نزدیک به یک دهه است که حضور آثار هنرمندان ایرانی در حراجی‌های بین‌المللی پررنگ‌تر از گذشته شده است. به بیان دقیق‌تر در این ۱۰ سال روند رو به رشدی در عرضه و قیمت‌گذاری آثار تجسمی ایران در حراجی‌های بین‌المللی وجود داشته است. رکورد فروش در حراجی‌های معتبر حوزه غرب آسیا عمدتا در اختیار آثار یا هنرمندان ایرانی بوده است و از این حیث جایگاه هنر تجسمی ایران در منطقه جایگاهی برجسته و حتی شاید غیرقابل مقایسه با کشورهای دیگر است.
امسال نیز در ادامه موفقیت‌های بین‌المللی هنرمندان تجسمی ایرانی، نام شش نفر از هنرمندان معاصر در رده‌بندی معتبر «آرت‌پرایس» و «فیاک» از برترین هنرمندان سال ۲۰۱۹ جهان ثبت شده است. «آرت‌پرایس» مهمترین مرجع مارکت هنر جهان و «فیاک» موسسه نمایشگاه‌های بین‌المللی پاریس است که اکتبر هر سال به صورت مشترک، نام ۵۰۰ هنرمند برتر سال را اعلام می‌کنند. به گزارش هنر آنلاین، این رتبه‌بندی یکی از مهمترین معیارهای سنجش، تحلیل و بررسی وضعیت هنر معاصر جهان، از دو بعد اقتصادی و هنری است. در صدر این رتبه‌بندی نام‌هایی چون ژان میشل باسکیه، جف کونز، کاس (برایان دونلی)، کریستوفر وول، جورج کوندو، یوشیتومو نارا، کِیت هرینگ، آلبرت اوهلن، ژو چونیا و پیتر دویگ دیده می‌شود.
در ادامه این فهرست نام شش هنرمند ایرانی از جمله فرهاد مشیری در رتبه ۱۶۷، کوروش شیشه‌گران در رتبه ۲۵۸، رضا درخشانی در رتبه ۳۲۹، وای.زی. کامی (کامران یوسف‌زاده) در رتبه ۳۵۵، علی بنی‌صدر در رتبه ۳۵۶ و شیرین نشاط در رتبه ۴۹۹ به چشم می‌خورد. نام این ٥٠٠ نفر از بین بیش از ٥٠٠ هزار هنرمند فعال در سراسر جهان انتخاب شده است. این موسسه اطلاعات موردنیاز برای این رتبه‌بندی را از طریق موسسات اصلی حراج، گالری‌های دنیا و مجموعه‌داران تهیه می‌کند. آرت‌پرایس با دسترسی به اطلاعات و تصاویر بیش از صد میلیون اثر هنری از سال ١٧٠٠ میلادی به این سو به تحلیل‌های دقیق خود در عرصه هنر شهرت دارد.
ایرانیان حاضر در رتبه‌بندی
فرهاد مشیری در بین هنرمندان معاصر ایرانی هنرمندی است که آثارش بیشترین فروش را در حراج‌ها داشته است. بیشترین قیمتی که برای فروش اثری از او چکش خورده، حدود ۴۴۳ هزار دلار بوده. مجموع شش اثر فروش‌رفته از او ارزشی برابر با یک میلیون و ۱۶۷ هزار دلار داشته است. در رتبه بعدی کوروش شیشه‌گران قرار دارد که مجموعا ۳ اثر از او به مبلغ ۵۹۴ هزار دلار فروخته شده و گرانبهاترین اثرش ۳۳۴ هزار دلار به فروش رفته است. نکته مهم آن است که نام شیشه‌گران بالاتر از هنرمندانی چون میمو پالادینو، عبدالرحمان سلیمان، نبیل نحاس، کمال اونسوی، هربرت براندل، رشید رعنا، ساندرو چیا، سالوو و... قرار دارد. نام او در سال گذشته هم در رتبه ۲۸۹ این فهرست قرار داشت که این رتبه امسال به ۲۵۸ ارتقا پیدا کرده است.
سومین هنرمند ایرانی، رضا درخشانی است که مجموعا چهار اثر از او به مبلغ ۴۴۸ هزار دلار به فروش رفته. بالاترین رقم فروش رفته برای یک اثر او ۲۵۵ هزار دلار بوده است. چهارمین هنرمند وای.زی کامی است که دو اثر او به قیمت ۳۹۵ هزار دلار فروخته شده و گران‌ترین اثرش ۲۸۳ هزار دلار بوده است. در جایگاه بعدی، علی بنی‌صدر قرار دارد که دو اثر از او در حراج‌ها فروخته شده و مجموع قیمت آثارش ۳۹۵ هزار دلار بوده است. بالاترین قیمت چکش‌خورده برای تابلوهای او ۳۸۸ هزار دلار بوده است. رتبه ششم هم در اختیار شیرین نشاط است که ۱۶ اثر او به قیمت ۲۵۱ هزار دلار در حراج‌ها خریداری شده و ۶۸ هزار دلار، گرانبهاترین اثر فروخته‌شده اوست.
تحلیل بازار ۲۰۱۹ ایران
در گزارش آرت پرایس در تحلیل شرایط بازار هنری ایرانیان آمده است: «مسائل اجتماعی و چالش‌های جامعه مدرن ایران از جمله موضوع‌های مورد توجه در آثار هنری هنرمندان ایرانی بوده است. آثار این هنرمندان که غالبا در آمریکا و امارات به نمایش گذاشته می‌شوند، نشان‌دهنده زندگی روزانه و فضای سیاسی- اجتماعی ایران هستند، درعین‌حال که در آنها تلاش شده با تعصبات و ذهنیتی که در غرب در قبال ایران وجود دارد، مقابله کنند.»
در بخشی دیگر از این گزارش نوشته شده: «همان‌طور که جو حاکم بر ایران آمیزه‌ای از سنت و مدرنیته است، هنرمندان ایرانی نیز شوق خلاقانه خود را در زندگی مدرن با ادای احترام به سنت، ترکیب می‌کنند. آثار آنها که ریشه در تاریخ دارد و به‌نوعی آگاهی سیاسی می‌دهد، در موزه‌های بانفوذی چون موزه مدرن تیت لندن، مرکز فرهنگی هنری ژرژ پمپیدو در پاریس و گوگنهایم در نیویورک توجه‌ها را به خود جلب کرده‌اند؛ به‌طوری‌که این موزه‌ها مشتاق به نمایش آثار جدید این هنرمندان هستند و گالری‌های هنر، خانه‌های حراج، مجموعه‌دارها و دیگر عوامل دنیای هنر نسبت به آثار این هنرمندان کنجکاوی زیادی نشان می‌دهند.»
به‌نظر می‌رسد علاقه بین‌المللی به آثار هنرمندان خاورمیانه و خصوصا ایرانی‌ها و عرب‌ها رو به رشد است و این موضوع بسیار مهمی است؛ چون بسیاری از این هنرمندان در دهه‌های گذشته فرصت ارائه آثار خود در عرصه جهانی را نداشته‌اند. قطعا در آثار هنرمندان ایرانی، رگه‌هایی از کیفیت و عظمت است که این‌چنین مورد تحسین و توجه منتقدان، کارشناسان، مجموعه‌داران و خریداران آمریکا، اروپا و سایر نقاط دنیا قرار گرفته است. در ۱۴ سال گذشته، مارکت هنر خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد یک نوزایی تمام‌عیار بوده است. ثبت رکوردهای بالای فروش از سوی هنرمندان در حراج کریستیز دبی، گویای این واقعیت است. قرار گرفتن مجدد نام شش ایرانی را در فهرست ٥٠٠ هنرمند برتر، از زاویه این نوزایی در هنر ایران می‌توان بررسی کرد.
مارکت هنر معاصر
بنا به گزارش آرت پرایس هم‌اکنون مارکت هنر معاصر ۱۲ درصد از گردش مالی مارکت هنر جهان را در اختیار دارد. این در حالی است که این درصد در سال ۲۰۰۰ تنها ۸/ ۲ درصد بود. در این بین هنر خاورمیانه روز به روز در حال رشد و دگرگونی است. بین سال‌های ٢٠٠۶ تا ٢٠٠٨ حراج‌های بزرگی که در خاورمیانه برگزار شدند، خصوصا حراج کریستیز سال ٢٠٠۶ در دوبی، باعث شدند هنر خاورمیانه و ایران بیش از گذشته به عرصه‌های جهانی راه پیدا کند.
- 15
- 1
