تحریک جهان علیه ایران، از سوی ترامپ

رابین رایت

 ترامپ روز جمعه در سخنرانی تحریک آمیز خود اعلام کرد توافق هسته ای ایران، از این به بعد در راستای منافع امنیت ملی ایالات متحده نیست و بدین صورت، اولین قدم را برای لغو آن برداشت. این توافق که از سوی بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه، طی دو سال مذاکرات دشوار سر انجام به امضا رسید، مهمترین قرارداد منع گسترش سلاح در یک ربع قرن اخیر است. اکنون آمریکا (و نه ایران) اولین کشوری است که در تلاش برای نقض آن گام بر می دارد.

ترامپ علیرغم سخنرانی روز پنج شنبه خود مبنی براینکه این توافق، بدترین توافقنامه ای است که تاکنون ایالات متحده وارد آن شده است، اما از آن خارج نشد و تنها به امتناع از تایید پایبندی ایران در موعد ۹۰ روزه آن، بسنده کرده است. این امر در حالی است که علاوه بر بازرسان بین المللی، حتی دولت خود او نیز پایبندی ایران را تصدیق می کند.

تصمیم ترامپ مبنی بر عدم تأیید ایران، حالا تصمیم گیری را بر دوش کنگره گذاشته است. کنگره ۶۰ روز مهلت دارد تا در خصوص اعمال مجدد تحریم ها، تصمیم بگیرد. اگر تصمیم بر اعمال تحریم ها شود، آمریکا قرارداد هسته ای را نقض کرده است.

رییس جمهور از کشورهای دیگر خواست تا اقدامات مشابهی را اتخاذ کنند؛ در غیر این صورت: "در صورتی که نتوانیم به راه حلی با کنگره و متحدان خود برسیم، برجام لغو خواهد شد." این لایحه در کنگره، مفاد پایان توافق، که به موجب آن ایران می تواند برخی فعالیت های هسته ای خود را پس از چندین سال از سر بگیرد، تغییر خواهد داد، اما برای تصویب به ۸ رأی مثبت از سوی دموکراتها، و در کل ۶۰ مثبت رأی نیاز دارد. اما برخی از دموکراتها که در زمان دولت اوباما مخالف برجام بودند، اکنون مخالف لغو آن هستند.

سیاست طولانی مدت پیش بینی شده ترامپ در رابطه با ایران، تأثیر زیادی حتی در خارج از مرزهای این کشور داشته است و باعث به وجود آمدن تنش در روابط آمریکا با متحدان اش، چین و روسیه شده که می تواند بر بحران های جهانی تأثیر زیادی بگذارد.

قدرت های بزرگ جهان به سرعت، درخواست اصلاح یا مذاکره دوباره در خصوص برجام را رد کردند. رهبران بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه مشترکی در خصوص تصمیم ترامپ اعلام خطر کرده و تعهد کامل خود را به قرارداد ایران ابراز کردند.

آنها خاطرنشان کردند که این معامله توسط شورای امنیت ایالات متحده "به اتفاق آرا" تایید شده است و از دولت و کنگره درخواست کردند "پیش از هر گونه اقدامی مبنی بر تضعیف برجام، پیامد آن را بر امنیت ایالات متحده و متحدان آن در نظر بگیرند."

یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، برخی اظهارات ترامپ را به چالش کشیده است. وی گفته است: "تا کنون آژانس بین المللی اتمی، به تمامی تأسیسات لازم، دسترسی داشته است. در حال حاضر ایران زیر نظر دقیق ترین سیستم تأیید هسته ای فعالیت می کند."

سخنرانی ترامپ بسیار تند بود و در مسیر ایجاد تقابل با تهران پیش رفت. وی گفت: "همان طور که در کره شمالی دیده ایم، هرچه بیشتر تهدیدها را نادیده بگیریم، اوضاع وخیم تر می شود. مصمم هستیم نگذاریم حامی تروریسم جهانی، سلاح هسته ای به دست آورد."

جان کری وزیر امور خارجه پیشین که دیپلماسی ایالات متحده با ایران را رهبری کرد، تصمیم ترامپ را "خطرناک" خواند و هشدار داد که این اقدام باعث ایجاد بحران بین المللی خواهد شد.

سیاست جدید ترامپ در قبال ایران، وضع تحریم های جدید علیه سپاه پاسداران انقلاب و همچنین تمام عوامل و وابستگان آن است. هدف این حرکت تا حدودی این است که حالا که تحریم ها از سوی سازمان ملل برداشته شده است، تجارت های خارجی و بانک ها را از همکاری دوباره با ایران منصرف کند.

برای ایران بازگشت به تجارت کسب و کار و سرمایه گذاری خارجی، عامل اصلی تعیین کننده ارزش قرارداد هسته ای است. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، ماه گذشته گفت تا زمانی که تحریم ها اعمال نشده و روابط دیگر کشورها به ویژه روابط اقتصادی آنها با ایران قطع نشود، احتمال دارد ایران بتواند عدم تأیید ترامپ را تحمل کند.

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران پس از سخنرانی ترامپ در گفت وگوی زنده تلویزیونی در پاسخ به او گفت: "در صحبت های ترامپ، جز فحاشی و مشتی از اتهامات واهی علیه ملت ایران حرف دیگری وجود نداشت." وی افزود: "از حالا به بعد از شما انتظار دیگری نداریم. با این اتهامات دروغین برای ملت ایران روشن تر و واضح تر شد که باید بیش از گذشته در کنار هم و متحد باشیم."