ایران در مسیر تجارت‌ آزاد

مسیرهای تجارت آزاد برای ایران در حال گشایش است و ابعاد تجارت آزاد ایران و اوراسیا تا نیمه اول سال آینده گسترده‌تر خواهد شد. قرارداد تجارت آزاد ایران با اوراسیا نخستین قرارداد تجارت آزاد کشور با چند ملیت است. حجم تجارت بازار اوراسیا ۷۰۰ میلیارد دلار است و با توجه به اینکه چین و ترکیه به عنوان رقبای ایران تجارت آزاد با اوراسیا ندارند، بنابراین امضای توافقنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا فرصت بسیار مناسبی برای حوزه تجارت ایران خواهد بود.

به گفته رییس سازمان توسعه تجارت با توجه به مقدماتی که برای توسعه صادرات ایران فراهم‌شده و آمارهایی که تاکنون به دست آمده پیش‌بینی می‌شود که رقم صادرات ایران تا پایان سال به ۵۲ میلیارد دلار برسد. ایران در حال حاضر در حال بررسی و مذاکره برای برقراری تجارت آزاد با ونزوئلا و برقراری تجارت آزاد با توافقی با حوزه غرب آفریقاست. در این میان بر اساس پیش‌بینی‌ها تجارت خارجی ایران و قاره آفریقا تا پایان امسال به ۲/۱ دلار خواهد رسید که ۹۵ درصد آن صادرات ایران به کشورهای آفریقایی است.

برقراری تجارت آزاد با اوراسیا در تابستان ۱۴۰۲

علیرضا پیمان‌پاک دیروز در نشست خبری که در وزارت صمت برگزار شد با اشاره به اینکه مشکل صادرکنندگان در بازارهای بین‌المللی به خصوص در رقابت با ترکیه عدم رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی است، اظهار کرد: به‌ واسطه نرخ بالای گمرکی و عوارض و سود بازرگانی قیمت تمام‌شده کالای صادراتی گران تمام می‌شود، بنابراین کالاهای صادراتی ایرانی قدرت رقابت نداشتند.

معاون وزیر صمت اظهار کرد: بنابراین حل مشکل این بخش از طریق انعقاد قراردادهای تعرفه ترجیحی و آزاد امکان‌پذیر بود که بر این اساس مذاکرات لازم و اقداماتی انجام شد ‌و قرارداد تجارت آزاد ایران با اوراسیا به امضا رسید که این اولین قرارداد تجارت آزاد ایران با چند ملیت بود.

رییس سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه بر این اساس ۹۰ درصد کدهای کالایی کشور در این موافقتنامه در لاین سبز قرار گرفته و توافق‌شده که تعرفه صفر شود، گفت: امیدواریم این قرارداد طی ۸ تا ۹ ماه آینده اجرایی شده و به نظر می‌رسد که در اواخر تابستان سال آینده انجام شود. پیمان‌پاک عنوان کرد: در این راستا همچنین در حوزه «آ‌سه‌آن» قرارداد تعرفه تجارت ترجیحی با اندونزی آماده‌شده و امیدواریم در سفر وزیر به این کشور، این قرارداد امضا شود.

تجارت آزاد با ونزوئلا در دستور کار

وی افزود: بحث تجارت ترجیحی با پاکستان نیز متوقف شده بود که با رفع محدودیت‌ها امیدواریم این موضوع هم نهایی شود. همچنین در حال بررسی و مذاکره برای برقراری تجارت آزاد با ونزوئلا و برقراری تجارت آزاد یا توافقی با حوزه غرب آفریقا هستیم.

پیمان‌پاک در ادامه در رابطه با اقدامات انجام شده برای توسعه تجارت به کشورهای آفریقایی گفت: تجارت خارجی ایران و قاره آفریقا تا پایان امسال به ۲/۱ دلار خواهد رسید که ۹۵درصد آن صادرات ایران به کشورهای آفریقایی است.

وی اظهار کرد: در برخی بازارهای بکر صادراتی از سوی بخش دولتی و خصوصی هیچ اقدامی انجام نشده است، بنابراین در حوزه توسعه تجارت با قاره آفریقا اقدامات مختلفی از جمله شناخت بازار، برگزاری همایش بود و همچنین اعزام هیات برای مراودات تجاری ایران و غرب آفریقا آغاز شده است که با توجه به حضور مقامات مسوول کشورهای غرب آفریقا پیش‌بینی می‌شود بیش از ۲ میلیارد دلار قرارداد و موافقتنامه به امضا برسد.

فعال شدن ۸ مرکز تجاری در آفریقا

معاون وزیر صمت اظهار کرد: ۸ مرکز تجاری در آفریقا نیز ایجاد شده که از جمله مراکز تجاری فعال است که امیدواریم مجوز دائمی را دریافت کنند. همچنین سه رایزن بازرگانی به سه کشور آفریقایی کنیا، آفریقای‌جنوبی و الجزایر فرستاده‌ایم در حالی که پیش از این در کشورهای آفریقایی رایزن بازرگانی نداشتیم.

وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۱ در حدود ۶۰۰ درصد رشد خدمات فنی و مهندسی به قاره‌آفریقا داشته‌ایم، گفت: بر این اساس بیش از ۳ برابر صادرات خدمات فنی و مهندسی در سال‌های ۹۱ و ۹۲ به کشورهای آفریقا داشته‌ایم. پیمان‌پاک در این خصوص گفت: اداره کل تخصصی آفریقا در سازمان توسعه تجارت ایران ایجاد شده است و همین باعث تمرکز روی این حوزه خواهد شد. وی افزود: صادرات کشور در ۱۰ ماهه ابتدای امسال ۳/۴۵ میلیارد دلار بوده که از لحاظ ارزشی حدود ۱۸ درصد رشد و از لحاظ وزنی ۳ درصد رشد داشته است.

پیمان‌پاک اعلام کرد: در حوزه صادرات معدن و صنایع معدنی اگرچه ۵ درصد کاهش صادرات داشته‌ایم، اما به لحاظ وزنی صادرات در این بخش ۵ درصد افزایش یافته که این موضوع ناشی از کاهش قیمت‌ها در بازارهای بین‌المللی بوده است.

پیش‌بینی ثبت رکورد ۵۲ میلیارد دلاری صادرات

معاون وزیر صمت اظهار کرد: در حوزه صنعت حدودا ۱۴ درصد رشد ارزش صادرات داشته‌ایم اما در حوزه کشاورزی هم در وزن و هم به لحاظ ارزشی کاهش صادرات داشته‌ایم. وی اضافه کرد: پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال صادرات غیرنفتی کشور به ۵۲ میلیارد دلار برسد. معاون وزیر صمت اظهار کرد: با وجود مشکلات فراوان مانند آزاد‌سازی نرخ ارز، معضل کمبود انرژی و قطعی برق صنایع و حذف ارز ترجیحی، جنگ روسیه و اوکراین، کاهش قیمت محصولات فلزی و همچنین اغتشاشات ماه‌های گذشته صادرات غیرنفتی ایران با همراهی تجار و فعالان اقتصاد افزایش یافته است.

افزایش صادرات غیرنفتی

پیمان‌پاک تاکید کرد: با وجود مشکلات فراوان مانند آزادسازی نرخ ارز، حذف ارز ترجیحی، معضل کمبود انرژی و قطعی برق صنایع، جنگ سوریه و اوکراین، کاهش قیمت محصولات فلزی و اخلال در سفر هیات‌های تجاری به دنبال ناآرامی‌های ماه‌های اخیر، صادرات غیرنفتی با همراهی تجار و فعالان اقتصادی پیشرفت داشت.

راه‌اندازی مراکز تجاری در کشورهای هدف

پیمان‌پاک با اشاره به موضوع تجارت آزاد ایران و اوراسیا عنوان کرد: مهم‌ترین مساله در برقراری تجارت آزاد یا تعرفه ترجیحی مکمل بودن اقتصاد ما با کشورهای هدف تجاری است. معاون وزیر صنعت افزود: حجم تجارت بازار اوراسیا ۷۰۰ میلیارد دلار است و با توجه به اینکه چین و ترکیه به عنوان رقبای ایران تجارت آزاد با اوراسیا ندارند، بنابراین امضای توافقنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا فرصت بسیار مناسبی برای حوزه تجارت ایران خواهد بود.

وی در ادامه با بیان اینکه تجارت در حوزه برند حلال مغفول مانده است، عنوان کرد: بنابراین با تشکیل یک کمیته‌ای در حوزه برند حلال نیز اقدامات اولیه انجام شده و باید به این نکته توجه کرد که در این حوزه بیش از هزار میلیارد دلار گردش مالی در دنیا وجود دارد.

پیمان‌پاک با بیان اینکه در دولت سیزدهم به جز یکی دو مورد در حوزه دام ممنوعیت صادراتی دیگر نداشته‌ایم، گفت: ما از عوارض صادراتی برای تنظیم بازار استفاده می‌کنیم و به دنبال ممنوعیت صادرات نیستیم، اما تا زمانی که طرز فکر این‌گونه باشد که مازاد تولید باید صادر شود همچنان با مشکل مواجه خواهیم بود.

وی در رابطه با مسائل و مشکلات مربوط به لجستیک اشاره کرد و گفت: در بخش حمل‌و‌نقل دریایی نیز مشکلاتی وجود دارد و متاسفانه در دریای خزر با کمبود ناوگان حمل‌و‌نقل روبه‌رو هستیم. برای رفع این مسائل نیز با استفاده از تسهیلات و همکاری‌ بانک‌ها با بخش خصوصی اقداماتی صورت گرفته است.

معاون وزیر صمت افزود: صندوق ضمانت صادرات ایران با بیش از ۱۰ کشور مقصد قرارداد تعهدآور امضا کرده است و بنابراین با تاییدیه صندوق ضمانت بیمه‌نامه و ضمانت‌نامه برای کالاهای ایرانی و بالعکس صادر می‌شود. بنابراین ریسک صندوق کاهش و گسترده فعالیت‌های صندوق نیز افزایش یافته است.

بازگشت ارز حاصل از صادرات

وی در رابطه با بازگشت ارز صادراتی گفت: سال گذشته که فاصله بین نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد زیاد نبود، براساس اعلام بانک مرکزی بیش از ۸۰ درصد ارز صادرات به کشور برگشت. وی اظهار کرد: ما نمی‌توانیم پیمان‌سپاری ارز را حذف کنیم، اما باید فرآیند را تسهیل کرد. به عنوان مثال با کمک بانک‌های تجاری تلاش می‌کنیم ارز در خارج به این بانک‌ها انتقال یابد و بانک‌ها ارز را به کشور بازگردانند.

وی درخصوص روابط بانکی ایران و روسیه گفت: سیستم بانکی دو کشور برقرار نبود، بلکه میربیزنس بانک را داشتیم و پیام‌رسان میربیزنس بانک نیز با بانک ملی برقرار نبود، اما با برقراری پیام‌رسان‌های اکنون بانک‌های تجاری ما می‌توانند دستور پرداخت بدهند و این دستور پرداخت فقط در رابطه با ارز نیست بلکه اکنون می‌توانیم با کشورهای اوراسیا و خصوصا روسیه ال‌سی گشایش کنیم.

رییس سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به جنگ روسیه و اوکراین گفت: بعد از این جنگ کشورهای مختلفی روابط تجاری خود را با روسیه گسترش دادند و هیچ کاری نیز به مسائل سیاسی نداشتند، در حالی که ما انواع و اقسام انتقادات و حرف‌های بی‌پشتوانه را شنیدیم و فقط از منظر اینکه گروهی می‌خواهند تسویه حساب سیاسی کنند در نتیجه باید تسویه حساب‌های سیاسی را به حوزه‌های دیگر منتقل و از ظرفیت‌های اقتصادی استفاده کنیم.

پیمان‌پاک با تاکید بر لزوم تجارت خارجی اظهار کرد: دلار حوزه اوراسیا و آفریقا هیچ فرقی با دلار سایر کشورها ندارد، بنابراین برای ما باید توسعه تجارت و افزایش درآمد تجاری اهمیت داشته باشد.

وی عنوان کرد: ترکیه و امارات طی سال‌های اخیر با ما قرابت سیاسی نداشتند، اما از تحریم‌های ایران در ۸ سال گذشته استفاده و درآمد اقتصادی کسب کردند، بنابراین ما در سازمان توسعه تجارت کاملا بی‌توجه به تحلیل‌سازی سیاسی وظیفه خود می‌دانیم که زیرساخت‌ها را برای توسعه تجارت فراهم آوریم و بنابراین بازار بزرگ روسیه مورد توجه تجار ایرانی است.

رشد ۳۰ درصدی تجارت با روسیه

پیمان‌پاک با بیان اینکه در حوزه روابط با روسیه ۳۰ درصد رشد صادرات داشته‌ایم، گفت: عوامل مختلفی بر این موضوع موثر بوده که یکی از این موارد بحث لجستیک بوده زیرا در این زمینه مشکلات فراوانی وجود دارد.

وی با اشاره به کارشکنی‌ها در ارتباط تجاری با روسیه اضافه کرد: اگر کشتیرانی ما کشتی‌های «رورو» را خریداری کرده بود، امروز در حوزه آذربایجان کمتر با مشکل مواجه بودیم و نمی‌گفتیم چرا از بازار خوبی که در روسیه ایجاد شده به خوبی استفاده نمی‌کنیم.

پیمان‌پاک با اشاره به تهاتر گفت: از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون بیش از ۲ میلیارد دلار تهاتر انجام شده. البته تهاتر نفت و نهاده جدا است و دولت آن را انجام می‌دهد. در تهاتر بخش خصوصی اگر تهاتری زیان‌آور باشد هیچ‌وقت بخش خصوصی آن را انجام نمی‌دهد بنابراین وقتی سازوکار تهاتر ایجاد می‌شود قطعا تاجر کالا را به قیمت مناسب می‌فروشد و کالایی هم با قیمت مناسب وارد می‌کند که در نهایت برآیند سود تاجر افزایش می‌یابد و در نتیجه اگر تهاتر زیان داشت هیچ‌وقت تجار آن را استفاده نمی‌کردند.

استفاده از رمزارز در تجارت تا پایان سال

معاون وزیر صمت در مورد استفاده از رمزارزها برای واردات گفت: یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم ایجاد زیرساخت برای استفاده از رمزارزهاست که در این بخش دو مشکل وجود داشت؛ یکی مشکل قانونی بود که این مشکل حل شده است و مساله دوم ایجاد یک سازوکار و نرم‌افزار‌ آی‌تی مشابه ساختار نیما بود که این رمز‌ارز در آنجا استفاده شود که با مشارکت اتاق بازرگانی این زیرساخت ایجاد شده است و منتظر اعلام حساب واسط ریالی از سوی بانک مرکزی هستیم و پس از آن به صورت رسمی با رمز‌ارز واردات انجام می‌شود.

وی اضافه کرد: تاکنون نیز با استفاده از رمز‌ارز حدود ۵۰ میلیون دلار به صورت پایلوت با همکاری بانک مرکزی واردات انجام شده است و با تایید حساب ریالی از سوی بانک مرکزی تا دو، سه هفته آینده فرآیند بهره‌برداری از رمز‌ارز در تجارت تا پایان سال به صورت رسمی آغاز می‌شود.