به گزارش ایسنا، برای پی بردن به تاریخچه دقیق حضور سینمای ایران در جشنواره فیلم ونیز که از قضا قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان است، باید سراغ فردی رفت که از زیر و بم این جشنواره بااطلاع باشد یا در این زمینه تحقیقات گسترده‌ای انجام داده باشد.
محمد اطیابی فردی است که با مراجعه به دفتر جشنواره ونیز مطالعات دقیقی درباره تاریخچه حضور ایران در جشنواره انجام داده است.
اطبایی این تاریخچه را در قالب نوشتاری مبسوط اختصاصا در اختیار «ایسنا» گذاشته است که در ادامه می‌آید:«جشنواره فیلم ونیز به عنوان یکی از سه جشنواره مهم جهان، در کنار کن و برلین شناخته می‌شود که تفاوت‌های خود را نیز با دو جشنواره دیگر دارد. اگر جشنواره کن را با ستاره‌های سینما و جشنواره برلین را با رویکردهای سیاسی‌اش می‌شناسند، جشنواره فیلم ونیز به هنر سینما همواره نگاه ویژه‌تری داشته و کشف استعدادها و جریان‌های جدید سینمایی جایگاه خاصی در راهبرد جشنواره دارد.
این جشنواره از ابتدا به سینمای ایران توجه داشته و در چهارده سال گذشته از بابک کریمی و محمد اطبایی جهت مشاوره و معرفی تولیدات سینمای ایران استفاده کرده است. امسال نیز هفتاد فیلم بلند از ایران برای جشنواره ونیز ارسال شده بود که با هر معیاری، تعداد بالایی محسوب شده و آسیب‌های خود را نیز دارد که در فرصتی دیگر باید به آن نیز پرداخته شود.
باز هم پای یک ارمنی در تاریخ سینما دیده می‌شود
به هر روی، شورای شهر ونیز، بینال ونیز را در سال ۱۸۹۵ پایه گذشت و اولین دوره جشنواره فیلم ونیز نیز با همت کنت جوزپه‌ولپی، تاجر و سیاستمدار، مدیر بینال و در دل دوازدهمین بینال ونیز، از ۶ تا ۲۱ اوت ۱۹۳۲ برگزار شد تا اولین جشنواره فیلم بین‌المللی به نام ونیز ثبت شود.
در انگیزه‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کنت ولپی به عنوان وزیر دارایی موسولینی، بسیار گفته شده که از جمله ایجاد رونق برای هتل‌های ونیز و جزیره لیدو در روزهای پایانی و کم توریست تابستان بوده است. فیلم "دکتر جکیل و مستر هاید" ساخته روبن مامولیان در ساعت نه و ربع شب ۶ اوت در تراس هتل اکسلسیور، قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان را افتتاح کرد، فیلمی از سینماگر آمریکایی ارمنی تبار تا باز هم جای پای یک ارمنی در تاریخ سینما دیده شود!
اولین دوره جشنواره رقابتی نبود اما بیست و پنج هزار تماشاگر از این رویداد استقبال کرده و رای های خود را برای بهترین‌های جشنواره به صندوق ریختند که فیلم "آزادی از آن ماست" ساخته رنه کلر، بهترین فیلم تماشاگران اعلام شد.
دوره‌ای که جشنواره‌ی ونیز تحت تاثیر خواسته‌های دولت فاشیست بود
اما دومین دوره جشنواره از ۱ تا ۲۰ اوت ۱۹۳۴ به صورت رقابتی برگزار شد، هر چند این دوره هم هیات داوری رسمی نداشت و رییس بینال، خود پس از مشورت با متخصصین و نظرات تماشاگران، جایزه‌ها را تعیین کرد و جایزه بهترین فیلم ایتالیایی و بهترین فیلم بین‌المللی اعطا شده که "مردی از آران" مستند رابرت فلاهرتی این جایزه را از آن خود کرد.
نباید فراموش کرد که ایتالیا از ۱۹۲۲ تا ۱۹۴۵ تحت سلطه فاشیسم بنیتوموسولینی و جشنواره نیز در این دوره تحت تاثیر خواسته‌های دولت فاشیست بود به گونه‌ای که در سال‌هایی تنها فیلمهای آلمانی و ایتالیایی جایزه‌ها را دریافت داشته و جشنواره در سال‌های جنگ جهانی دوم نیز با تحریم غالب کشورهای جهان روبرو بوده است.
نکته جالب توجه آنکه جشنواره فیلم ونیز همچون بسیاری از جشنواره‌های فیلم، تا سال‌ها کمیته انتخاب فیلم نداشته و تا سال ۱۹۵۶ کشورهای صاحب صنعت سینما خود به معرفی فیلم منتخب خود برای جشنواره ونیز اقدام می‌کردند و وزارت فرهنگ و هنر وقت ایران نیز از این امکان تنها چند باری در جشنواره برلین استفاده کرد و از کن و برلین غافل شد!
جایزه بهترین فیلم جشنواره که همان «شیر سن مارکو» شهر ونیز است با عنوان شیر طلایی از سال ۱۹۴۹ اعطا شده است،(هر چند جدا از سال‌هایی که جشنواره برگزار نشده و یا جایزه‌ای داده نشده) تاکنون ۲۵ کشور جایزه شیر طلایی ونیز را دریافت داشته که فرانسه با ۱۵ جایزه بهترین فیلم/شیر طلایی، ایتالیا با ۱۱ جایزه، آلمان با ۱۰ جایزه، آمریکا با ۸ جایزه، انگلستان با ۶ جایزه، چین با ۵ جایزه، روسیه/شوروی با ۴ جایزه، ژاپن با ۳ جایزه، هند و تایوان هر یک با ۲ جایزه و ایران، فیلیپین، ونزوئلا، مکزیک، سوئد، نروژ، کره جنوبی، رژیم صهیونیستی، ایرلند، ویتنام، مقدونیه، لهستان، کانادا، دانمارک و چک هر یک با یک جایزه جزوء کشورهای داری شیر طلایی هستند.
جشنواره فیلم «ونیز» کاشف بسیاری از سینماگران، سینماهای ملی و جریان‌های سینمایی در طول ۹ دهه اخیر بوده است. سینمای ژاپن و آکیراکوروساوا در سال ۱۹۵۱ با دریافت جایزه شیر طلایی برای "راشومون" به جهان شناسانده شدند و همین‌طور سینمای هند و ساتیاجیت رای با دریافت شیر طلایی در سال ۱۹۵۷ برای فیلم "آپاراجیتو" و نیز سینمای اروپای شرقی، نئو رئالیسم ایتالیا، آندریتارکوفسکی و اینگمار برگمان، همه و همه توسط ونیز به دوستداران سینما معرفی شدند. موج نوی سینمای ایران نیز در سال ۱۹۷۱ و فیلم «گاو» در ونیز مورد توجه قرار گرفت و پس از آن به دیگر کشورها راه پیدا کرد.
جشنواره فیلم «ونیز» از سال ۱۹۳۲ تاکنون شاهد حضور ۲۰ مدیر مختلف بوده است و مدیران سال‌های اخیر ونیز عبارت‌اند از «گیلیلموبیراگی» که سال‌ها مدیر جشنواره فیلم تائورمینا بود و از سال ۱۹۸۷ به عنوان چهاردهمین مدیر جشنواره فیلم ونیز انتخاب شد و در سال ۱۹۸۸ نیز بخش افق‌ها را ایجاد کرد، «جیلوپونته‌کوروو» سینماگر شهیر ایتالیا که همگان او را با فیلم «نبرد الجزیره» می‌شناسند و همین فیلم جایزه شیر طلایی ونیز را در سال ۱۹۶۶ برای وی به همراه آورد، او از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴ مدیریت ونیز را به عهده داشت و تحولات بسیاری در جشنواره ایجاد کرد.
فلیچه‌لادادیو شانزدهمین مدیر ونیز بود و پس از وی آلبرتو باربرا، مدیر پیشین جشنواره فیلم تورین از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ اولین دوره مدیریتی خود را با موفقیت پشت سر گذاشت و با تغییرات سیاسی در صحنه سیاست ایتالیا و ظهور برلوسکنی، موریتس دو هادلنسوییسی که سالیان دراز مدیریت جشنواره فیلم برلین را داشت در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ مدیریت جشنواره ونیز را عهده‌دار بوده و آن را در سال ۲۰۰۴ به مارکو مولر مدیر جشنواره‌های پزارو، رتردام و لوکارنو، سپرد که به مدت هشت سال و تا ۲۰۱۱ سکاندار جشنواره بود.
با روی کار آمدن دوباره چپ‌ها در ایتالیا، آلبرتو باربرا از سال ۲۰۱۲ بار دیگر به عنوان مدیر جشنواره فیلم ونیز مشغول به کار بوده است. مارکو مولر در چند سال از مدیریت خود از بابک کریمی، سینماگر ایرانی مقیم ایتالیا به عنوان مشاور برای سینمای ایران استفاده کرد و همین سنت را البرتوباربرا در شش سال گذشته ادامه داده و محمد اطبایی را برای مشاوره برای سینمای ایران انتخاب کرده است.
هفتاد و چهارمین جشنواره فیلم ونیز که از ۸ تا ۱۸ شهریور ماه آینده در ایتالیا برگزار می‌شود، شامل بخش رسمی و دو بخش جنبی است. بخش رسمی شامل "ونیز ۷۴" (مسابقه فیلم های بلند و کوتاه)، خارج از مسابقه، بخش رقابتی "افق‌ها"، کلاسیک‌های ونیز، سینما در باغ و بخش مربوط به بازار، پل تولید ونیز و بخش واقعیت مجازی است.
بخش هفته منتقدان که از سال ۱۹۸۴ آغاز به کار کرده و به فیلمهای اول کارگردان‌ها اختصاص دارد و امسال سی و دومین دوره خود را توسط اتحادیه ملی منتقدان سینمای ایتالیا برپا خواهد داشت و بخش "روزهای ونیز" که از سال ۲۰۰۴ توسط انجمن کارگردان‌های سینمای ایتالیا برپا شده و امسال چهاردهمین دوره خود را سپری می‌کند.
چگونگی دستیابی به تاریخچه حضور واقعی و دقیق سینمای ایران در ونیز
حضور سینمای ایران در جشنواره فیلم ونیز با خبرسانی‌های نه چندان دقیقی در سال‌های پیش از انقلاب همراه بوده و نگارنده به همین منظور در دو سال مختلف به دفتر جشنواره در ونیز مراجعه و اسناد و مستندات فیلمهای به نمایش درآمده در جشنواره را از ابتدا مورد مطالعه قرار داد تا تاریخچه حضور واقعی و دقیق سینمای ایران در جشنواره ونیز را ثبت کند.
سینما و سینماگران ایرانی از سال ۱۳۳۷ و با فیلم کوتاه "مینیاتورهای ایرانی" ساخته مصطفی فرزانه به عنوان محصول فرانسه در جشنواره فیلم ونیز حضور پیدا کردند. مصطفی فرزانه، نویسنده و سینماگر ۸۸ ساله ایرانی مقیم فرانسه که در ایران به واسطه ارتباط و کتاب‌هایش درباره صادق هدایت شناخته می‌شود، پدیده‌ای در تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود، چرا که وی تنها سینماگر ایرانی است که با نام فری فرزانه در سه جشنواره مهم کن، ونیز و لوکارنو، اولین حضور یک سینماگر ایرانی را با فیلمهایش رقم زده و پس از "مینیاتورهای ایرانی" در ونیز، فیلم "کورش کبیر" را در بخش مسابقه فیلمهای کوتاه جشنواره فیلم کن در سال ۱۳۴۰ نمایش داد و بعد با فیلم "زن و حیوان" در سال ۱۳۴۱ در لوکارنو حضور داشت و جایزه بهترین فیلم کوتاه هنری را هم گرفت.
پس از فرزانه، ابراهیم گلستان حضور طولانی و موفقی در جشنواره فیلم ونیز داشت. فیلم "یک آتش" در سال ۱۳۴۰ به عنوان اولین محصول ایران در بخش فیلمهای کوتاه ونیز به نمایش درآمد و اولین جایزه بین‌المللی تاریخ سینمای ایران، مدال برنز را دریافت کرد. ابراهیم گلستان در سال۱۳۴۱ با دو فیلم "خراب اباد" (ما آدمیم) و "موج، مرجان، خارا" که این دومی با کارگردانی مشترک آلن پندری است، در ونیز حضور داشت و بار دیگر مدال برنز جشنواره را برای "موج، مرجان، خارا" دریافت کرد. گلستان در سال ۱۳۴۳ با فیلم "مارلیک" جایزه شیر سن مارکو برای بهترین فیلم جغرافیایی، مردم شناسی و فولکلور را گرفت. ابراهیم گلستان بار دیگر در سال ۱۳۴۵ با فیلم "خرمن و بذر" در بخش فیلمهای کوتاه ونیز حضور پیدا کرد.
اسناد جشنواره فیلم ونیز دال بر نمایش فیلمی با عنوان "فاجعه یک ملت" به کارگردانی صباح کریم و محصول ایران در سال ۱۳۴۷ می‌دهد که جستجوهای نگارنده دال بر عراقی بودن این فیلمساز است و به احتمال قریب به یقین، دست اندرکاران جشنواره فیلم ونیز، عراق را به علت مشابهت نام دو کشور در لاتین، ایران ذکر کرده‌اند.
فیلم سینمایی "گاو" ساخته داریوش مهرجویی در سال ۱۳۵۰ در بخش خارج از مسابقه به نمایش در می‌آید و به پدیده آن سال جشنواره تبدیل شده و جایزه فیپرشی (فدراسیون بین المللی منتقدان سینما) را نیز آن خود می‌سازد.
در همین سال، اسناد جشنواره نشان از نمایش فیلم دیگری از ایران با عنوان "زیارت مکه" در بخش فیلمهای کوتاه دارد که نام کارگردان هم در این اسناد ذکر نشده است. نگارنده ابتدا گمان برد که شاید منظور، فیلم "خانه خدا" ساخته جلال مقدم است اما این فیلم ۹۰ دقیقه بوده و امکان نمایش در بخش فیلمهای کوتاه را نداشته و توجه به سال تولید آن در ۱۳۴۵ (۱۹۶۱) بعید است جشنواره ونیز، فیلمی را پس از ۱۰ سال از تولید آن به نمایش بگذارد. با مشاوره با شماری از محققان سینمای مستند ایران، به فیلمی ساخته برادران امیدوار درباره حج رسیدیم که به هر روی، اطلاعات موجود در اسناد جشنواره ونیز برای حضور این فیلم هم کافی نبود.
سال پر بار سینمای ایران در ونیز
اما سال ۱۳۵۱، سال پرباری برای سینمای ایران در جشنواره فیلم ونیز بود و ۱۴ فیلم "آرامش در حضور دیگران" (ناصر تقوایی)، "بیتا" (هژیر داریوش)، "پستچی" (داریوش مهرجویی)، "رگبار" (بهرام بیضایی)، "چشمه" (آربی آوانسیان)، "بامداد جدی" (احمد فاروقی قاجار)، "اربعین" (ناصر تقوایی)، "رقص رونما" (هوشنگ شفتی)، "رقصهای محلی بجنوردی" (سهراب شهید ثالث)، "جن" (بهرام ری پور)، "نان و کوچه" (عباس کیارستمی)، "رهایی" (ناصر تقوایی)، "ادیان در ایران" (منوچهر طیاب) و "باد جن" (ناصر تقوایی) در بخشهای مختلف به نمایش درآمدند. آخرین حضور سینمای ایران در سال‌های پیش از انقلاب در جشنواره فیلم ونیز مربوط به فیلم "طبیعت بی‌جان" (سهراب شهید ثالث) در سال ۱۳۵۴ بود.
غیبت ۱۰ ساله سینمای ایران در ونیز
سینمای ایران پس از ۱۰ سال غیبت در سال ۱۳۶۴ با فیلم "دونده" ساخته امیر نادری در بخش خارج از مسابقه جشنواره ونیز حضور پیدا کرد. پس از شش سال، فیلم "گروهبان" ساخته مسعود کیمیایی در سال ۱۳۷۰ در خارج از مسابقه به نمایش درآمد و امیر نادری در دومین حضور خود در ونیز، فیلم "منهتن از روی شماره" را در سال ۱۳۷۲ به عنوان محصول آمریکا در بخش "پنجرهای رو به تصاویر" به نمایش گذاشت.
وقتی کیارستمی به عنوان نخستین سینماگر ایرانی بر مسند داوری ونیز نشست
در پنجاه و دومین دوره جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۳۷۴، عباس کیارستمی به عنوان نخستین سینماگر ایرانی بر مسند داوری بخش رسمی نشست و فیلم "دت یعنی دختر" ساخته ابوالفضل جلیلی در بخش مسابقه رسمی به نمایش درآمد و دو جایزه اوزله طلایی و جایزه یونیسف را کسب کرد.
نگارنده خاطره شیرینی از آن سال به یاد دارد که کیارستمی پیش از آغاز مراسم اختتامیه رو به جلیلی گفت: "امشب روی صحنه اختتامیه «ونیز» نام ابوالفضل و عباس گفته می‌شود".
ابوالفضل جلیلی در سال بعد جشنواره ونیز( ۱۳۷۵)، فیلم "یک داستان واقعی" را در بخش مسابقه به نمایش گذاشت و در پنجاهمین دوره جشنواره در سال ۱۳۷۶، رفیع پیتز، فیلم "فصل پنجم" را در بخش هفته منتقدین ارائه کرد.
محسن مخملباف هم سرانجام در سال ۱۳۷۷ با فیلم "سکوت" در بخش مسابقه ونیز حضور داشت و سه جایزه مدال طلای سنای ایتالیا، جایزه سینمای آینده بهترین فیلم رابطه انسان و طبیعت و تقدیرنامه جایزه سرجیوترازاتی را دریافت کرد.
سه جایزه‌ی بزرگ ونیز برای فیلمهای کیارستمی
عباس کیارستمی نیز پس از بیست و هفت سال بعد از نمایش فیلم کوتاه "نان و کوچه" در سال ۱۳۵۱، با فیلم "باد ما را خواهد برد" و در سال ۱۳۷۸ در بخش مسابقه رسمی ونیز حضور یافت و سه جایزه بزرگ هیات داوران، فیپرشی و هیات داوران جوان را به خود اختصاص داد. فیلم "باران و بومی" رخشان بنی اعتماد هم در بخش سرزمین‌های جدید به روی پرده رفت.
موفق‌ترین سال سینمای ایران در تاریخ ونیز کی بود؟
پنجاه و هفتمین دوره جشنواره فیلم ونیز در سال ۲۰۰۰ میلادی و ۱۳۷۹ شمسی به موفق‌ترین سال سینمای ایران در تاریخ ونیز تبدیل شد. جعفر پناهی با فیلم "دایره" در بخش مسابقه رسمی حضور داشت و شیر طلایی بهترین فیلم جشنواره را برای سینمای ایران به ارمغان آورد.
این فیلم پنج جایزه دیگر نیز در ونیز دریافت کرد، جایزه فیپرشی، جایزه یونیسف، تقدیرنامه کلیسای جهانی، جایزه بهترین بازیگر زن برای مجموعه بازیگران زن فیلم از طرف سندیکای ملی نویسندگان سینمایی ایتالیا و جایزه سرجیوترازاتی. سمیرا مخملباف به عنوان دومین داور ایرانی در بخش مسابقه رسمی حضور داشت و محمد اطبایی داور جایزه جنبی نتپک در ونیز بود.
مرضیه مشکینی هم با اولین ساخته خود، "روزی که زن شدم" در هفته منتقدان" حضور داشت و سه جایزه سینمای آینده برای بهترین فیلم اول، جایزه یونسکو و جایزه ایسوما را گرفت. فیلمهای "تست دموکراسی" ساخته محسن مخملباف، "دختر دایی گمشده" ساخته داریوش مهرجویی و "چگونه سمیرا تخته سیاه را ساخت" ساخته میثم مخملباف در بخش سرزمین‌های جدید و فیلم "طبیعت بی‌جان" (در آینده‌ای نه چندان دور) ساخته نادر تکمیل همایون به عنوان محصول فرانسه در بخش مسابقه فیلمهای کوتاه به نمایش درآمدند.
بابک پیامی با فیلم "رای مخفی" در بخش مسابقه رسمی پنجاه و هشتمین دوره ونیز در سال ۱۳۸۰، حضور داشت و پنج جایزه سینمای آینده برای بهترین کارگردان، جایزه نتپک، جایزه یونیسف، جایزه کلیسای جهانی و جایزه پازینتی را دریافت کرد. جعفر پناهی هم داور بخش فیلمهای اول جشنواره بود.
پنجاه و نهمین دوره جشنواره ونیز در سال ۱۳۸۱ هفت فیلم بلند و کوتاه ایرانی را انتخاب و به نمایش گذاشت.منیژه حکمت با اولین فیلم خود، "زندان زنان" در بخش افق‌ها حضور داشت و ناصر رفایی هم با فیلم اول خود، "امتحان" در هفته منتقدان حضور پیدا کرد.
سمیرا مخملباف با فیلم "خدا ساختن تخریب" که بخشی از مجموعه فیلم ۱۱.۰۹.۰۱ و یا همان "یازده سپتامبر" بود، مهرداد فرید با فیلم کوتاه "بچه های افغان"، فریبرز کامکاری با فیلم بلند "نوار خالی"، حسین طاهری با فیلم کوتاه "مرغ" و سامان سالور با فیلم کوتاه "باد گیسوانت را شانه خواهد زد" در ونیز حضور داشتند و سمیرا مخملباف با ده کارگردان دیگر فیلم "یازده سپتامبر" جایزه یونسکو را دریافت کرد.
شصتمین دوره جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۳۸۲ فیلمهای "ابجد" ساخته ابوالفضل جلیلی، "لذت دیوانگی" ساخته حنا مخملباف، "سکوت بین دو فکر" ساخته بابک پیامی و "پا برهنه تا هرات" ساخته مجید مجیدی را به نمایش گذاشت و بنا بر اعلام دفتر خانه فیلم مخملباف جایزه جوان ترین فیلمساز جهان و جایزه نگاه ویژه سازمان منتقدین فرهنگی زنان ایتالیا به حنا مخملباف اختصاص یافت، هر چند در خبرهای رسمی اعلام جوایز ونیز از این دو جایزه ذکری نشده بود.
در سال ۱۳۸۳ و در شصت و یکمین دوره جشنواره، فیلم "سگ‌های ولگرد" ساخته مرضیه مشکینی در بخش مسابقه، "بیست انگشت" ساخته مانیا اکبری، "ساکنین سرزمین سکوت" ساخته سامان سالور و فیلم کوتاه "همسفر خاموش" ساخته الهام حسین زاده در بخشهای دیگر جشنواره به نمایش درآمده و فیلم "سگ‌های ولگرد" جایزه باز و فیلم "بیست انگشت" جایزه سینمای دیجیتالی را دریافت می‌کنند.
در خبررسانی خانه فیلم مخملباف در آن سال، خبر از دریافت جایزه یونیسف توسط فیلم "سگ‌های ولگرد" داده می‌شود که البته در تمامی خبرهای رسمی اعلام جوایز جشنواره، فیلم "دیوانه خانه" ساخته آندریکو نچالوفسکی این جایزه را دریافت کرده بود.
شصت و دومین دوره جشنواره ونیز که از ۹ تا ۱۹ شهریور ۱۳۸۴ برگزار شد، فیلم "یادداشت بر زمین" اولین ساخته علی محمد قاسمی در بخش هفته منتقدین و فیلم "مرد گاریچی" دومین فیلم بلند رامین بحرانی را به عنوان محصول آمریکا در ونیز به نمایش گذاشت.
جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۳۸۵ تنها فیلم "باز هم سیب می‌خوای" ساخته بایرام فضلی را برای بخش «نیمه شب» در خارج از مسابقه انتخاب کرده و محسن مخملباف هم از اعضای هیات داوران فیلم اول بود.
شصت و چهارمین ونیز بدون ایران
شصت و چهارمین دوره جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۳۸۶ هیچ فیلمی را از ایران در برنامه خود قرار نداد!
اما در شهریور ۱۳۸۷ عباس کیارستمی با فیلم "شیرین" در خارج از مسابقه و امیر نادری با فیلم "وگاس: بر اساس یک داستان واقعی" (محصول آمریکا) در بخش مسابقه رسمی، رامین بحرانی با فیلم "بدرود سولو" (محصول آمریکا) در خارج از مسابقه، بهمن معتمدیان با فیلم "خستگی" در بخش افق‌ها در ونیز حضور داشتند و جایزه ژگر- لو کولتر سینماگر برگزیده سال به عباس کیارستمی، جایزه فیپرشی بهترین فیلم بخشهای افق‌ها و هفته منتقدان به "بدرود سولو" و جایزه بهترین فیلم سینمای آینده و تقدیرنامه هیات داوری کلیسای جهانی به "وگاس..." و جایزه بریان به "خستگی" اعطا شدند.
شصت و ششمین جشنواره فیلم ونیز در شهریور ۱۳۸۸ فیلم "زنان بدون مردان" ساخته شیرین نشاط را به عنوان محصول آلمان در بخش مسابقه به نمایش گذاشت که جایزه شیر نقره‌ای بهترین کارگردانی و جایزه یونیسف را دریافت کرد. رامین بحرانی به عنوان یکی از داوران جایزه فیلم اول در ونیز حضور داشت. فیلم "تهرون" ساخته نادر تکمیل همایون در بخش هفته منتقدان به نمایش درآمد و جایزه بهترین فیلم این بخش را نیز دریافت کرد.
علی کریم نیز با ساخته اول خود، "چاله" به عنوان فیلم اختتامیه و خارج از مسابقه هفته منتقدان حضور داشت.رامین بحرانی فیلم کوتاه "کیسه پلاستیکی" را به عنوان محصول آمریکا در خارج از مسابقه به نمایش درآورد و حنا مخملباف نیز فیلم بلند "روزهای سبز" را در خارج از مسابقه به نمایش گذاشت.
شصت و هفتمین جشنواره فیلم ونیز از ۱۰ تا ۲۰ شهریور ۱۳۸۹ برگزار و فیلم کوتاه "آکوردئون" ساخته جعفر پناهی تنها فیلم ایرانی منتخب جشنواره بود که جایزه «لینامانیاکاپره» را نیز دریافت کرد. شیرین نشاط هم به عنوان یکی از داورهای بخش افق‌ها جشنواره حضور داشت.
شصت و هشتمین دوره جشنواره فیلم ونیز به عنوان آخرین دوره مدیریت مارکو کولر در سال ۱۳۹۰ فیلم "خورش آلو" ساخته مشترک مرجانه ساتراپی و ونسانپارنو را به عنوان محصول فرانسه، بلژیک و آلمان و با بازی گلشیفته فراهانی در بخش مسابقه رسمی به نمایش گذاشت.
فیلم سینمایی "کات" ساخته امیر نادری هم به عنوان محصول ژاپن در بخش افق‌ها به روی پرده رفت. فیلم "این یک فیلم نیست" ساخته مشترک جعفر پناهی و مجتبی میرطهماسب نیز به سیاق اقدام هماهنگ همه جشنواره‌ها در آن سال، در جشنواره فیلم ونیز هم به نمایش درآمد.
شصت و نهمین دوره جشنواره ونیز در شهریور ۱۳۹۱ اولین دوره جشنواره در مدیریت جدید آلبرتو باربرا بود که فیلم "به هر قیمت" ساخته رامین بحرانی را به عنوان محصول آمریکا در بخش مسابقه به نمایش درآورد و "خانه پدری" ساخته کیانوش عیاری نیز در بخش افق‌ها به روی پرده رفت. امیر نادری نیز به عنوان یکی از داوران بخش افق‌ها در ونیز حضور داشت.
هفتادمین دوره جشنواره از ۶ تا ۱۶ شهریور ۱۳۹۲ برگزار و از هفتاد سینماگر سراسر جهان و از جمله عباس کیارستمی درخواست می‌کند در این فیلم مشارکت کنند که یک فیلم یک دقیقه و ۲۵ ثانیه‌ای از این سینماگر سرشناس در ونیز به نمایش در می‌آید.
شهرام مکری نیز با فیلم "ماهی و گربه" در بخش افق‌ها حضور داشته و جایزه هیات داوران را برای نوآوری و خلاقیت دریافت می‌کند. گلشیفته فراهانی نیز در میان اعضای هیات داوری بخش افق‌ها حضور دارد که ریاست آن را پل شرایدر به عهده دارد. این فیلمنامه‌نویس و کارگردان شهیر آمریکایی که شیفته فیلم "ماهی و گربه" بود در مهمانی شب اختتامیه شهرام مکری را رها نمی‌کرد و از او درباره چگونگی ساخت فیلم در شماری از سکانس‌ها پرسش داشت!
ونیز هفتاد و یکم با «قصه‌های» ایرانی ماندگار شد
در هفتاد و یکمین دوره جشنواره ونیز در سال ۱۳۹۳، رخشان بنی اعتماد در جشنواره ونیز و این‌بار با فیلم بلند "قصه ها" در بخش مسابقه رسمی حضور پیدا کرده و جایزه بهترین فیلمنامه را نیز دریافت کرد. در همین بخش، رامین بحرانی سینماگر ایرانی مقیم آمریکا بار دیگر با فیلم "۹۹ خانه" در ونیز حضور داشت که دو جایزه کلیسای جهانی و ویتوریوونتو را نیز دریافت می‌کند.
رامین بحرانی فیلم مستند "حالتو جا بیار" را نیز در خارج از مسابقه به نمایش گذاشت. فیلم سینمایی "ملبورن"، اولین ساخته نیما جاویدی نیز به عنوان فیلم افتتاحیه بخش هفته منتقدین به روی پرده رفت. بهمن قبادی نیز در فیلم "کلامی با خدا" که ساخته ۹ کارگردان مختلف و محصول مکزیک و آمریکا است مشارکت داشت که در بخش خارج از مسابقه به نمایش در آمدند.
محسن مخملباف هم با فیلم "پرزیدنت" به عنوان محصول گرجستان، فرانسه، انگلستان و آلمان در بخش افق‌ها حضور داشت. علی عسگری هم با فیلم "بچه" به عنوان محصول ایران و ایتالیا در بخش فیلمهای کوتاه جشنواره حضور داشت. امیر نادری هم با فیلم مستند ۲۱۰ دقیقه‌ای "میزانسن با آرتور پن" (محصول آمریکا) در بخش کلاسیک‌های ونیز حضور داشت.
جشنواره فیلم ونیز در شهریور ۱۳۹۴ فیلم اول سینمایی وحید جلیلوند، "چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت" را در بخش افق‌ها به نمایش می‌گذارد و این فیلم جایزه فیپرشی را برای بهترین فیلم بخش افق‌ها و هفته منتقدین و جایزه "اینتر فیلم" را دریافت می‌کند. محسن مخملباف هم اولین جایزه روبربرسون جشنواره ونیز را برای یک عمر دستاورد هنری دریافت می‌کند.
ونیز هفتاد و سوم به عباس کیارستمی تقدیم شد
ونیز هفتاد و سوم از ۱۰ تا ۲۰ شهریور ۱۳۹۵ برگزار شده و این دوره از جشنواره به عباس کیارستمی تقدیم شد.فیلم "منو خونه ببر" و یکی از اپیزودهای "۲۴ فریم" به همراه فیلم مستند "۷۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه با عباس کیارستمی" ساخته سیف الله صمدیان در روز افتتاحیه جشنواره به نمایش در آمده و آلبرتو باربرا در سخنانی به ستایش عباس کیارستمی پرداخت.
فیلم "دار و دسته بد" دومین فیلم بلند آنا لیلی امانپور به عنوان محصول آمریکا در بخش مسابقه رسمی حضور داشت و جایزه ویژه هیات داوران را دریافت کرد. فیلم "کوه" امیر نادری (ایتالیا، آمریکا، فرانسه) نیز در بخش خارج از مسابقه به نمایش درآمد. پرویز شهبازی هم با فیلم "مالاریا" در بخش افق‌ها حضور پیدا کرد. هفته منتقدین هم فیلم "طبل" (ایران و فرانسه) را برای برنامه رقابتی‌اش انتخاب کرد.
بخش کلاسیک‌های ونیز با فیلم "شب‌های زاینده رود" افتتاح و فیلم مستند محصول ایتالیا فریبرز کامکاری با عنوان "آب و شکر: کارلو دی پالما، رنگ‌های زندگی" را هم به نمایش گذاشت. شرکت معروف ساعت سازی "ژگر- لو کولتر" سوییس که از سال ۱۳۸۵ و با همکاری جشنواره فیلم ونیز جایزه سالانه خود را در طول جشنواره به یک فیلمساز که مشارکت مهمی در سینمای معاصر جهان داشته‌اند، اهدا می‌کند در این مقطع جایزه سال ۱۳۹۵ خود را به امیر نادری اعطا کرد.
تاکشیکیتانو سینماگر صاحب نام ژاپنی در سال ۱۳۸۵، عباس کیارستمی در سال ۱۳۸۶، انیس واردا در ۱۳۸۷، سیلوستراستالون در ۱۳۸۸، مانی راتنام سینماگر مولف هندی در ۱۳۸۹، آل پاچینو در ۱۳۹۰، اسپایک لی در ۱۳۹۱، اتورهاسکولا در ۱۳۹۲، جیمز فرانکو در ۱۳۹۳، بریان دو پالما در ۱۳۹۴ این جایزه را دریافت داشته بودند.
امسال ونیز چگونه از سینمای ایران میزبانی می‌کند؟
هفتاد و چهارمین دوره جشنواره ونیز فیلم "بدون تاریخ، بدون امضا" ساخته وحید جلیلوند، فیلم "ناپدید شدن" ساخته علی عسگری و "آیه‌های فراموشی" ساخته علیرضا خاتمی (فرانسه، آلمان، هلند، شیلی) را برای بخش افق‌ها انتخاب کرده است.
بخش روزهای ونیز برای نخستین‌بار فیلمی از یک سینماگر ایرانی را برای برنامه خود برگزیده و شیرین نشاط با "در جستجوی ام کلثوم" (آلمان، اتریش، ایتالیا) در این بخش حضور خواهد داشت. رخشان بنی اعتماد هم به عنوان یکی از اعضای هیات داوری بخش افق‌ها در جشنواره ونیز حضور دارد.
۹۴ فیلم از سینمای ایران در ۳۲ دوره از ۷۴ دوره‌ی ونیز
سینماگران ایرانی تاکنون با ۹۴ عنوان فیلم در ۳۲ دوره از ۷۴ دوره جشنواره فیلم ونیز حضور داشته‌اند که ۷۱ فیلم محصول سینمای ایران و ۲۳ فیلم محصول دیگر کشورها بوده‌اند. از ۷۱ فیلم محصول ایران، ۶۳ فیلم از محصولات رسمی و دارای مجوز بوده و تنها ۸ فیلم بدون مجوز به جشنواره ونیز راه پیدا کرده‌اند.
سینماگران ایرانی حضور یافته در جشنواره ونیز تاکنون ۵۰ جایزه از این جشنواره دریافت کرده‌اند که ۴۰ جایزه برای محصولات تولید شده در ایران و ۱۰ جایزه برای تولیدات دیگر کشورها بوده است. ده داوری نیز برای سینماگران ایرانی در بخشهای مختلف جشنواره فیلم ونیز محقق شده است.
کدام سینماگر ایرانی رکوردار حضور در ونیز است؟
تاکنون ۵۴ سینماگر ایرانی در جشنواره ونیز فیلم داشته‌اند که عباس کیارستمی، امیر نادری و رامین بحرانی هر یک با شش فیلم، ابراهیم گلستان با پنج فیلم، ناصر تقوایی و محسن مخملباف هر یک با چهار فیلم، داریوش مهرجویی، ابوالفضل جلیلی، جعفر پناهی با سه فیلم، سهراب شهید ثالث، رخشان بنی اعتماد، مرضیه مشکینی، نادر تکمیل همایون، بابک پیامی، فریبرز کامکاری، حنا مخملباف، سامان سالور، شیرین نشاط، علی عسگری و وحید جلیلوند با دو فیلم و مصطفی فرزانه، هژیر داریوش، بهرام بیضایی، آربی آوانسیان، احمد فاروقی قاجار، هوشنگ شفتی، بهرام ری پور، منوچهر طیاب، مسعود کیمیایی، رفیع پیتز، میثم مخملباف، منیژه حکمت، ناصر رفایی، سمیرا مخملباف، مهرداد فرید، حسین طاهری، مجید مجیدی، مانیا اکبری، الهام حسین زاده، علی محمد قاسمی، بایرامفضلی، بهمن معتمدیان، علی کریم، مرجانه ساتراپی، مجتبی میرطهماسب، کیانوش عیاری، شهرام مکری، نیما جاویدی، بهمن قبادی، سیف الله صمدیان، آنا لیلی امانپور، پرویز شهبازی، کیوان کریمی و علیرضا خاتمی با یک فیلم بوده‌اند.
- 14
- 1
