مروری بر بیاد ماندنی‌ترین آلبوم های موسیقی سنتی

چه مخاطب موسیقی سنتی باشید چه نباشید، به احتمال زیاد تک آهنگ ها یا آلبوم هایی از این شاخه موسیقی را دارید و با آن ها خاطره بازی می کنید. خیلی از این آهنگ ها و آوازها به واسطه آن که اولین بار در موقعیتی خاص شنیده شده اند یا به دلیل تکرار شنیدنشان در یک حال روحی خاص، هیچ وقت از ذهن شما پاک نمی شوند.

 در ادامه به محبوب ترین آلبوم های موسیقی سنتی در چند دهه اخیر اشاره می شود.

رکورد ۳ میلیونی یک آلبوم

نیلوفرانه از علیرضا افتخاری

قسمتی از حافظه تاریخی عموم مردم در سال های دهه ۶۰ و ۷۰ را علیرضا افتخاری پر کرده است که صدایش در آن سال ها بارها و بارها از رادیو و تلویزیون پخش می شد. او در سال ۱۳۷۴ آلبومی با عنوان «نیلوفرانه» روانه بازار کرد که با استقبال فوق العاده مردم روبه رو شد. فروش حدود سه میلیون نسخه ای این آلبوم، رکوردی جاودانه را در تاریخ موسیقی ایران ثبت کرد. حتی محبوب ترین خوانندگان پاپ دهه ۸۰ و ۹۰ هم نتوانستند به این آمار خیره کننده نزدیک شوند. این خواننده ۵۷ ساله در آن سال موفق شد پس از اکبر گلپایگانی بار دیگر علاوه بر مخاطب خاص، توجه قشر عامه مردم را نیز به موسیقی سنتی جلب کند. هشت آهنگ در این آلبوم وجود داشت که سه تصنیف آن هنوز هم ورد زبان مردم کوچه و خیابان است. سراینده تمام اشعار مرحوم قیصر امین پور بود. در هوای تو (یارا یارا)، کوی بی نشان (صحرا صحرا دویده ام)، بهشت یاد (تو با منی اما من از خودم دورم) جزو محبوب ترین کارهای این آلبوم بودند.

نوای عاشورایی نی

نی نوا از حسین علیزاده

اگر بخواهیم ۱۰ آهنگ بی کلام ماندگار تاریخ موسیقی ایران در تمام سبک ها  را انتخاب کنیم، بدون شک «نی نوا» در رده های بالای این فهرست قرار می گیرد. دومین اثری که حسین علیزاده برای ارکستر ساخت، او را نه تنها در میان مردم ایران که در دنیا به شهرت رساند. نوازنده سرشناس تار، آلبوم «نی نوا» را در سال ۱۳۶۲ روانه بازار کرد و به سرعت توانست جای خود را در میان توده مردم باز کند.

آلبومی برای عاشقان

تحریر خیال از ایرج بسطامی

کمتر عاشق شکست خورده ای را می توانید پیدا کنید که در غم فراق با یک آهنگ سنتی اشک بریزد اما صدای زنده یاد ایرج بسطامی در تصنیف زیبای «خانه بوی گل گرفت» چنین اتفاقی را رقم زد. «یک نفس با ما نشستی خانه بوی گل گرفت... خانه ات آباد که این ویرانه بوی گل گرفت...» را هنوز هم می توانید از ضبط خودروهای در حال حرکت بشنوید. «واژه واژه تو را می نویسم» دیگر کار پرمخاطب این آلبوم بود. این آلبوم در واقع همان «تحریر خیال» است که با اعمال کمی تغییرات و البته تعویض نام در سال ۱۳۸۷ منتشر شد.

سنتور، تنبک و سه تار

لحظه دیدار از پرویز مشکاتیان

شما برای تسخیر دل مخاطبان موسیقی لزوما به صدای خواننده نیازی ندارید. پرویز مشکاتیان در آلبوم «لحظه دیدار» با ۱۸ ترک که سنتور، ساز اصلی آن محسوب می شود، توانست نظر مثبت جامعه را جلب کند. در این آلبوم، محسن کثیرالسفر و جمشید محبی با تنبک و بهداد بابایی با سه تار، او را همراهی کردند. این اثر در سال ۱۳۸۰ روانه بازار شد و جزو ماندگارترین و البته پرفروش ترین آلبوم های موسیقی در ژانر سنتی لقب گرفت.

بی تو چاووش ندارد لطفی

چاووش از محمدرضا لطفی

محمدرضا لطفی که سرپرستی گروه «شیدا» را به عهده داشت، پس از استعفای موسیقی دانان از رادیو به همراه گروه «عارف» ساخت مجموعه آلبوم های «چاووش» را آغاز کرد. از این سبک موسیقی به عنوان مهم ترین عامل در پیشرفت موسیقی سنتی نام می برند. لطفی علاوه بر تار که ساز اصلی او محسوب می شد، در نواختن سه تار، کمانچه، دف و نی نیز تبحر داشت. او اولین «چاووش» را در سال ۱۳۵۷ تولید کرد و ساخت این آثار را تا مجموعه دوازدهم ادامه داد.

بمبی که در دهه ۷۰ ترکید

یاد ایام از محمدرضا شجریان

بیراه نگفته ایم اگر شهرت رهی معیری را تا حد زیادی مدیون تصنیف و آواز شدن یکی از شعرهایش توسط محمدرضا شجریان بدانیم. «یاد ایامی که در گلشن فغانی داشتم...» را حتی دهه هفتادی ها هم شنیده اند. یکی از ماندگارترین آثار استاد آواز که با آهنگ سازی خودش نیز همراه بود. «به قربون خم زلف سیاهت» دیگر کاری بود که مورد توجه عموم قرار گرفت. بیشتر آثار شجریان با استقبال خوب منتقدان روبه رو شده است ولی «یاد ایام» که در اوایل دهه هفتاد منتشر شد، مثل بمب صدا کرد تا حدی که بارها منتشر شد.

آتش ناظری در نیستان

آتش در نیستان از شهرام ناظری

آلبومی بر پایه همنوازی سه تار که در سال ۱۳۶۷ با صدای شهرام ناظری و سرپرستی و آهنگ سازی جلال ذوالفنون اجرا شده است. برخورداری از ریتم صحیح، متنی قوی و لحنی سوزان در این آلبوم، باعث شده است آتش در نیستان اثری بی بدیل باشد. آتش در نیستان یکی از ماندگارترین آثار شهرام ناظری است.

موسیقی جاری حتی در جلد

بارون از محمدرضا شجریان

کیهان کلهر که به نواختن کمانچه روی ملودی های حسین علیزاده می پرداخت، این بار خودش آلبومی را براساس موسیقی مقامی شمال خراسان برای محمدرضا شجریان تهیه کرد. این اثر به دلیل این که آهنگ های ریتمیک و کم آوازتر داشت، با استقبال بیشتری روبه رو شد زیرا راحت تر در ذهن مخاطب ثبت می شد. «ببار ای بارون ببار... با دلم گریه کن، خون ببار» شاه بیت این آلبوم بود.    اتفاقی که این اثر را خاص کرد، اجرای آن در کنسرت معروف «همنوا با بم» بود. متناسب بودن این شعر با فاجعه زلزله، اشک حاضران در سالن را درآورد.

گل پونه ای که پرپر شد

گل پونه ها از ایرج بسطامی

مخاطب موسیقی سنتی هم که نباشید؛ عشق پاپ و صدای خواننده های این ور و آن ور آب را هم که داشته باشید، اگر از شما بخواهند یک اثر از ایرج بسطامی را نام ببرید، قطعا اولین اثری که به ذهن شما می آید «گل پونه ها» است. آن جایی که این خواننده «من مانده ام تنهای تنها» را در بالاترین گام ممکن می خواند از ذهن هیچ کس پاک نخواهد شد. این اثر پس از درگذشت دردناک او در زلزله بم بیشتر شنیده شد.

موسیقی سنتی با طعم ساز غربی

آلبوم مایه ناز از سالار عقیلی

بدون شک مخاطبان موسیقی، سالار عقیلی را با قطعه «وطنم» می شناسند. او در سال ۱۳۸۸ دست به کار جدیدی در موسیقی سنتی زد که هر چقدر ریسک محسوب می شد اما جواب داد و مورد استقبال مردم قرار گرفت. این خواننده جوان و پرکار به بازخوانی آثاری قدیمی از ساخته های پرویز یاحقی، روح ا... خالقی و عبدالحسین برازنده پرداخت که پیشتر با صدای خوانندگانی مثل غلامحسین بنان اجرا شده بود اما صدای او تنها با پیانو و تنبک همنوا شد تا عقیلی با ایده ای نو، آلبومی ساده، خلوت و دلنشین را روانه بازار کند. خوشه چین، همچو فرهاد و افسون سخن، تصنیف هایی بود که به دلیل سادگی و البته موسیقی خاص در ذهن پدران ما نقش بسته بود و عقیلی آن ها را به گوش نسل جدید هم رساند. این آلبوم جزو آلبوم های پرفروش سال بود.

فروش دوشادوش آلبوم های پاپ

اشتیاق از علیرضا قربانی

سریال «کیف انگلیسی» را که به خاطر دارید؟ در آن زمان مردم صدایی جدید را می شنیدند که «گشته خزان نوبهار من» را به تکیه کلام آن ها تبدیل کرد. یک سال بعد اولین آلبوم علیرضا قربانی با نام «اشتیاق» وارد بازار شد که فروشی نزدیک به آلبوم های پاپ موجود در بازار داشت. اثری باآهنگ سازی فرهاد فخرالدینی که اولین محصول ارکستر موسیقی ملی ایران نیز محسوب می شد.

 پرخرج و پرفروش

نه فرشته ام، نه شیطان از همایون شجریان

اگر به شما بگوییم با احتساب دلاری سه هزار تومان حدود ۶۰۰ میلیون تومان برای تهیه یک آلبوم هزینه شده است، چه واکنشی نشان می دهید؟ پسر محمدرضا شجریان در اسفند ماه ۱۳۹۲ آلبوم پر سر و صدای «نه فرشته ام، نه شیطان» را روانه بازار کرد؛ اثری که در سه کشور آمریکا، ترکیه و ایران ضبط شد و شمارگان اولیه آن ۵۰ هزار نسخه بود. این آلبوم با اشعاری از سیمین بهبهانی، مولانا، حسین منزوی و محمدرضا شفیعی کدکنی و آهنگ سازی و تنظیم سهراب پورناظری ساخته شد. «چرا رفتی چرا من بی قرارم» قطعه محبوب این آلبوم بود.

همایون و بر هم زدن یک معادله

نسیم وصل از همایون شجریان

یک قانون نانوشته ای در کل زندگی صادق است با این عنوان که پسر هیچ آدم بزرگی نمی تواند در حوزه مربوط پدرش موفق شود. نمونه های اثبات این مدعا هم کم نیست. از پسران ناصر حجازی و علی پروین در فوتبال گرفته تا فرزند فرامرز قریبیان در سینما. این تصور درباره پسر استاد بزرگ آواز ایران هم وجود داشت؛ این که همایون هیچ گاه نمی تواند به جایگاه پدر برسد و باید پای در مسیر دیگری بگذارد اما تنها پسر شجریان خلاف این ادعا را ثابت کرد و توانست خود را از زیر سایه پدر خارج کند. او اولین آلبوم مستقل خود را در سال ۱۳۸۲ با نام «نسیم وصل» منتشر کرد. «حاصل دور زندگی صحبت آشنا بود» قطعه محبوب این آلبوم بود که بارها و بارها از تلویزیون نیز پخش شد. «نه بسته ام به کس دل... نه بسته کس به من دل» از جمله قطعات محبوب آلبوم بود که توانست همایون را به شهرت برساند.

مجله آهنگ ایده آل