وقتی عکس‌ها سخن می‌گویند!

محمد رضا ساختمانگر نوشت: ثبت و ایجاد یک تصویر؛ به ‌عنوان یک پدیده علمی متولد شد، به‌شکل یک صنعت گسترش یافت و به عنوان هنر تثبیت شد.هنر انتقال "مفهوم" به ذهن بیننده با استفاده از محتوای یک عکس رسالت اصلی عکس شد. این شیوه با ژانرهای مختلفی در عکاسی میسر و تقسیم‌بندی شد، اما آنچه که مهم است اصلِ "روایت‌گری" است که عکس در طول حیات خود به آن متعهد مانده است. بیشترین تاثیر بر ذهن ما - خوشآیند یا ناخوشآیند - توسط عکس‌هایی که در دل خود روایتی از یک ماجرا یا واقعه دارند بوده است.

به گزارش هنرآنلاین، هر چند که عکس تاثیری در اندازه‌ یک پلک بر هم زدن از یک واقعه ثبت می‌کند، اما جذاب‌ترین ویژگی آن، ابتدا و انتهای باز آن است. این تفاوتی است که عکس با فیلم دارد. فیلم موظف است تا بیننده را به سرمنزل مقصود هدایت کند اما عکس بیننده را در لحظه شکل‌گیری عکس رها می‌کند.

 به همین دلیل است که با همه تغییراتی که در فرآیند تصویربرداری شده، عکس جایگاه خودش را از دست نداده بلکه هنوز یک فریم از یک تصویر یا یک حادثه بیش از چندین ساعت فیلم تاثیرگذار است.

عکس ساکت و خاموش است. این خاموشی قوه خیال را تحریک می‌کند، تخیل وقتی برانگیخته می‌شود، بیننده را به داخل تصویر می‌کشاند.

اما خصیصه‌ جالب عکس این است که همه سوال‌ها را پاسخ نمی‌دهد، بلکه تولید پرسش و مساله می‌کند و وقتی پرسش تولید شود هرکس به‌اندازه درک و فهم خود برای آن جواب می‌سازد. و اینجاست که عکس مهم می‌شود. چرا که اکثر هنرها و کلا جریان‌های فکری در طول تاریخ به‌دنبال ایجاد پرسش در ذهن فرد بوده‌اند.

کار دیگری که عکس انجام می‌دهد، تصویری گم شده از زندگی را با زاویه دید هنرمند عکاس، به تصویر می‌کشد. چشم در احاطه‌ میلیون‌ها تصویر پیرامون خود است و در این بمباران تصویری، از برخی جزییات غفلت می‌کند. این وظیفه عکس است که بر این زوایای  پنهان تاکید کند.

تمرکز به جزییات بسیار سخت است. عکاس این نگاه ریزبینانه از اتفاقات و رویدادهای روزمره را با ظرافت خاص انتخاب می‌کند و در مقابل دریچه چشم انسان می‌گذارد.

با این تفاسیر عکس جای خود را بین هنرها باز کرد و به عنوان یک رسانه به جریان‌سازی مشغول شد. هنرمندان عکاس با تشکیل گروه‌ سعی در ایجاد موجی از نگاه‌های مختلف در یک یا چند موضوع خاص شدند.

برگزاری نمایشگاه‌های گروهی عکس این خوبی را دارند که در کنار تکثر آثار، فراوانی فهم و نظر را به همراه می‌آورد. اما نکته‌ای که نمایشگاه "عکس‌نوشت" را از دیگر نمایشگاه‌های گروهی عکس مجزا می‌کند این است که وحدت رویه؛ نه در موضوع بلکه در روایت آثار باعث می‌شود تا بیننده یک خط فکری متمرکزی را دنبال نماید. آثار مختلف بدون آنکه موضوع واحدی داشته باشند، به نوعی روایت‌گونه، مخاطب خود را فریم به فریم همراهی می‌کند. اما نکته این نمایشگاه در نوشته‌هایی است که هر هنرمند در کنار آثار خود تحریر کرده است.

هر چند که به‌نظر می‌رسد که پیام یک اثر هنری باید در خود اثر مستتر باشد اما بیننده تا حدی خشنود می‌شود از اینکه با گوشه‌ای از دیدگاه‌های خالق اثر در لحظه بازدید آثار آشنا شود.

این موضع یک نقص بسیار بزرگ دارد. اینکه عکس بدون سناریو گرفته می‌شود، ماهیت عکس است. نوشته‌هایی که بر کنار آثار به نمایش درآمده در نمایشگاه عکس گروهی "عکس‌نوشت" قرار داده شده است به‌نوعی نظرِ تکمیلی هنرمند بر اثرش است. این مورد ممکن است باعث شود که سهل و ممتنع بودن اثر را تحت تأثیر این نوشتارها قرار دهد.

زیرنویس‌نویسی برای عکس‌های خبری بسیار مورد اقبال بیننده است اما در نمایشگاه "عکس‌نوشت" این زیرنویس‌نویسی به نثری در وصف فضای اثر و در نتیجه تکمیل نگاه کمال‌طلب هنرمند شده است که به نظر می‌رسد در لحظه ثبت اثر اینقدر دقیق به آن پی نبرده بوده و پس از چاپ عکس به عنوان یک مطلب تکمیلی به آن افزوده شده است.

البته وسواس بسیار زیاد در انتخاب نوشته‌ها باعث شده تا حسی شعرگونه به آثار دهد که این خود فضای نمایشگاه را از عکاسی مستندگونه به سمت عکاسی "مفهومی" سوق می‌دهد که احیانا مورد پسند بازدیدکننده‌گان نیز قرار گرفته است.

نمایشگاه گروهی "عکس‌‌نوشت" از روز جمعه پانزدهم بهمن‌ماه در محل نگارخانه لاله با حضور عکاسان گشایش یافت. در این نمایشگاه بیش از یکصد قطعه اثر شامل عکس و متن از سوی عکاسان ارایه شده که هر یک به شکل مستقل با فاصله گرفتن از پرداختن به موضوع، سعی در ارایه یک تم ثابت دارند.

این نمایشگاه دستاورد یک ایده آکادمیک و با حمایت پایگاه عکس چیلیک به دبیری مهدی سروری و راهنمایی‌هایی از سوی برخی اساتید همچون: اسماعیل عباسی و کیارنگ علایی در نهایت با حضور آثار ۲۷ عکاس به بار نشست و در معرض نمایش و قضاوت دیدارکنندگان قرار گرفت.

در نمایشگاه "عکس نوشت" آثاری از عبدالرضا محسنی، سپیده سیرانی، مجید سامانیان، میترا محمدی، سعید ثابت مقدم، فاطمه حجازی، ابراهیم باقرلو، اعظم حشمتی، حسین عصاری آرانی، مریم خداوردی، مهدیه زینی اسکویی، محمدرضا خرازی، سارا فیروزی، محمدرضا زارع، نسرین رستمی، جواد میرزاپور، ندا رهگذر، محمدرضا رحیمی، گل گونه نجفی، سیدایمان میری، آمنه عبادی، نیلوفر زارعی، مجتبی محسنی، سهیلا خان میرزایی، عرفانه سعیدیان، یاسمن حسین پور، مهدی سروری به نمایش درآمده است.

این نمایشگاه ۲۴ بهمن‌ماه در گالری لاله پایان یافت.