تریبون‌های نماز جمعه در چالش نرده

سوم بهمن ماه بود که خبر آمد سیدمحمد آل‌هاشم، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز خواسته است نرده‌هایی که داخل مصلای این شهر صف «مسئولان» را از «مردم» جدا می‌کند برداشته شود. این اقدام با استقبال امامان جمعه برخی شهرها از جمله مشهد، گرگان و کرمان مواجه شد. اما ورای چنین اقدامی – که با استقبال بسیاری از ناظران نیز روبه‌رو شد – اقدام امام جمعه تبریز به بحث‌های فراوانی پیرامون کارکردها و جایگاه این تریبون دامن زده است. بحث‌هایی که محور آن‌ها لزوم اراده برای اصلاح این تریبون است.

سیدمهدی طباطبایی، از وعاظ معروف تهران در گفت‌وگو با شفقنا از این می‌گوید که «نماز جمعه باید مختصر باشد؛ امام جمعه باید عادل باشد؛ کلمات امام جمعه باید دلنشین، عمومی و ارشاد باشد نه اینکه غیبت، تهمت، افترا، خودبینی، خودپسندی و تعریف از اشخاص باشد.» سیدرضا اکرمی، عضو جامعه روحانیت مبارز نیز در گفت‌وگو با خبرآنلاین به رغم اینکه اقدام امام جمعه مشهد را مثبت ارزیابی می‌کند، اما معتقد است «رسانه‎ها گاهی مسائل اساسی کشور را که مساله بیکاری، نقدینگی سرگردان، طلاق، اعتیاد و... است، رها می‌کنند و به دنبال این می‌روند که در نمازجمعه نرده‌ای باشد یا نباشد.» اظهارات این دو روحانی در ادامه می‌آید. 

سیدمهدی طباطبایی: نماز جمعه فعلی را تشریفاتی می‌دانم 

امروز اصلا به نماز جمعه مورد تاکید امام خمینی(ره) و انقلاب نزدیک نیستیم، در زمان غیبت امام زمان(عج) شیعه نماز جمعه نداشت، بعد از آنکه خواندن نماز جمعه مرسوم شد، برخی علما می گویند که برای احتیاط نماز ظهر را هم بخوانید. 

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به نظرمان رسید چون ماهیت این انقلاب اسلامی است و برای حفظ نظام جمهوری اسلامی نماز جمعه بخوانیم، تا یک مدتی پس از پیروزی انقلاب نماز جمعه ما بسیار خوب بود، اما نماز جمعه کم کم مسیرش و جهت گیری تغییر کرد. 

اگر عکس های نماز جمعه را نگاه کنید و سال‌ها را با هم مقایسه کنید متوجه می شوید تغییرات چقدر است حتی به طور مثال میله کشیدن معنا ندارد، در نماز جمعه همه نمازگزاران باید با هم باشند، نه اینکه میان رجال و سایر مردم تفاوت قائل شوند، چه اشکالی دارد که مردم نزدیک امام جمعه باشند!؟ 

نماز جمعه باید مختصر باشد، امام جمعه باید عادل باشد، کلمات امام جمعه باید دلنشین، عمومی و ارشاد باشد نه اینکه غیبت، تهمت، افترا، خودبینی، خودپسندی و تعریف از اشخاص باشد. جای این مسایل در نماز جمعه نیست و هر جا این نمونه ها را دیدید، این نماز، نماز جمعه نیست. 

جناحی صحبت کردن، حرف بی ربط و بی مورد زدن، به شعار پرداختن، توهین و جسارت کردن و غیبت کردن حرام است، این چه نمازی است که در آن شرکت کنم و فحش دادن به یک مسلمان را بشنوم!؟ آقایی که در نماز جمعه مومنی را لعن می‌کنی، چه می کنی، پیامبر در یک نماز جمعه این کار را نکرده است! 

همه نماز جمعه های ما شخصی و شخصیتی شده در حالی که نماز جمعه بنا به روایتی یعنی دلجویی از مردم؛ آگاهی بخشی به مردم، آشنا کردن مردم با شرایط روز و دین، ایجاد امید، ایجاد توجه به یکدیگر، ایجاد الفت وتحلیل های علمی منطقی کارگشا تا جایی که با یک نشاط و آگاهی کاملی وارد جامعه شوند. 

نماز جمعه در اول انقلاب با فقهایی خبره و سیاستمدار و آگاه شروع شد، آیت الله منتظری و طالقانی که مورد قبول و توجه مردم بودند، فقاهت و سیاست و شناخت شرایط روز از جامعه و نیازهای مردم جزء مولفه های مهم خطیب جمعه است، اگر خطیب در هرکدام ضعف داشته باشد نقش نماز جمعه را تضعیف می کند، امروز اگر می بینیم نماز جمعه ها نقش مورد نظر را ندارند، به خاطر کمرنگ بودن این مولفه هاست. 

حضور جوانان علاوه بر نماز جمعه، در نماز یومیه هم کمرنگ شده، ما جوانان را دریافت نکردیم. باید به جوان احترام گذاشت و به او بها داد، همچنین جوان باید بفهمد که نماز چیست، اگر به درستی نماز را فهمید و درک کرد، قطعاً در صف های نماز حضور خواهد داشت، ولی اگر به درک لازم از نماز نرسد به زودی خسته می شود و اصلاً به صف های نماز نمی آید. 

عمل ما، جوانان را خسته می کند و برخوردمان رنجشان می دهد.معتقدم که جوانان را زور کردیم و با دید نفرت به آنها نگاه کردیم و خود را پسندیدیم و دیگران را رها کردیم. من از اول جوانی در شهرها و کشورهای مختلف رفتم غالبا با جوانان به نماز رفتم، کم پیش آمده که جوان با خودم نبرم، در حال حاضر ۴۵ سال است که در مسجدی نماز می خوانم و استقبال جوانان از نمازی که در این مسجد برپا می شود بسیار خوب است. ملا اسماعیل خدا رحمتش کند، خادم مسجد بود، یه شوخی همیشه داشت می گفت به هر کسی که دندان مصنوعی دارد و به این مسجد می آید می گویم که برو به مسجد دیگری، این مسجد برای جوانان است! 

در شرایطی که الان هستیم و معضلات اجتماعی مخصوصا عدم درک صحیح از مشکلات و نوع مواجه شدن با آن باعث شده من برای آینده کشور بسیار نگران باشم و امیدوارم هر کسی عرض من را می خواند و عملکرد ما را غلط می داند از جمهوری اسلامی نرنجد، جمهوری اسلامی نقش مهمی در بهتر زیستن مردم دارد، بدانیم که اگر عملکرد ما(روحانیون) اشکال دارد، ربطی به اسلام ندارد اسلام هم نبود همین عملکرد را داشتیم. بدی برای اسلام نیست، اسلام دین یسر یعنی آسان گرفتن در همه امور است، هر جا دیدید که سختی و فشار است عملکرد نادانی ماست که مدعی دین است. 

سیدرضا اکرمی: ائمه جمعه دافعه دارند نه جاذبه 

از جمعیت ۱۰ میلیونی که ساکن تهران هستند، تنها ۲۰ هزار نفر به مصلا می‌آیند. در این حالت آیا فرقی هم می‎کند که نرده‌ای بین مردم و امام جمعه وجود داشته باشد یا نه؟! چرا رسانه‎ها گاهی مسائل اساسی کشور را که مساله بیکاری، نقدینگی سرگردان، طلاق، اعتیاد و... است، رها می‌کنند و به دنبال این می‌روند که در نمازجمعه نرده‌ای باشد یا نباشد. پرداختن به اینگونه موضوعات، معضلات کشور را به مساله فرعی تبدیل می‌کند. اقدام آیت‌الله آل هاشم کاری زیبا و انسانی است اما باید به اصل نمازجمعه هم پرداخته شود. 

ما ۸۰ میلیون جمعیت در کشور داریم. آنهایی که الان در نمازجمعه‌های ما شرکت می‌کنند متناسب با جمعیت ۸۰ میلیونی ایران نیستند. شما همین تهران را در نظر بگیرید. در این شهر، نمازجمعه به یک نماز جماعت بزرگ تبدیل شده و هیچ مناسبتی با ۱۰ میلیون نفری که ساکن تهران هستند ندارد. 

ائمه جمعه ما عوض جاذبه، دافعه دارند. مباحثی که آنها مطرح می کنند مباحث متناسب با نیاز جامعه امروز ما نیست. هیات امنای هر نمازجمعه‎ای باید از میان افرادی از متن مردم باشند تا با توصیه‌های آنان خطیبان جمعه موضوعات خوبی از تریبون نمازجمعه مطرح کنند. 

شما نگاه کنید بالای دو هزار مسجد در شهر داریم اما چند نفر از ائمه‌های جماعت ما در نماز جمعه حضور دارند. باید جاذبه خوبی در بین ائمه جمعه ما وجود داشته باشد و موارد مورد پسندی هم از سوی آنان بیان شود تا مردم برای شرکت در نمازجمعه اقناع شوند.