ایرانی‌ها ونیز ٢٠١٧ را تسخیر کرده‌اند

 آخرین روز هفته بود که هفتاد‌و‌چهارمین دوره کهنسال‌ترین جشنواره سینمایی جهان با نمایش فیلم کوچک‌کردن الکساندر پین آغاز شد. فستیوالی با حضور فیلم‌های جدید کارگردانانی برجسته در کنار چهره‌هایی تازه و غیرمتعارف که در کنار هم پیش‌بینی دوره‌ای موفق را برای جشنواره امسال رقم می‌زنند.

جشنواره فیلم ونیز در حالی امسال هفتاد‌و‌چهارمین دوره خود را برگزار می‌کند که حضور ایرانی‌ها چه در قالب فیلمساز و چه هیأت داوری در آن قابل اعتنا است. بی‌بی‌سی در این مورد گزارش می‌دهد که آلبرتو باربرا، مدیر هنری جشنواره ونیز که از عشاق سینمای ایران است، امسال نیز با انتخاب‌هایش حضور پرباری برای سینمای ایران موجب شده است. درواقع باید گفت که امسال چهار سینماگر ایرانی با فیلم‌هایشان و دو فیلمساز ایرانی هم در هیأت داوران بخش‌های گوناگون در بخش‌های مختلف ونیز حضور دارند.

وحید جلیلوند که پیشتر با فیلم قبلی‌اش چهارشنبه، ۱۹ اردیبهشت در جشنواره ونیز حضور داشت و جایزه فیپرشی،  انجمن منتقدان بین‌المللی، را هم نصیب خود کرد، با فیلم جدیدش بدون تاریخ، بدون امضا در بخش رقابتی افق‌ها حضور دارد. در این فیلم بازیگران شناخته‌شده‌ای چون هدیه تهرانی، امیر آقایی و نوید محمدزاده بازی دارند و داستان پزشکی را روایت می‌کند که در پزشکی قانونی با جسدی آشنا مواجه می‌شود.

در این بخش، فیلم ناپدیدی نخستین فیلم بلند علی عسگری که پیشتر با فیلم کوتاه بچه در بخش افق‌های ونیز حضور داشت نیز که با کمک مالی صندوق فیلم دوحه و سینه کوفونداسیون رزیدانس جشنواره کن ساخته شده است، نمایش داده می‌شود. فیلم درواقع نسخه جدید فیلم کوتاهی است که عسگری چند‌ سال پیشتر با نام بیشتر از دو ساعت ساخته و در بخش مسابقه فیلم‌های کوتاه جشنواره کن شرکت کرده بود. ناپدیدشدن در جشنواره تورنتو هم پذیرفته شده و پس از ونیز در این بزرگترین جشنواره فیلم آمریکای شمالی هم شرکت خواهد کرد. ورایتی در نخستين روز جشنواره درباره این فیلم خبر داد که حق پخش ناپدیدی قبل از آن‌که به ونیز برسد، توسط شرکت پخش فیلم نیو یوروپ‌ لهستان خریداری شده است.

علیرضا خاتمی، فیلمساز جوان دیگری است که با نخستين فیلم بلند خود با نام آیه‌های نسیان در بخش افق‌ها حضور دارد. فیلم در خارج از ایران ساخته شده و ظاهرا بستر وقوع اتفاقات آن در فیلم مشخص نیست، اما گفته می‌شود اشاره‌های روشنی به وقایع سیاسی - اجتماعی ایران دارد.

حضور سینمای ایران در ونیز امسال اما منحصر به حضور این سه فیلم در بخش افق‌ها نیست. شیرین نشاط فیلمساز ایرانی نیز که با نخستين فیلم بلندش زنان بدون مردان در ونیز ٢٠١٠ خوش درخشیده و جایزه کارگردانی را هم به خانه برده بود، با دومین فیلمش به نام در جست‌وجوی ام‌کلثوم در بخش روزهای مولفان حضور دارد تا با ۱۰ فیلم دیگر رقابت کند. فیلم داستان فیلمسازی را دنبال می‌کند که در مصر در حال ساخت فیلمی درباره خواننده اسطوره‌ای مصر، ام‌کلثوم است. شیرین نشاط در مصاحبه با الاهرام مصر می‌گوید: در جست‌وجوی ام‌کلثوم تجربه یک زن فیلمساز ایرانی را بازگو می‌کند که هر چند خودش عرب نیست، ولی جرأت کرده فیلمی درباره یک خواننده عرب بسازد.

نکته جالب در مورد ایرانی‌های ونیز امسال این‌که در حالی ‌که سه فیلمساز ایرانی در بخش افق‌ها با هم رقابت خواهند کرد، رخشان بنی‌اعتماد، فیلمساز برجسته ایرانی یکی از داوران این بخش است؛ فیلمسازی که با فیلم قصه‌ها در بخش مسابقه ونیز جایزه بهترین فیلمنامه را از آن خود کرده بود. سمیرا مخملباف هم ریاست داوران بخش روزهای ونیز را به عهده دارد؛ بخش مستقلی که توسط انجمن فیلمسازان ایتالیایی و انجمن تهیه‌کنندگان مستقل ایتالیا برگزار می‌شود و جایزه‌ای بیست‌هزار یورویی دارد و داوران آن جوانان و نوجوانانی هستند که سمیرا مخلمباف آنها را در داوری یاری خواهد کرد.

اما گذشته از حضور ایرانیان در ونیز امسال، باید گفت که بخش رقابتی این فستیوال قدیمی با حضور شماری از بهترین‌های نسل میانسال و جاافتاده سینماگران نوین آمریکا در کنار جوانان مستعد پکیج کامل و فاخری را از سینمای امروز دنیا به معرض داوری گذاشته است. الکساندر پین، جرج کلونی، دارن آرونوفسکی و گیلرمو دل تورو که همه‌شان جزو شانس‌های نامزدی در اسکار امسال هستند، فقط بخشی از نام‌های آشنای حاضر در هفتاد و چهارمین دوره ونیز هستند. نکته شگفت این‌که در چهار ‌سال پیاپی گذشته ونیز با نخستين نمایش فیلم‌های جاذبه، مرد پرنده‌ای، اسپات لایت‌ و لالالند طلایه‌دار معرفی بهترین فیلم‌های اسکار بوده است.

امسال همچنین از سینمای مستقل آمریکا، فیلم برآمده از میسوری ساخته مارتین مک‌دونا نیز در ونیز حاضر است. اما نباید انکار کرد که بیشتر نگاه‌ها بیشتر متوجه دارن آرونوفسکی است که با فیلم تازه‌اش مادر! با بازی جنیفر لارنس، خاویرباردم‌ و میشل فایفر در این جشنواره حضور دارد. پل شریدر که با فیلمنامه راننده تاکسی جهانی شد و گیلرمو دل تورو با فیلم تازه‌اش به نام شکل آب در جشنواره حضور دارد، دیگر نام‌های بزرگ ونیز امسال هستند.