ایران ستون خاورمیانه جدید

موقعیت ژئوپلیتیک ایران در طول اعصار و سده‌های گذشته ضمن آنکه مورد طمع کشورها و دولت‌های مختلف امپریالیستی بوده، اما این موقعیت نقشی اساسی را نیز به کشورمان بخشیده است. ایران از منظر ژئوپلیتیکی در ‌شاهراه بسیار استراتژیکی قرار دارد. وسعت سرزمینی ایران عمق استراتژیک بی‌بدیلی را به آن بخشیده ‌است. از منظر ژئواکونومیکی نیز ایران دارای خاکی غنی و منابع زیرزمینی فراوان و به‌نوعی در کانون منابع فسیلی منطقه خاورمیانه قرار دارد.

از لحاظ فرهنگی نیز قدرت نرم کشورمان در منطقه بسیار قابل توجه بوده و مرزهای ایران فرهنگی و نفوذ فرهنگی ایرانی در منطقه خاورمیانه، آسیای مرکزی و جنوبی و قفقاز گویای این موضوع است. به عنوان اقدامی مکمل، دولت ایران در چند دهه گذشته با تربیت نسلی از دانش‌آموختگان مجرب و تقویت زیربناهای اقتصادی، صنعتی و... برای ارتقای نقش کشور گام بزرگی برداشت. با عطف به این موضوعات و پس از تحولات جدید منطقه خاورمیانه در طول یک دهه گذشته، نقش ایران در منطقه خاورمیانه به شکل قابل توجهی افزایش یافته است.

اکنون کشورمان نقش محوری در تحولات سوریه، عراق و به‌طور کلی خاورمیانه دارد و بدون وجود و حضور ایران مشکلات و تنش‌های خاورمیانه تا اندازه زیادی غیرقابل حل هستند. اکنون ظواهر تبدیل ایران به قدرت اصلی منطقه و تبدیل شدن آن به ستون اصلی موازنه قوای جدید خاورمیانه خود را نمایان ساخته است، بازیگران عرصه بین‌المللی نیز به این امر واقف هستند. سخنان رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل ماکرون و تاکید بر نقش کلیدی ایران در خاورمیانه دلیل روشنی برای این مهم است.

در همین چارچوب، نظام بین‌الملل نیز در حال حرکت به سمت جهان چندقطبی و گذار از هژمونی آمریکا است. روسیه، چین و اتحادیه اروپا، به‌ویژه کشورهای فرانسه و آلمان بازیگران جدیدی هستند که خواستار مطرح کردن خود به عنوان قطب‌های جدید قدرت و سیاست در جهان و در کنار آمریکا هستند. آنان به نقش فعال ایران و قدرت بی‌بدیل کشورمان در منطقه خاورمیانه و هارتلند جهان واقف هستند و برای برقرای روابط همه‌جانبه با ایران تلاش خواهند کرد. آمریکا در دوران اوباما نیز از همین منظر و با توجه به گذار جهان به دوران چندقطبی و نزدیک ساختن ایران به محور خود در تلاش برای رفع موانع پیش روی دو کشور بود، اما دکترین اوباما با سیاست‌های جدید ترامپ کنار گذاشته شد.

به‌رغم تغییر سیاست‌های آمریکا، قدرت‌های اروپایی، روسیه و چین، دیگر متمایل نیستند به خاطر سیاست‌های رادیکال آمریکا، با قدرت اصلی منطقه، یعنی ایران در تقابل قرار گیرند. این مساله نکته بسیار مهمی است که باید تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان عرصه سیاست به آن واقف باشند و برای تثبیت هرچه بیشتر موقعیت ایران در آینده خاورمیانه از آن استفاده کنند

سیدجلال ساداتیان