رویکرد اتحاد داخلی، تعامل با جهان

انتخابات ریاست جمهوری ایران در منطقه خاورمیانه یکی از اتفاقات کلیدی در این منطقه است. ایران هم به سبب جایگاه ژئوپلتیکی و هم به سبب ساختار ویژه تاربخی و حاکمیتی در نمود منطقه ای از حساسیت ویژه ای برخوردار است. از طرفی دیگر مخالفان ایران، انتخابات ریاست جمهوری را پاشنه آشیل این دولت می دانستند. هم زمانی این انتخابات با نشست ریاض موضوع را پیچیده تر کرده بود و  مخالفان سعی در انشقاق بین ملت و دولت را داشتند تا جایی که قبل از نشست ریاض، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امربکا ایران را به عنوان تهدید اصلی در منطقه خاورمیانه  معرفی کرد. از طرفی دیگر مشارکت بالای ۷۲ درصدی مردم در انتخابات ریاست جمهوری ایران، ورود ترامپ به عربستان و مذاکرات کشورهای عربی با آمریکا را تحت شعاع قرار داد.

به نظر می رسد بلوغ سیاسی جامعه ایران باعث شد تا همزمانی نشست ریاض و پدیده ترامپ را یک تهدید هویتی بداند و با ورود غیرقابل پیش بینی جامعه ایرانی به موضوع انتخابات این پیام را به جامعه جهانی بدهد که در ورای اختلاف نظر گروه های سیاسی در  کشور، جامعه ایرانی این موضوعات را مقوله داخلی می داند. بنابراین در شرایط تهدید خارجی، گروه های خارج از قدرت، اختلافات را به سرعت به کناری گذاشته و فعالانه در انتخابات شرکت می کنند. همچنین این خروش آرا به ترامپ و حکومت های عرب حاشیه خلیج فارس این پیام را داد که جامعه ایران برای پاسخ به تهدیدات سخت آماده است.

از سوی دیگر  رویکرد انتخاب مجموعه روحانی که در این برهه نشان از درک سیاسی جامعه ایران دارد، نشان داد که مردم و حاکمیت کشور به گفتمان و تعامل با دنیا معتقدند. از سوی دیگر تیم دولت روحانی در مذاکرات برجام نشان داد که از پختگی و ثبات لازم در مذاکرات برخوردار است و اگر در دور قبل توانست با انشقاق مواضع آمریکا و متحدین اروپایی اش به پی جویی منافع کشور در برجام نایل شود، قطعا خواهد توانست صرف نظر از تلاش منطقه ای آمریکا، بر اساس اصل قول معتبر و تهدید معتبر کشور های منطقه را به پیروی از منطق حسن همجواری و تعامل با ایران ترغیب کند.

در ادامه توجه به سخنان انتخاباتی روحانی که مردم را به اقبال عمومی کشاند نشان دهنده این مطلب است که حاکمیت دو مقوله فضای بازتر اجتماعی و اقتصادی در داخل و رفع نگرانی و کاهش بی اعتمادی در همسایگان کشور را موضوعی جدی می داند. از این رو باید انتظار داشت تا در فضای داخلی با موجی از ثبات اقتصادی، آزادی های مشروع اجتماعی و کاهش ناهنجاری ها و فساد های سیستمی اقتصادی روبه رو باشیم. در سیاست خارجی نیز انتظار می رود تا لزوم تغییر رفتار و گسترش مناسبات و رفع نگرانی های امنیتی در همسایگان را پایه اعتماد متقابل در مذاکرات قرار دهیم و تعاملات مثبت اقتصادی با همسایگان را ضمانت ثبات در منطقه کنیم. 

تجربه تعامل با روسیه در بحران سوریه نشان داد که ایران باید در کنار حفظ ارزش ها، گفتمان و مذاکره با ابرقدرت ها را بر اساس منافع خود شکل دهد وگرنه ممکن است توسط سایر کشور های دخیل در منازعات، به عنوان ابزار معامله مورد خرید و فروش قرار گیرد. در هر حال باید گفت: مشارکت حداکثری ملت ایران این سیگنال را به جهانیان داد که این کشور دولتی هوشمند و ملتی فهیم دارد و در کنار آمادگی برای مذاکره و تعامل قابل معامله و خرید و فروش توسط هیچ کشور ثالثی نیست.

سیده مسعوده میر مسعودی، سردبیر مجله ایرانی روابط بین الملل