دلایل سفت شدن شکم در بارداری و درمان آن

افزایش وزن در بارداری از علل سفت شدن شکم در بارداری محسوب می شود

سفت شدن شکم در بارداری

همان طور که بارداری شما پیشرفت می کند امکان دارد حس کنید که شکم شما هم سفت تر می شود. دلیل این سفتی میتواند بخاطر سفت شدن رحم و یا حرکت جنین باشد. بزرگ شدن اندازه کودک هم میتواند باعث سفت شدن شکم در بارداری به خصوص در ماه های آخر شود اما سفتی شکم در سه ماه نخست بارداری مربوط به انقباضات براکستون هیکس میباشد و در سه ماهه اول بارداری بسیار رایج می باشد.

بارداری تغییرات زیادی در بدن ایجاد می کند که به علت تغییرات هورمونی است. با تغییر مرکز ثقل، درد در مفاصل و تاندوم ها و مشکلات گوارشی و جریان خون اتفاق می افتد. سفت شدن شکم در بارداری گاهی با گرفتگی عضلات اشتباه گرفته می شود. با پیشروی بارداری، رحم احساسی دارد که به پوست فشار وارد می کند.

درصورتی که شما چاق باشید این سفت شدن را کم تر از زن های لاغر حس می کنید. شما در این حالت احساس می کنید معده در فاصله های زمانی غیر منظمی سفت می شود و فکر می کنید انقباضات است. این سفت شدن شکم در بارداری خیلی طول نمی کشد ولی بعضی از زنان ادعا می کنند این سفت شدن شکم حدود پنج دقیقه طول می کشد. سفت شدن شکم اکثراً همراه با افزایش وزن است. افزایش وزن سبب کشیدگی پوست و انقباضات براکستون هیکس و درد اشتباهی زایمان می شود. با وجود آنکه تفکیک میان سفت شدن شکم، انقباضات براکستون هیکس و درد زایمان در مراحل اولیه کار آنقدر ساده ای نیست ولی علائمی وجود دارند که در تشخیص بهتر آن ها به شما کمک می کنند. 

اگر سفت شدن شکم در بارداری شدیدتر شده و در بازه زمان طولانی تری ادامه یابد به این معنی است که بارداری شما به خطر افتاده و باید هر چه سریعتر به پزشک خویش مراجعه کنید. بطور کلی میتوان گفت که اگر سفتی شکم در طول یک ساعت به مراتب تکرار شود مراجعه به پزشک ضرورت خواهد یافت.

دلایل سفت شدن شکم در بارداری

- رحم:

جنین درون رحم رشد می کند که در حفره لگنی بین مثانه و رکتوم واقع شده است. هم چنان که جنین و رحم شروع به بزرگتر شدن می کنند، دور  کمر هم منبسط می شود. دلیل اصلی سفت شدن شکم در بارداری این است که رشد رحم سبب فشار به شکم شده و به پیروی آن شکم هم می خواهد بزرگ شود. در واقع، این اتفاق در سه ماهه نخست بارداری رخ می دهد، وقتی که رحم شروع به منبسط شدن می کند. همچنین، زمانی که جنین در سه ماهه دوم رشد می کند، حجم آب درون بطن هم زیاد می شود. همین مسئله منجر به سفت شدن شکم در بارداری خواهد شد.

- یبوست:

یبوست مشکل رایجی در زمان بارداری است که نیمی از زنان باردار به آن دچار می شوند. یکی از علل آن، افزایش هورمون پروژسترون است که حرکت ماهیچه های صاف کل بدن مانند ماهیچه های روده را کند می کند. این موضوع به این معناست که غذا از روده آرام تر عبور می کند و هنگامی که با بزرگ شدن رحم فشار روی رودۀ شما بیشتر شود، این مشکل هم بیشتر خواهد شد. یبوست سبب تشکیل گاز و نفخ می شود و در اینصورت سبب سفت شدن شکم در بارداری میشود.

انقباضات براکستون هیکس:

انقباضات براکستون هیکس در سه ماهه دوم و سوم بارداری باعث سفت شدن شکم در بارداری می شود. این انقباضات معمولاً به جای درد زایمان اشتباه گرفته می شود و معمولاً بدن را برای انقباضات واقعی زایمان آماده می کند. درد و انقباضات حقیقی زایمان در فاصله های منظمی و به صورت ریتمیک اتفاق می افتد. سعی کنید تعداد انقباضات و مدت زمان آنرا ثبت کنید. این اطلاعات به پزشک کمک می کند. 

 سفت شدن شکم در بارداری معمولا بی ضرر بوده و هیچ عارضه ای در پی ندارد

- وعده غذایی سنگین:

خانم های باردار در هر شرایطی كه باشند (لاغر، طبیعی، چاق) باید افزایش وزن متناسب با وضعیت خــود را داشتــه بـــاشند. بدین ترتیب استفاده از رژیـــم های غذایی محدود برای كاهش وزن خانم های باردار چاق توصیه نمی شود و باید با توصیه های تغذیه ای مناسب میزان كالری دریافتی و در آخر وزن آنان را كنترل نمود. خانم های باردار چاق نیز احتیاج به افزایش وزن مطلوب دارند. معده به جنین در حال رشد و رحم فشار وارد می کند و خوردن غذای سنگین سبب می شود این فشار افزایش یابد و باعث سفت شدن شکم در بارداری میشود. بهتر است همیشه غذای سالم و در فاصله زمانی های منظم بخورید تا دچار تهوع در بارداری نشوید.

- جداشدگی جفت:

وظیفه جفت تغذیه رسانی و اکسیژن رسانی به جنین است و به همین علت بسیار مهم می باشد. در شرایط نرمال جفت به ماهیچه های دیواره رحم چسبیده است. گاهی وقت ها این جفت از دیواره جدا می شود و به قسمت پایین رحم حرکت می کند. در این حالت خونریزی اتفاق می افتد و رحم سفت می شود. این سفت شدن موقتی نیست و خیلی طول می کشد. با توجه به طولانی بودن این شرایط میتوانید تفاوت آن با گرفتگی معمولی را تشخیص دهید و با توجه به خونریزی ایجاد شده باید سریعا به اورژانس یا پزشکتان مراجعه کنید. زیرا جداشدگی جفت برای مادر و جنین بسیار خطرناک است و امکان دارد جنین را از بین ببرد. 

- رشد اسکلت جنین:

در ماههای نخست بارداری کشیدگی رباط ها سبب سفت شدن شکم می شود. با بزرگتر شدن جنین، رحم کشیده می شود و سبب می شود به اندام ها فشار وارد کند. در اینصورت باعث سفت شدن شکم در بارداری می شود و باعث احساس ناراحتی در شکم می شود. معمولاً زنان باردار پس از سپری شدن سه ماهه دوم بارداری، علائم سفتی شدیدی را در شکمشان را تجربه می کنند و این زمانی است که اسکلت جنین در حال رشد و بزرگ شدن است. پس از اینکه استخوان های جنین شروع به فرم گرفتن و شکل گیری کردند، شکم سفت می شود. البته این یکی از دلایلی است که سبب سفت تر شدن شکم می شود. از سوی دیگر، در هر صورت در اواخر دوران بارداری شکم مانند سنگ سفت می شود.

- سفت شدن شکم در انتهای بارداری:

در انتهای بارداری، حرکات جنین سبب سفت شدن شکم می شود. با پیشروی بارداری، شکم بخاطر رشد جنین بزرگ می شود. فضای شکم شما حاوی اندام های داخلی و جنین است. سفت شدن شکم در بارداری کاملا واضح است و چند ماه آخر این سفت شدن دائمی است. رحم رشد کرده و حرکات جنین سبب سفتی شکم می شود. افزایش وزن در بارداری همراه با سفت شدن شکم می باشد. چربی جمع شده زیر پوست باعث کشیدگی دیواره شکم و سفتی شکم می شود. مشکلات معده هم در انتهای بارداری سبب سفت شدن شکم می شود ولی اگر این سفت شدن خیلی ادامه پیدا کرد ممکن است علائم زایمان زودرس باشد.

سفت شدن شکم در بارداری گاهی با گرفتگی عضلات اشتباه گرفته می شود

هورمون پروژسترون معمولاً برای جلوگیری از زایمان زودرس استفاده می شود چون زمانی که پس از استراحت درد آرام نشد و سفت شدن شکم در بارداری به همین حالت باقی ماند زمانی است که به زایمان نزدیکتر می شوید. این را بدانید که درد های کاذب نا منطم بوده ولی درد اصلی زایمان منظم بوده و از ناحیه کمر شروع می شود و هر چه می گذرد این درد ها بیشتر میشود.

درمان سفت شدن شکم در بارداری

انقباضات حقیقی زایمان در فواصل منظم رخ داده و با گذشت هر دقیقه بر شدت آن ها اضافه می شود. همچنین این انقباضات با راه رفتن و یا تغییر موقعیت بدن آرام نمی شوند و خوردن و نوشیدن هم هیچ تاثیری در رفع یا تسکین آن ها ندارد. در صورت رخ دادن این انقباضات هر چه سریعتر به پزشک خود مراجعه کنید. علاوه بر آن با شروع درد واقعی زایمان حس می کنید که جنین به طرف حفره لگنی پایین آمده و امکان دارد با ترشحات آبکی واژینال و یا خروج پلاگهای مخاطی مواجه شوید.

زمانی که انقباضات شدیدتر شده و در فواصل متوالی و نزدیک به هم رخ میدهند کیسه آب پاره می شود. در این حالت درد، غیر قابل تحمل تر شده و راه رفتن یا صحبت کردن برایتان سخت می شود و در پایان به خاطر داشته باشید که وجود اندکی درد و ناراحتی در بارداری امری کاملاً طبیعی است و هرگز نباید منجر به بروز نگرانی در شما شود و همانگونه که می دانید هر گاه که درد از آستانه تحمل شما فراتر رفت مراجعه به بیمارستان ضرورت خواهد یافت. 

اگر سفت شدن شکم در بارداری شدیدتر شده و در بازه زمان طولانی ادامه یابد، باید به پزشک مراجعه کنید

درمان سفت شدن شکم در بارداری به علت ایجاد آن بستگی دارد:

> از پزشک خود در خصوص انجام تمرین های تنفسی برای کشیدگی و تقویت ماهیچه های شکمی راهنمایی بگیرید.

> اگر انقباضات براکستون هیکس سبب سفت شدن شکم در بارداری شود با تغییر حالت نشستن میتوانید بهبود یابید. به طورمثال درصورتی که نشسته اید بلند شوید و راه بروید یا برعکس.

> سفت شدن شکم در بارداری معمولاً بی ضرر است ولی زایمان زودرس هم سبب سفتی شکم می شود. بدین ترتیب سفتی شکم را نادیده نگیرید.

> سفت شدن شکم در بارداری سبب می شود بعضی از فعالیت های روزانه مثل پوشیدن کفش، خم شدن یا خوابیدن به پهلو سخت تر شود. تلاش کنید تمارین تنفسی انجام دهید تا به شما کمک کند مشکلات تنفسی ناشی از سفت شدن شکم رفع شود.

> اگر سفت شدن شکم در بارداری ناشی از انقباضات رحمی و یا در اثر حرکات جنین باشد به هیچ درمانی احتیاج نخواهید داشت.

چه زمانی برای سفت شدن شکم در بارداری باید به پزشک مراجعه کنید؟

 مواجهه با هر یک از شرایط زیر نیز نیازمند مراجعه فوری به پزشک است:

۱. سفت شدن شکم در بارداری همراه با حس درد

۲. حس سفت شدن شکم در بارداری بیش از ۴ بار در یک ساعت

۳. سفت شدن شکم در بارداری همراه با نفس تنگی 

۴. ادامه پیدا کردن سفتی شکم در مدتی بیش از چند دقیقه

غذای زیاد یا نفخ شکم باعث سفت شدن شکم در بارداری می شود

گردآوری: بخش سلامت سرپوش