نیست.

>> قانون های (مصری) ۲۶ صدایی

>> قانون های (ترکیه) ۲۴ و ۲۵ صدایی

>> قانون های (ارمنی) ۲۲ صدایی

>> قانون های (ایرانی) ۲۷ صدایی

شیوه نواختن ساز قانون,ساز قانون,ساز قانون چیستفرم اعضای بدن در زمان نوازندگی ساز قانون از اهمیت متعددی برخوردار است

گردآوری: بخش هنر و سینما سرپوش

  • 16
  • 3
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
دیالوگ های ماندگار درباره خدا

دیالوگ های ماندگار درباره خدا دیالوگ های ماندگار درباره خدا پنجره ای به دنیای درون انسان می گشایند و راز و نیاز او با خالق هستی را به تصویر می کشند. در این مقاله از سرپوش به بررسی این دیالوگ ها در ادیان مختلف، ادبیات فارسی و سینمای جهان می پردازیم و نمونه هایی از دیالوگ های ماندگار درباره خدا را ارائه می دهیم. دیالوگ های سینمایی معروف درباره خدا همیشه در تاریکی سینما طنین انداز شده اند و ردی عمیق بر جان تماشاگران بر جای گذاشته اند. این دیالوگ ها می توانند دریچه ای به سوی دنیای معنویت و ایمان بگشایند و پرسش های بنیادین بشری درباره هستی و آفریننده آن را به چالش بکشند. دیالوگ های ماندگار و زیبا درباره خدا نمونه دیالوگ درباره خدا به دلیل قدرت شگفت انگیز سینما در به تصویر کشیدن احساسات و مفاهیم عمیق انسانی، از تاثیرگذاری بالایی برخوردار هستند. نمونه هایی از دیالوگ های سینمایی معروف درباره خدا در اینجا به چند نمونه از دیالوگ های سینمایی معروف درباره خدا اشاره می کنیم: فیلم رستگاری در شاوشنک (۱۹۹۴): رد: "امید چیز خوبیه، شاید بهترین چیز. و یه چیز مطمئنه، هیچ چیز قوی تر از امید نیست." این دیالوگ به ایمان به خدا و قدرت امید در شرایط سخت زندگی اشاره دارد. فیلم فهرست شیندلر (۱۹۹۳): اسکار شیندلر: "من فقط می خواستم زندگی یک نفر را نجات دهم." این دیالوگ به ارزش ذاتی انسان و اهمیت نجات جان انسان ها از دیدگاه خداوند اشاره دارد. فیلم سکوت بره ها (۱۹۹۱): دکتر هانیبال لکتر: "خداوند در جزئیات است." این دیالوگ به ظرافت و زیبایی خلقت خداوند در دنیای پیرامون ما اشاره دارد. پارادیزو (۱۹۸۸): آلفردو: خسته شدی پدر؟ پدر روحانی: آره. موقع رفتن سرازیریه خدا کمک می کنه اما موقع برگشتن خدا فقط نگاه می کنه. الماس خونین (۲۰۰۶): بعضی وقتا این سوال برام پیش میاد که خدا مارو به خاطر بلاهایی که سر همدیگه میاریم می بخشه؟ ولی بعد به دور و برم نگاه می کنم و به ذهنم می رسه که خدا خیلی وقته اینجارو ترک کرده. نجات سربازان رایان: فرمانده: برید جلو خدا با ماست ... سرباز: اگه خدا با ماست پس کی با اوناست که مارو دارن تیکه و پاره می کنن؟ بوی خوش یک زن (۱۹۹۲): زنها ... تا حالا به زن ها فکر کردی؟ کی خلقشون کرده؟ خدا باید یه نابغه بوده باشه ... زیر نور ماه: خدا خیلی بزرگتر از اونه که بشه با گناه کردن ازش دور شد ... ستایش: حشمت فردوس: پیش خدا هم که باشی، وقتی مادرت زنگ می زنه باید جوابشو بدی. مارمولک: شاید درهای زندان به روی شما بسته باشد، اما درهای رحمت خدا همیشه روی شما باز است و اینقدر به فکر راه دروها نباشید. خدا که فقط متعلق به آدم های خوب نیست. خدا خدای آدم خلافکار هم هست. فقط خود خداست که بین بندگانش فرقی نمی گذارد. او اند لطافت، اند بخشش، بیخیال شدن، اند چشم پوشی و رفاقت است. دیالوگ های ماندگار درباره خدا؛ دیالوگ فیلم مارمولک رامبو (۱۹۸۸): موسی گانی: خدا آدمای دیوونه رو دوس داره! رمبو: چرا؟ موسی گانی: چون از اونا زیاد آفریده. سوپر نچرال: واقعا به خدا ایمان داری؟ چون اون میتونه آرامش بخش باشه. دین: ایمان دارم یه خدایی هست ولی مطمئن نیستم که اون هنوز به ما ایمان داره یا نه. کشوری برای پیرمردها نیست: تو زندگیم همیشه منتظر بودم که خدا، از یه جایی وارد زندگیم بشه ولی اون هیچوقت نیومد، البته اگر منم جای اون بودم خودمو قاطی همچین چیزی نمی کردم! دیالوگ های ماندگار درباره خدا؛ دیالوگ فیلم کشوری برای پیرمردها نیست سخن پایانی درباره دیالوگ های ماندگار درباره خدا دیالوگ های ماندگار درباره خدا در هر قالبی که باشند، چه در متون کهن مذهبی، چه در اشعار و سروده ها و چه در فیلم های سینمایی، همواره گنجینه ای ارزشمند از حکمت و معرفت را به مخاطبان خود ارائه می دهند. این دیالوگ ها به ما یادآور می شوند که در جستجوی معنای زندگی و یافتن پاسخ سوالات خود، تنها نیستیم و همواره می توانیم با خالق هستی راز و نیاز کرده و از او یاری و راهنمایی بطلبیم. دیالوگ های ماندگار سینمای جهان درباره خدا گردآوری: بخش هنر و سینمای سرپوش

ویژه سرپوش