ناباروری نتیجه ی تنبلی تخمدان میباشد که اکثر زنان به آن دچارندتنبلی تخمدان چیست؟
“تنبلی تخمدان” مشکلی هورمونی است که زنان در سنین ۱۵ تا ۴۴ سالگی به آن مبتلا میشوند، این بیماری باعث بروز ناباروری و مشکلات دیگر زنانه می شود. تنبلی تخمدان اصطلاحی است که به سندرم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic Ovary Syndrome) یا PCOS اطلاق می شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال رایج هورمونی برای زنان در سن باروری است. زنانی که به تنبلی تخمدان دچارند امکان دارد قاعدگی های نامنظم، طولانی مدت، یا هورمون مردانه (آندروژن) اضافی داشته باشند.
در این وضعیت تخمدان ها امکان دارد تعدادی تجمع از مایعات ایجاد کنند و نتوانند بطور منظم تخمک گذاری را انجام دهند. علل دقیق تنبلی تخمدان ناشناخته است. تنبلی تخمدان از بیماری های مشهور در خانم ها است که اغلب به دلیل ارثی بودن در فامیل (خواهر، مادر، عمه، خاله و…) رخ میدهد.
علائم تنبلی تخمدان
عمده ترین علائم بیماری کم کاری تخمدان، مشکلات دیابت و هورمون انسولین، مشکلات غده فوق کلیه، بیماری های غده تیروئید، تومورهای مغزی، استرس و اضطراب روحی، بیماریهای عفونی و میکروبی لگن و رحم، عادت ماهیانه دیر به دیر و بعضی وقتها هر چند ماه یکبار است. توضیح اینکه اصولا” قاعدگی طبیعی هر ۲۸ تا ۳۰ روز یکبار است و این فاصله میتواند از هر ۲۱ روز تا ۳۵ روز یکبار هم باشد، ولی چنانچه طولانی‌تر از این زمان باشد یعنی از شروع یک قاعدگی تا شروع بعدی بیش از ۳۵ روز طول بکشد احتیاج به بررسی و مراجعه به پزشک دارد. اضافه وزن و چاقی می تواند سبب افزایش هورمون استروژن و هورمون های مردانه شود.
تنبلی تخمدان اکثراً در زنان به علت دشواری تشخیص بطور اشتباه تشخیص داده می شود. علائم تنبلی تخمدان امکان دارد در زنان متفاوت متغیر باشند.
تنبلی تخمدان موجب ایجاد کیست هایی در تخمدان ها میشود و چرخه قاعدگی طبیعی را بر هم میزند>> رویش موهای زائد از علل تنبلی تخمدان:
تنبلی تخمدان امکان دارد منجر به رشد بیش از حد موهای زائد شود که نسبت به موهای کرک مانندی که روی صورت، بازو و سینه وجود دارند، تیره تر و ضخیم تر هستند. رشد این موهای اضافی، که هیرسوتیسم نامیده میشود، به علت افزایش میزان تستوسرون در بدن رخ میدهد. اگر میزان تستوسترون افزایش یابد، متوجه خواهید شد که موی سینه، پشت و صورتتان افزایش یافته است. این وضعیت رشد موهای زائد، هیرسوتیسم نام دارد. در زنانی که اضافه وزن دارند، میزان بالای هورمون های تولید شده به وسیله بافت چربی اضافه نیز میتواند تعادل بین تستسترون و استروژن را به هم بزند. روش های تخصصی برای برداشتن موها مثل وکس کردن یا لیزر درمانی راهکاری برای این مشکل است. تنطیم هورمون ها با روشهای درمانی تجویز شده توسط پزشک نیز میتواند موثر باشد.
>> ریزش مو و تنبلی تخمدان:
سطح بالای آندروژن همچنین میتواند منجر به نازک شدن مو یا طاسی مردانه در زنان شود. هرچند از دست دادن چند تار مو بطور روزانه طبیعی است، ولی پسروی خط رویش مو یا طاسی جزئی در قسمت های گوناگون سر طبیعی نیست و از نشانه های تنبلی تخمدان است.
>> مشکلات وزن در اثر تنبلی تخمدان:
چاقی یا افزایش وزن میتواند در بین زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مرسوم باشد ولی الزامی نیست. خیلی از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان، اندام لاغری دارند.
>> یکی از نشانه های تنبلی تخمدان، مشکلات خواب و خستگی مفرط:
ممکن است در خوابیدن به مشکل بخورید و زمانی که از خواب بیدار می شوید باز هم حس خستگی کنید این یکی از علائم تنبلی تخمدان است.
>> پوست چرب و تنبلی تخمدان:
آکنه میتواند یکی از علایم اولیه تنبلی تخمدان در بزرگ سالی باشد. امکان دارد زنان مبتلا به تنبلی تخمدان در بزرگسالی، روی صورت، کمر یا قفسه سینه آکنه داشته باشند. معمولاً دلیل به وجود آمدن آکنه سطح بالای تستسترون است. زائده پوستی یا لکه های تیره (که به آن آکناتوزیس نیگریکانس می گویند) که بنظر کثیف می آیند ولی هیچ وقت در اثر خراشیدن جدا نمی شوند، یکی از علائم سطح انسولین بالا است که به تنبلی تخمدان مربوط می شود.
>> سردرد از علائم تنبلی تخمدان:
این مشکل به دلیل تغییرات هورمونی تنبلی تخمدان به وجود می آید.
>> تنبلی تخمدان و مشکلات قاعدگی:
درصد اندکی از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان، چرخه قاعدگی ماهیانه دارند. خیلی از این زنان چند ماه چرخه قاعدگی ندارند یا به صورت نامنظم دارند که گاهی در ماه دو یا سه بار اتفاق می افتد یا چند ماه بین هر قاعدگی فاصله می افتد. امکان دارد بعضی از زنان قاعدگی هایی داشته باشند که هفته ها طول بکشد یا امکان دارد قاعدگی سنگین همراه با لخته خون را تجربه کنند.
>> مشکل در باروری بخاطر تنبلی تخمدان:
قاعدگی نامنظم میتواند برنامه ریزی برای رابطه جنسی و باردار شدن را سخت کند PCOS میتواند تخمک گذاری را مختل کند و از رشد تخمک یا آزاد شدن در دیگر نقاط چرخه قاعدگی جلوگیری کند. همینطور PCOS میتواند از تخمک گذاری پیشگیری کند و اگر تخمک گذاری ندارید، نمیتوانید باردار شوید. با این حال، افراد مبتلا به PCOS، باردار میشوند و شانس آن ها در بارداری سالم و زایمان درست مثل دیگر زنان است. درمان ناباروری ناشی از تنبلی تخمدان به معنی کنترل خود این بیماری است. در زنانی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، کاهش وزن اولین قدم برای درمان تنبلی تخمدان است. پزشکتان ممکن است برای کمک به تخمک گذاری، داروهایی مانند کلمیفن تجویز کند. همچنین میتوانید از کیت تست تخمک گذاری یا اندازه گیری دمای بدن یا دیگر علایم تخمک گذاری استفاده کنید.
زنان دچار تتنبلی تخمدان سه برابر دیگر زنان در معرض احتمال سقط جنین هستند>> تنبلی تخمدان و بیماری دیابت:
تنبلی تخمدان امکان دارد احتمال بروز دیابت نوع دو را فزونی دهد. عدم تعادل هورمونی ناشی از PCOS میتواند روی عملکرد انسولین هم تأثیر بگذارد. دیابت به علت افزایش مقاومت در برابر انسولین و میزان کم انسولین تولید شده توسط پانکراس رخ میدهد. یکی از بزرگ ترين عوامل خطر آفرین در پیشرفت بیماری قند مشابه علت رشد PCOS است: اضافه وزن یا چاقی مفرط. این شرایط با عملکرد نادرست سیستم غدد درون تراو (تولید کننده هورمون) همراه است. با این حال، هم PCOS و هم دیابت نوع ۲ گاهی اوقات میتوانند با کاهش وزن برعکس شوند. تنها دیابت نوع دو نیست که با افزایش PCOS همراه است. دیابت نوع یک (دیابت وابسته به انسولین)، بیماری ژنتیکی که معمولاً از کودکی ظاهر میشود، با رشد بیش از اندازه تنبلی تخمدان همراه است. با اینکه رابطه بین PCOS و دیابت شفاف نیست، ولی در صورتیکه PCOS دارید، توصیه میکنیم وضعیت دیابت خویش را نیز بررسی کنید.
چه زمانی باید برای درمان تنبلی تخمدان به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت عقب افتادن چرخه قاعدگی به برهه زمانی ۳ ماه، به منظور شناسایی و درمان بیماری تنبلی تخمدان به پزشک مراجعه کنید. دلیل این امر امکان دارد به علل مختلفی مثل بارداری، استرس، تغییر رژیم غذایی و یا ورزش سنگین بروز پیدا کند ولی با این حال به منظور درمان این وضعیت در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. حتی در صورت عدم وجود مشکلی در این رابطه، بهتر است به منظور تعیین سطح میزان هورمون استروژن به پزشک مراجعه کنید چون کمبود استروژن امکان دارد منجر به کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی شود.
عوارض تنبلی تخمدان
زنان مبتلا به تنبلی تخمدان در معرض ریسک بیشتری برای ابتلا به بیماری های زیر هستند:
- سکته مغزی
- مقاومت به انسولین
- آپنه خواب یا قطع تنفس در زمان خواب
- فشار خون بالا
- سرطان آندومتر (رحم)
- کلسترول بالا
- بیماری قلبی
- دیابت نوع دو
- ناباروری
مشکلاتی که در کم کاری تیروئید دیده می شود تنبلی تخمدان استتشخیص بیماری تنبلی تخمدان
یک راه دقیق و مشخص برای تشخیص قطعی این اختلال وجود ندارد. با سابقه پزشکی من جمله دوره های قاعدگی و تغییرات وزن، معاینه فیزیکی از جمله بررسی رشد موهای زائد (hirsutism)، مقاومت به انسولین و آکنه و آزمایشهایی مثل موارد زیر، تشخیص بیماری تنبلی تخمدان انجام میشود:
۱. تشخیص تنبلی تخمدان با روش سونوگرافی:
سونوگرافی روشی برای تشخیص تنبلی تخمدان است. تست بارداری در صورتیکه تأخیر عادت ماهانه وجود داشته باشد. در سونوگرافی شرایط تخمدانها و ضخامت دیواره رحم بررسی میشود. در این روش از امواج فراصوتی برای ایجاد تصویر استفاده میشود.
۲. معاینه لگن برای تشخیص تنبلی تخمدان:
در روش معاینه لگن برای تشخیص تنبلی تخمدان، دکتر اندام تناسلی را بررسی می کند تا ببیند آیا زایده یا چیز غیر طبیعی پیدا می کند یا نه.
۳. آزمایش خون و تشخیص تنبلی تخمدان:
تست خون برای اندازه گیری سطوح هورمونی، قند خون و کلسترول انجام میشود. به این ترتیب می توان احتمال های دیگر ناهنجاریهای قاعدگی یا زیادی اندروژن را رد کرد. امکان دارد آزمایش خون برای بررسی تحمل گلوکز و میزان کلسترول و تری گلیسیرید ناشتا و تشخیص تنبلی تخمدان نیز انجام شود.
تغییر سبک زندگی لازمه بهبود علام تنبلی تخمدان
ورزش جلوی چاقی و خیلی از علائم دیگر بیماری تنبلی تخمدان را می گیرد و شخص بیمار باید بداند که استفاده از غذای سالم و دوری از مصرف فست فود و داشتن آرامش و زندگی بدون استرس لازمه کاهش علائم بیماری اش است. انجام آزمایش های سالانه برای بیماران مبتلا به تنبلی تخمدان لازم است. به خانم های جوانی که به این بیماری مبتلا هستند پیشنهاد می شود که زیر سی سال بارداری داشته باشند، چون تخمدان ها جوان بوده و به درمان ها سریعتر جواب می دهد.
درمان تنبلی تخمدان
دست کم ۶ ماه تا ۱ سال روند درمان تنبلی تخمدان است و حدود ۱ سال پس از آغاز درمان اثرات درمان مشخص می شود. کاهش دادن وزن در درمان تنبلی تخمدان بسیار مؤثر است و افراد چاق باید وزن خود را تقلیل دهند.درمان تنبلی تخمدان با توجه به عواملی مانند سن، شدت علائم و شرایط جسمانی بیمار در نظر گرفته می شود. نوع درمان هم به این مورد بستگی دارد که آیا بیمار باردار است و یا در آینده قصد حاملگی دارد یا خیر. در خانم هایی که قصد بارداری دارند، درمان میتواند شامل موردهای زیر باشد:
۱- مصرف دارو به منظور تحریک تخمک گذاری:
یکی از راه های درمان تنبلی تخمدان، مصرف داروهاست. مصرف دارو به آزاد شدن طبیعی تخمک از تخمدان ها کمک می کند. البته نکته ای که باید به آن اشاره کنیم این است که مصرف این قبیل داروها میتواند احتمال چند قلوزایی را افزایش دهد.
۲- تغییر در رژیم غذایی و میزان فعالیت:
هر چه رژیم غذایی سالم تر و میزان فعالیت بدنی بیشتر باشد، از شدت علائم تنبلی تخمدان کم خواهد شد.
در صورتی که قصد بارداری وجود نداشته باشد، درمانهای زیر برای بیماری تنبلی تخمدان در نظر گرفته خواهد شد:
- داروهای دیابت:
داروهای دیابت در درمان تنبلی تخمدان مفید هستند به این دلیل که این داروها معمولاً به خاطر کاهش مقاومت به انسولین تجویز میشوند که به کاهش سطح آندروژن، آهسته شدن رشد موهای زائد و منظم شدن تخمک گذاری کمک می کنند.
- پروژستین:
این هورمون می تواند عادت ماهانه شما را منظم کند و بیماری تنبلی تخمدان را برطرف کند، ولی باید هر ماه آن را مصرف کنید. همچنین این دارو خطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش میدهد.
- مصرف قرص های جلوگیری از بارداری:
این داروها به تنظیم سیکل قاعدگی، پایین آمدن سطح آندروژن، درمان تنبلی تخمدان و کاهش آکنه کمک می کنند.
- داروهای ضد هورمون مردانه:
این داروها با مسدود کردن هورمونهائی که سبب علائمی مانند آکنه و موهای زائد صورت می شوند بعضی علائم بیماری تنبلی تخمدان را کنترل میکنند. اسپیرونولاکتون (با نام تجاری آلداکتون) داروی ضد هورمون مردانه است که خیلی از پزشکان امکان دارد از آن استفاده کنند.
درمان های گیاهی تنبلی تخمدان
>> درمان تنبلی تخمدان با زاج و روغن زیتون:
برای تهیه این داروی ترکیبی مخصوص و عالی درمان تنبلی تخمدان باید زاج به اندازه یک نخود و یک قاشق مرباخوری عسل و یک قاشق چایخوری روغن زیتون بودار تصفیه نشده را به خوبی ترکیب کنید و در روزهای پاکی از پریود در ۱۴ مرحله به صورت واژینال استفاده نمایید.
>> درمان گیاهی تنبلی تخمدان با شبدر قرمز:
این گیاه دارای ایزوفلاون ها است که در بدن به فیتواستروژن ها تغییر می کند. این به این معنی است که شبدر قرمز مانند استروژن عمل می کند. شبدر قرمز در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان برای تمیز کردن خون و درمان آکنه استفاده می شود.
>> درمان تنبلی تخمدان با عسل و سیاه دانه:
برای درمان راحت تنبلی تخمدان عسل و سیاه دانه ای که نیم کوب شده به خوبی مخلوط کنید و روزانه دو قاشق مرباخوری (صبح و شام) میل نمایید.
>> درمان گیاهی تنبلی تخمدان با رازیانه:
رازیانه یک گیاه شناخته شده معطّر و پر خاصیت است که در طب سنتی بعنوان ادویه استفاده می شود. اثرات دیورتیک، ضد درد و ضد تب، در میوه های رازیانه و همچنین فعالیت آنتی اکسیدان یافت شده است. روغن رازیانه در درمان انواع اختلال های هورمونی مورد استفاده قرار می گیرد و سبب تحریک فیتو استروژن می شود که یک ماده بیولوژیکی فعال بوده و میتواند شبیه استروژن باشد. همچنین شیر مادر را افزایش داده و علائم یائسگی را تحت‌تأثیر قرار می دهد. رازیانه، در درمان تنبلی تخمدان بطور موثری کاربرد داشته و روغن آن بعنوان آرامبخش، درمان استروژن، ضد درد و ضد التهاب کاربرد بسیار زیادی دارد.
چگونه میتوان با تنبلی تخمدان باردار شد؟
زنان دچار تتنبلی تخمدان سه برابر دیگر زنان در معرض احتمال سقط جنین هستند. همینطور احتمال وقوع پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی)، دیابت بارداری، داشتن نوزاد بزرگ تر از معمول و زایمان زودرس در این افراد بیشتر است که امکان دارد منجر به زایمان سزارین یا دشواری در طی زایمان طبیعی شود. امروزه روش های فراوانی برای تقویت تخمک گذاری و به حداکثر رساندن شانس باردار شدن وجود دارد. یکی از مهمترین گام هایی که مبتلایان به سندروم تخمدان پلی کیستیک باید برای حامله شدن بردارند، کاهش وزن است.
خیلی از مبتلایان به تنبلی تخمدان چاق یا دچار اضافه وزن هستند. در حالیکه از دست دادن ۵ تا ۷ درصد از وزن بدن طی ۶ ماه، در ۷۵ درصد موارد سبب بازگشت تخمک گذاری و تنظیم سیکل قاعدگی می شود. البته یادتان باشد در صورتی که تنبلی تخمدان شما از نوع مقاوم به انسولین نباشد، این احتمال وجود دارد که شخصی لاغر یا متناسب باشید و در نتیجه کاهش وزن کمک چندانی برای بارداری شما نخواهد بود. داشتن شاخص توده بدن سالم (BMI) می تواند به تعادل سطح هورمون های بدن و کاهش سطح انسولین خون که اکثراً در سندروم تخمدان پلی کیستیک رخ می دهد کمک می کند و محرک تخمك گذاری است.
قرص ضدبارداری خوراکی یکی از داروهای تجویزی برای تنظیم قاعدگی در مبتلایان به تنبلی تخمدان استگردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 11
- 4
