به گفته افشین حبیب‌زاده، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران، ۲۰۰ گود پرخطر و رها شده در پایتخت وجود دارد. زهرا نژادبهرام، عضو هیات رئیسه این شورا دراین‌باره به ابتکار می‌گوید: با توجه به اینکه رسیدگی به این گودها برای شهرداری همراه با تحمیل هزینه به این مجموعه است باید سیستم نظارتی به‌گونه‌ای باشد که مالک گود مجاب به رفع خطر شود.
به عقیده مسئولان و کارشناسان حوزه شهری، صدور پیش پروانه قبل از طی مراحل قانونی از سوی شهرداری تهران در چند سال گذشته باعث شده حالا پایتخت با گودهایی مواجه شود که در گوشه و کنار شهر رها شده‌اند و تبدیل به تهدیدی برای ساختمان‌ها و خیابان‌های حوالی آن گود شوند. آنطور که محمد سالاری، عضو کمیسیون معماری و شهرسازی توضیح می‌دهد رویکرد درآمدمحور شهرداری تهران نسبت به طرح‌های ساختمانی در سال‌های گذشته، موجب شده اشخاص حقیقی و حقوقی به محض مراجعه برای درخواست پروانه ساختمانی با جواب مثبت شهرداری تهران روبرو شوند. در واقع، شهرداری برای اینکه بتواند سریع‌تر به جذب سرمایه رسیده و از این ناحیه کسب درآمد کند بدون طی فرآیند قانونی صدور پروانه، اقدام به ارائه پیش پروانه یا دستور موقت می‌کرد که با پیگیری‌های شورا، صدور پیش پروانه یا دستورموقت ممنوع شد.
از سوی دیگر، حبیب‌زاده روز گذشته در صحن شورا لزوم قانونی کردن نحوه استحکام‌بخشی گودها در پایتخت را مطرح کرد و گفت: بررسی‌ها نشان داده که حدود ۲۰۰ گود رها شده در شهر تهران وجود دارد که اساسا به دلیل نداشتن متولی و همچنین پایان عمر سازه نگهبان(نیلینگ) به مرحله پرخطر رسیده‌‌اند. موضوعی که نژادبهرام هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: اهمیت وجود نیلینگ از آن جهت است که این ابزار موجب جلوگیری از ریزش ساختمان‌های اطراف محل گودبرداری شده، می‌شود.
در واقع، سازه نگهبان موجب می‌شود خطری خیابان‌ها و ساختمان‌های اطراف را تهدید نکند این درحالی است که با گذشت زمان از کار گذاشتن نیلینگ در هنگام گودبرداری، این سازه خاصیت خود را از دست می‌دهد به عبارت دیگر نیلینگ‌ها تاریخ مصرف دارند، در نتیجه وجود گودهایی که مثلا سه یا چهار سال رها شده‌اند یعنی عمر سازه نگهبان آن سر رسیده و نباید نسبت به آن بی‌توجه بود.
عامل نظارتی، شهرداری است
در این میان، حبیب‌زاده اعلام کرده که گودها متولی ندارند برای همین وضعیت آنها تعیین‌تکلیف نمی‌شوند که البته این موضوع در چندین جلسه کمیته عمران شورای شهر مطرح شده است اما نژادبهرام در توضیح این اظهارات او می‌گوید: عامل نظارتی بر این گودها، شهرداری است چراکه مجوز هم از سوی شهرداری به مالکان این گودها داده می‌شود. درحال حاضر هم با روی کار آمدن شورای شهر پنجم به شدت این مشکل پیگیری شده به‌طوری که گودهای رها شده در هر منطقه شناسایی شده‌اند و اخطاریه آنها هم به شهرداری مناطق ابلاغ شده است.
اینکه مشکل هر گودی که رها شده چیست، باید از سوی شهرداری‌ها پیگیری شود. دلایل مختلفی هم برای رها شدن گودها وجود دارد؛ برخی برج‌ها پس از اخذ پروانه گودبرداری را شروع می‌کنند اما بین این اقدام و آغاز عملیات ساخت‌وساز فاصله می‌اندازند که این اتفاق می‌تواند به دلیل مشکلات مالی و حقوقی یا ایجاد اختلاف بین پیمانکار و مالک گود باشد.
سازمان‌های دیگر برای استحکام‌بخشی وارد شوند
اما نکته دیگری که در تازه‌ترین اظهارات حبیب‌زاده به چشم می‌خورد این است که او می‌گوید: برای استحکام‌بخشی این گودها باید منابع مالی لازم در اختیار باشد تا با روش‌های علمی نسبت به ایمن‌سازی گودها اقدام شود اما در حال حاضر هیچ سازمانی این مقدار منابع مالی را برای ایمن‌سازی این ۲۰۰ گود در اختیار ندارد. توضیح نژادبهرام درباره این موضوع این است که صاحب جواز یا مالک مسئولیت اصلی را برعهده دارد و شهرداری اگر بخواهد وارد این قضیه شود نیازمند اعتبارهای زیادی است.
همین جاگذاری نیلینگ و اجرای سیستم نگهداری برای گودهای رها شده تحمیل هزینه زیادی به شهرداری است با این حال رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران معتقد است که شهرداری باید برای استحکام‌بخشی این گودها وارد شود اما هر گود شرایط خاص خود را دارد و منابع مالی برای استحکام‌بخشی آنها لازم است. تامین این منابع مالی از توان شهرداری خارج است و به نظر می‌رسد که نهادها و سازمان‌های دیگر باید برای استحکام‌بخشی وارد شوند تا بتوانیم مسیر روشنی را برای ایمن‌سازی و استحکام‌بخشی گودها در پیش بگیریم؛ موضوعی که عضو کمیسیون معماری و شهرسازی هم معتقد به آن است، نژاد بهرام تاکید می‌کند که در شورای پنجم تمام تلاش را برای ایمن‌سازی سازهای شهر به کار خواهیم بست.
اما قانون در این زمینه چه می‌گوید؟ به گفته حبیب‌زاده، نیاز به قانونی برای برخورد با پیمانکاران و مالکان گودها هستیم که آنها را نیمه‌کاره رها کرده و احساس مسئولیتی هم ندارند، شاید بتوان قانونی را که برای باغات داریم به گودها نیز تسری دهیم چراکه بر اساس قانون اگر مالک نسبت به عدم آبیاری و از بین بردن باغ خود اقدام کند شهرداری می‌تواند باغ مذکور را ضبط کند، برای گودها نیز باید چنین قانونی در نظر گرفت چراکه گودها می‌توانند بستر مخاطرات باشند. تاکید این عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر پنجم بر این است که نیاز به یک قانون مشخص داریم که می‌توان از ظرفیت شورای عالی استان‌ها برای ارائه لایحه‌ای به مجلس استفاده کرد.
پرونده گودها روی میز شورای عالی استان‌ها
از سوی دیگر، به گفته نژادبهرام، در برخی موارد مرتبط با حوزه شهری خلاء قانونی وجود دارد و در برخی دیگر شفافیت در قانون نیست. در اینجا باید مالک ملزم به اجرای قانون شود اما نظارت ویژه هم باید از سوی شهرداری در مورد این گودها انجام شود، به‌عنوان مثال باید مالکان نسبت به نصب تابلو درباره مشخصات زمانی گودبرداری و اجرای عملیات ساخت‌وساز اقدام کنند و طبق همان هم کار خود را پیش ببرند. این عضو هیات رئیسه شورای شهر پنجم در تائید اظهارات حبیب‌زاده مبنی بر ارائه گزارش‌های گودهای رها شده به شورای عالی استان‌ها می‌گوید: این شورا به تازگی با مدیریت جدید آغاز به کار کرده و به‌طور حتم این مشکلات با آنها مطرح و پیگیری خواهد شد تا یکی از اهداف شورای شهر پنجم که وجود ساختمان‌های ایمن در پایتخت است، محقق شود.
همه اینها درحالی است که در دوره قبلی شورای شهر تهران، محمدمهدی تندگویان، یکی از اعضای آن شورا از احتمال ریزش یا کج شدن برج میلاد در پی عدم ایمنی گود مجاور خبر داد. او به ایسنا گفت: گود کنار برج میلاد رها شده و تقریباً صاحبی ندارد، بارها در این زمینه به شهرداری تهران تذکر داده‌ایم اما شهرداری مجموعه‌ای را معرفی نکرده که حداقل ساماندهی ادامه طرح را انجام دهد. تندگویان با بیان اینکه از سال ۹۲ تاکنون گود برج میلاد رها شد،ه، این در حالی است که عمر مفید نیلینگ چهار سال است و حالا این گود نیازمند استحکام‌سازی است، تاکید کرد: با یک گود پرخطری مواجه هستیم که دقیقاً در کنار برج میلاد قرار دارد و بار برج روی این گود سنگینی می‌کند.
به طوری که با نخستین شکاف در گود، شاهد خواهیم بود که پایه‌های برج، مقاومت خود را از دست داده و برج به درون گودال ۴۰متری سقوط خواهد کرد و در خوش بینانه‌ترین حالت برج میلاد کج خواهد شد. فقط تصور توضیحات اعضای شورای شهر قبلی و فعلی شهر تهران درباره خطرات ناشی از گودهای رها شده وحشت را در دل هر فردی که از این معضل شهری باخبر می‌شود، ایجاد می‌کند وای به روزی که خدایی ناکرده این تصور تبدیل به واقعیت شود.
وقوع حادثه‌ای همچون آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو نشان داد غفلت از مباحث ایمنی در نظارت شهری و مهندسی ساختمان‌ها چقدر می‌تواند به حوادث دردناک ختم شود با این توضیح که بارها گفته‌ایم و شنیده‌ایم که حادثه هیچ‌گاه خبر نمی‌کند بنابراین حالا باید برای مواردی از این دست فکری کرد نه وقتی که سقفی بریزد، ساختمانی در آتش بسوزد، زلزله‌ای شهر را ویران کند یا گودی باعث ریزش ساختمان‌ها و خیابان‌های اطراف آن شود.
سوسن نوری
- 19
- 2
