مالیات بر عایدی سرمایه چیست و به چه چیزهایی تعلق می گیرد؟

مالیات بر عایدی سرمایه بعنوان مالیات ثروتمندان نیز شناخته می‌شود

مالیات بر عایدی سرمایه

مالیات بر عایدی سرمایه برگرفته از نام های دیگری نظیر مالیات ثروتمندان می باشد و بعنوان نوعی از مالیات بر سود ناشی از انتقال اموال غیر مولد اختصاص داده می شود. افراد در این نوع مالیات، اقدام به پرداخت مالیات از سود ناشی از فروش سرمایه و مایملک خود می کنند.

پیشینه مالیات بر عایدی سرمایه

آمریکا بعنوان نخستین کشوری شناخته شد که مالیات بر عایدی سرمایه را در سال ۱۹۱۳ اجرایی کرد. این کشور بمدت ۵۰ سال است که در زمینه ی دریافت مالیات بر عایدی سرمایه، پیشتاز بوده است. به همین خاطر برای این شیوه مالیات، قوانین مجزا و کاملی را اعمال کرد. انگلستان هم در سال ۱۹۶۵ از کشورهایی به شمار می رفت که مالیات بر عایدی سرمایه را در دستور کارش قرار داد. عواملی در کشور انگلستان باعث شد تا این قانون به تصویب برسد که شامل شرایط بعد از جنگ جهانی دوم و جهش قیمت مسکن بود. از آن به بعد این شیوه دریافت مالیات توسط کشورهای مختلف، به ویژه کشورهای ثروتمند تصویب و اجرایی شد. بر تعداد کشورهای دریافت کننده ی مالیات بر عایدی سرمایه از مردم، از سال میلادی ۲۰۰۰ بیشتر شد و این مالیات توسط ۱۷۱ کشور دریافت میشد.

مالیات بر عایدی سرمایه در ایران

قانون مالیات برعایدی سرمایه از سال ۱۳۶۰ در کشور ایران، مطرح و تا حدودی اجرایی شد. اما این نوع مالیات را بخاطر مخالفت های بسیار و خلأهای قانونی فراوان، فساد در دستگاه مالیاتی و سایر دستگاه های مربوطه، دیگر دریافت نکردند. دولت بخاطر افزایش تورم در بازار مسکن و سود کلانی دلالان، ناگزیر به اجرای مالیات بر عایدی سرمایه و فراگیری عدالت مالیاتی در جامعه شده است. دولت به دلیل افزایش تحریم ها و کاهش درآمدهای نفتی در سال  های اخیر، به این شیوه دریافت مالیات متمایل شده و در پی اینست که درآمدهای مالیاتی خود را افزایش دهد. چندین مرتبه قانون مالیات بر عایدی سرمایه، در مجلس مورد بررسی قرار گرفت ولی درنهایت موافقت ها و مخالفت های فراوانی برای آن ارائه شد. اخیرا طرح مالیات بر عایدی سرمایه با پیگیری های نهادهای مسئول به مرحله ی اجرایی شدن، رسیده است.

مالیات برعایدی سرمایه، روش جدیدی از دریافت مالیات است که به کالاها و اموال غیرمولد تعلق میگیرد

انواع مالیات بر عایدی سرمایه

یکی از روشهای جدید دریافت مالیات به نام مالیات برعایدی سرمایه می باشد که چنین مالیاتی به کالاها و اموال غیر مولد تعلق پیدا می کند که در ادامه با آن ها آشنا میشوید:

>> مالیات بر عایدی مسکن:

املاک و زمین از اصلی ترین منابع دریافت مالیات بر عایدی سرمایه شناخته میشود. بزرگ ترین جامعه ی هدف برای اینکه مالیات برعایدی مسکن را دریافت کنند، دلالان مسکن هستند. در انواع کشورها، روش دریافت مالیات برعایدی مسکن، متنوع است. این قانون در بعضی از کشورها حاکم است که بابت ملکی که در آن زندگی می کنید، مالیاتی نمی گیرند. از سوی دیگر یکی از ملاک های دریافت مالیات بر عایدی سرمایه، فاصله و تعداد خرید و فروش مسکن است. از این رو مالیات بر عایدی مسکن را به این دلیل دریافت میکنند تا دست سوداگران، احتکارگران و سود جویی در بخش مسکن کوتاه شود و تورمی به وجود نیاید.  

>> مالیات بر عایدی سرمایه املاک:

از موارد مشمول مالیات بر عایدی سرمایه میتوان به املاک اشاره کرد که در ردیف مسکن و زمین قرار گرفته و تمامی موارد مذکور در بالا برای مالیات املاک نیز صدق می کند. فاصله زمانی بین خرید و فروش ملک در بعضی از کشور ها موجب تعیین مالیات بر عایدی سرمایه املاک میشود. با اینکه هدف از دریافت مالیات، جلوگیری از احتکار و سوداگری و سودجویی است اما متأسفانه این مسایل در کشور ما بطور گسترده ای قابل مشاهده است.

>> مالیات بر عایدی سهام:

مالیات بر سهام و اوراق بهادار بعنوان دومین منبع اصلی دریافت مالیات بر عایدی سرمایه به شمار میرود. باتوجه به سود دریافت شده ی سهام داران پس از فروش سهمشان، در ابتدا مالیات بر عایدی سرمایه بر میزان سودی که دریافت کرده اند، محاسبه می شود و سهام داران باید این مالیات را پرداخت کنند. همچنین با توجه به شفافیت زیاد در خرید و فروش سهام، به راحتی میتوان مالیات بر عایدی سهام را محاسبه و دریافت کرد. گاهی اوقات مالیات بر عایدی سهام موجب میشود تا بعضی از افراد در بازار بورس، سرمایه گذاری نکنند؛ بنابراین درخصوص آن نظرات مختلفی وجود دارد که در تمامی کشورها روش دریافت این نوع مالیات متفاوت است.

اهداف اخذ مالیات بر عایدی سرمایه

در ادامه مهم ترین اهداف اخذ مالیات بر عایدی سرمایه را برایتان شرح می دهیم:

> در امتداد تحقق عدالت اجتماعی، عدالت مالیاتی ایجاد شود.

> یکپارچگی، انسجام و کارایی نظام مالیاتی یکی از اهداف دربافت مالیات بر عایدی سرمایه به شمار می رود.

> در بخش های سرمایه پذیر نظیر مسکن، سکه و غیره باید سوداگری و سفته بازی، کنترل شود.

> درواقع با اخذ مالیات بر عایدی سرمایه میتوان درآمد را بین اشخاص جامعه بطور صحیحی توزیع کرد.

> یکی از اهداف مالیات بر عایدی سرمایه اینست که از فرار مالیاتی درآمدهای سایر منابع مشمول مالیات جلوگیری شود.

اولین کشوری که در سال ۱۹۱۳ مالیات بر عایدی سرمایه را اجرایی کرد، آمریکا بود

در حوزه های مختلفی، آثار اقتصادی ناشی از وضع مالیات بر عایدی سرمایه حکمفرما شده که از این حوزه ها میتوان به رشد اقتصادی، تصمیمات سرمایه گذاری، توزیع درآمد، ترکیب دارایی خانوارها، تخصیص دوباره سرمایه و اثر قفل شدن دارایی ها( نگهداری دارایی های موجود و به تعویق انداختن فروش یا واگذاری دارایی ها) اشاره کرد.

دارایی های مشمول مالیات بر عایدی سرمایه

براساس مالیات بر عایدی سرمایه، مازاد ارزش دارایی هنگامی که انتقال آن برابر با ارزش تملکش باشد، بعنوان عایدی سرمایه محسوب  می شود و مالیات در زمان انتقال در کلیه مناطق کشور (از جمله مناطق آزاد تجاری اقتصادی و ویژه اقتصادی) به هر نوع نقل و انتقال دارایی های زیر تعلق می گیرد:

- املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل

- انواع وسایل نقلیه موتوری زمینی

- طلا، شمش طلا، طلای آب شده ، زیورآلات از جنس طلا، پلاتین و جواهر آلات

- انواع ارز خارجی

از سوی دیگر، اگر اشخاص حقیقی بالای ۱۸ سال بعنوان مالک یک واحد مسکونی یا وسیله نقلیه مورد معامله، بیشتر از یکسال باشند، مالیات بر عایدی سرمایه به او تعلق نمی گیرد.

یکی از اصلی ترین منابع دریافت مالیات بر عایدی سرمایه، املاک و زمین است

دارایی های معاف از مالیات بر عایدی سرمایه

انواع دارایی هایی که از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه، معاف میشوند شامل انتقال املاک نوساز و نیمه ساخت، انتقال باغها و زمین های زراعی بیرون از حریم شهری، انتقال ترکه به صورت ارث یا وصیت، انتقال بلاعوض به والدین، همسر دائم و فرزندان بالای ۱۸ سال و اعطای وکالت به آن ها، انتقال قهری املاک مسکونی و انتقال بمنظور وقف با تائید سازمان اوقاف امور خیریه می باشد. همچنین هرگونه ارزی که از خارج از کشور به تائید بانک مرکزی انتقال یافته، به خصوص ناشی از صادرات، چنانچه با تائید بانک مرکزی در مهلت قانونی مقرر، عرضه شده باشد؛ مشمول پرداخت این مالیات نمیشود.

مقایسه مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات ازرش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده، شباهت های بسیاری به مالیات بر عایدی سرمایه دارد و تنها تفاوتشان در اصل ماهیت آنهاست. مالیت بر ارزش افزوده در گروه یکی از مالیات های غیر مستقیم می باشد در حالی که مالیات عایدی سرمایه جزء مالیات های مستقیم محسوب میشود. مالیات بر ارزش افزوده بر سود حاصل از کار انجام شده بر روی یک محصول، تعلق ميگيرد و در واقع به کالا و خدماتی که مولد هستند یا در چرخه ی تولید قرار دارند، تعلق ميگيرد ولی مالیات بر عایدی سرمایه به سودی تعلق می گیرد که در اثر فروش کالاهایی که مولد نیستند، بدست می آید و صاحبانشان به ارزش آنها به هیچ طریقی اضافه نکرده اند.

بعنوان نمونه سه شخصی که در زنجیره ی خرید و معامله ی زمین هستند، نفر اولی که زمین را به نفر دوم فروخته و همچنین زمینی که توسط نفر دوم به نفر اول فروخته شده، هيچکدام به زمین مورد معامله ی خود، چیزی اضافه نکرده اند. به صورت کلی درصد مالیات عایدی سرمایه بر تمامی چیزهایی محاسبه می شود که در زنجیره ی تولید تا عرضه نیستند و افراد، بدون هیچ تغييری آنها را خرید و فروش میکنند.

در واقع مالیات بر عایدی سرمایه برای جلوگیری از احتکار و سوداگری و سودجویی ایجاد شد

گردآوری: بخش اقتصاد سرپوش