اشکان خطیبی: مردم دل‌تنگ صحنه هستند

اشکان خطیبی، بازگشتی درخشان به عرصه‌های صحنه و تصویر داشته است. او بعد از هشت سال دوری، با «خاتون» به شبکه نمایش خانگی آمده و  بازی تحسین‌برانگیزی ارائه داده است. این بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، نقش «شیرزاد ملک»، ارتشی سخت‌گیر و کاریزماتیکی را ایفا کرده و توانسته هم نظر مخاطبان و هم منتقدان را جلب کند. هنرنمایی باورپذیر و تعلیق موجود در بازی اشکان خطیبی، تمجید بسیاری از اهالی فن را به دنبال داشته است.

او در تجربه‌ای متفاوت، دو نمایش به نام‌های «پزشک نازنین» و «چخوف‌خوانی زیر نظر نماینده فدراسیون روسیه» را هم به روی صحنه برده؛ این بار با گروهی از نوجوانان و بدون بهره‌گیری از بازیگران حرفه‌ای تئاتر. اشکان خطیبی در گفت‌وگو با «همدلی» از چرایی همکاری با نوجوانان گفت و در ادامه درباره «خاتون» صحبت کرد. ماحصل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

 شما در جدیدترین تجربه، دو نمایش را با حضور نوجوانان به روی صحنه تئاتر برده‌اید. چه شد به سراغ این گروه سنی رفتید؟

من مدتی در انگلیس زندگی کردم و در آنجا فرصت همکاری با نوجوانان را یافتم. بعد از بازگشت به ایران، امکان آموزش به نوجوانان ایرانی در مؤسسه «بامداد» فراهم شد. آرام‌آرام پیش رفتیم و بعد از چند سال کار به نقطه امروزی رسیدیم.

 آیا آموزش به این بچه‌ها در آموزشگاه، هزینه‌های سنگینی به دنبال دارد؟

نه، به‌هیچ‌عنوان. کلاس‌های من همیشه وضعیت مشخصی داشته است. البته اکنون دیگر کلاسی برگزار نمی‌کنم، اما کلاس‌هایم باوجوداینکه همیشه تعداد زیادی از علاقه‌مندان در نوبت هستند، هیچ‌وقت کلاس‌های گرانی به‌حساب نیامده‌اند. فارغ از این موضوع؛ لازم است یک‌بار برای همیشه به موضوعی اشاره کنم. فقط ثبت‌نام دوره آموزشی بچه‌ها در آموزشگاه انجام می‌شود. از زمانی که من شروع به کار با آن‌ها می‌کنم، دوره‌ای نزدیک به دو سال زمان می‌برد. بعدازاین دوره، هنرجویان آماده هستند تا با آن‌ها تمرین تئاتر را آغاز کنیم. در دوره‌ای که من با آن‌ها تمرین می‌کنم هنرجویان در جایی ثبت‌نام نمی‌کنند. آن‌ها شبیه به یک گروه نمایشی هستند و آموزشگاه؛ چه «بامداد» و چه هر جای دیگری که در آن درس می‌دهم، پلاتوی خود را در اختیار من قرار می‌دهد تا بتوانم با بچه‌ها تمرین کنم، بنابراین بچه‌ها حتی بعد از اتمام دوره آموزشی بابت اینکه در تمرینات شرکت می‌کنند، پولی نمی‌پردازند.

 آموزشگاه هم به شما دستمزد می‌دهد؟

طبیعتاً دستمزد می‌دهد. مگر می‌شود کسی رایگان به آموزش بپردازد؟ سازوکار تئاتر، سازوکاری بسیار آسان و راحت است. تئاتر به‌هیچ‌وجه سازوکار عجیب و پیچیده‌ای ندارد. اگر شما به‌مرورزمان یاد گرفته باشید که نمایش خود را چگونه به روی صحنه ببرید، همه جوانب کار ازجمله مباحث مالی مشخص خواهد بود. اینکه من در جاهایی زیاده‌روی می‌کنم و دستمزد خودم را فاکتور می‌گیرم، به این خاطر است که بتوانم به کیفیت بهتری برسم، وگرنه طبیعتاً من نیز دغدغه‌های اقتصادی دارم، اما سعی می‌کنم این دغدغه‌ها را درست و در سر جای خودش خرج کنم.

 در نمایش‌هایی که روی صحنه دارید، میزانسن و دکور به‌قدری سنگین بود که بخواهید به سراغ طراح صحنه و لباسی مانند سهیل دانش اشراقی بروید؟

طراح این کار از اساس خودم هستم. آنچه روی صحنه به‌عنوان دکور، لباس، حرکت و نگارش متن می‌بینید و هر آنچه هست، کار خودم است؛ کار خیلی سختی هم نیست. اسم گروه نمایشی که با هنرجویانم دارم «چهارپایه» است و اساساً بر مبنای کار با چهارپایه و احجام مکعبی شکل می‌گیرد، به همین خاطر کار عجیب‌وغریب و دشواری پیش روی ما نبوده است. هر آنچه هست جادوی صحنه و بازیگر است و دیگر مسائل به لحاظ فرم تکنیکال، چندان آن‌چنانی نیست. البته شاید به لحاظ آنچه در پس فرم وجود دارد، آن‌چنانی باشد، ولی ازنظر ظاهری و فرم خیلی پیچیده نیست که لازم باشد حتماً یک طراح مثل «سهیل» کار طراحی را انجام دهد.

 چرا نمایش شما به‌جز هنرجویان نوجوان که البته بسیار درخشان ظاهر شده‌اند، بازیگر حرفه‌ای ندارد؟

برای دو نمایش «پزشک نازنین» و «چخوف‌خوانی زیر نظر نماینده فدراسیون روسیه» بدون استثنا از هنرجویان خودم استفاده کردم. آنچه در ذهن داشتم تنها با بهره‌گیری از بچه‌های گروه میسر بود. این دو نمایش از اساس به همین شیوه باید پیش می‌رفت و فکر می‌کنم نتیجه مطلوب و موردنظرم هم به‌دست‌آمده است.

 چندی پیش امیر دژاکام، بازیگر و کارگردان تئاتر از شما به‌عنوان بازیگری متفاوت نام برد و نقشتان در سریال «خاتون» را ستود. آیا «خاتون» برای شخص شما نیز تجربه‌ای متفاوت به شمار می‌رود؟

امیر دژاکام، استاد من است. دوست ندارم درباره «خاتون» و نقش خودم صحبت کنم. این مجموعه در حال پخش است، قسمت‌هایی بیرون آمده، مردم می‌بینند و نظر می‌دهند. من کارم را انجام داده‌ام.

 از نگاه خودتان، تجربه موفق و متفاوتی بوده است؟

من تمام تلاشم را به کار گرفتم. به‌هرحال هشت سال از عرصه تصویر دور بودم و در بازگشت، همه سعی خود را کردم تا آنچه فکر می‌کنم درست است اتفاق بیفتد. بقیه مسائل به تماشاگر بستگی دارد. در مجموع «خاتون» برای من تجربه دشواری بود.

 آناهیتا درگاهی، همسر شما با فیلم تحسین‌شده «مرد بازنده» در جشنواره چهلم فجر حضور دارد، اما شما همان‌طور که اشاره کردید دوری طولانی‌مدتی از عرصه تصویر داشته‌اید. «خاتون» چه ویژگی‌های برجسته‌ای داشت که تصمیم گرفتید بار دیگر جلوی دوربین بروید؟

من بازیگری جلوی دوربین را ترک کرده و به حال خودش گذاشته بودم. با «خاتون» دوباره برگشتم و کار تصویری را تجربه کردم. باید ببینیم در ادامه چه پیش خواهد آمد. همان‌طور که گفتم هشت سال از کار تصویر فاصله داشتم و بعد تصمیم گرفتم بار دیگر جلوی دوربین بروم. با خودم گفتم: «بروم و ببینم این بار چه می‌شود.» اکنون باید صبر کنم و ببینم چه بر سر راهم قرار می‌گیرد. دوری من از تصویر کاملاً خودخواسته و دقیقاً برخاسته از انتخابم بوده است.

 فکر می‌کنید هنر به‌ویژه تئاتر بعد از کرونا چه مسیری را طی می‌کند و اصلاً به روزگار پیش از شیوع این ویروس، بازمی‌گردد؟

در حوزه سینما، زمان زیادی لازم خواهد بود تا شرایط به روزهای پیش از کرونا برگردد. چندین و چند دلیل هم دارد، اما بهتر است واردش نشویم، چون هم در حوزه تخصصی من نیست و هم راه چاره‌ای برایش ندارم، ولی در دو حوزه نمایش و کنسرت، قطع به‌یقین می‌گویم سال آینده متفاوت خواهد بود. دلیلش هم این است که فارغ از اینکه خود اجراکنندگان در هر دو حوزه موسیقی و نمایش از وضعیت کنونی خسته شده‌اند و دل‌تنگ صحنه هستند، مردم هم دلشان می‌خواهد دوباره در سالن‌های کنسرت و تئاتر حضور پیدا کنند.

همچنین باید بگویم دم آن گروه‌های جوان گرم که در طول یک سال و نیم اخیر چراغ صحنه‌ها را روشن نگه داشته‌اند. آن‌ها کار دشوار و ترسناکی انجام داده‌اند. خودم جرأت انجام چنین کاری را نداشتم. این گروه‌های جوان به من جرأت دادند تا دو نمایشی که اکنون روی صحنه دارم را به مرحله اجرا برسانم. استقبالی که مردم در طول یک سال اخیر از نمایش‌های روی صحنه کرده‌اند، چه نمایش‌هایی که کیفیت خوبی داشته‌اند و چه نمایش‌هایی که مطلقاً از کیفیت مطلوبی برخوردار نبوده‌اند و تماشاچی به صرف حمایت در سالن حضور پیدا کرده است؛ خودش نشان می‌دهد مردم دل‌تنگ صحنه هستند. مطمئنم سال آینده سال متفاوتی خواهد بود. البته نشانه‌های این تغییر از همین حالا هم قابل‌مشاهده است، اما همان‌طور که اشاره کردم مطمئناً برای سینما وضعیت فرق خواهد کرد.