عوارض مصرف داروی ترامادول

ترامادول یک داروی ضددرد اپیویید است

مکانیسم اثر ترامادول:

مکانیسم عملکرد ترامادول به دو گونه است. اول اینکه مثل دیگر داروهای اوپیویید (مشتقات تریاک) آگونیست گیرنده‌های مو (μ) است. البته خاصیت چسبندگی ترامادول به گیرنده‌های «مو» بسیار ضعیف است. ماده متابولیزه شده او-دسمتیل‌ترامادول نسبت به عنصر مادر خاصیت چسبندگی بیشتری به گیرنده‌های مو دارد و خاصیت مخدری قویتری از خود به جا می‌گذارد. به همین دلیل خاصیت تسکین درد در ترامادول حدود ۱۰ برابر ضعیف‌تر از مرفین است. 

ترامادول دارای میل متوسط به گیرنده سیگما ۱ است، این گیرنده عموماً دارای عملکرد تشنج زایی است و همچنین دارای خاصیت ضد افسردگی همراه سرخوشی است.

در وهله دوم باعث جلوگیری از بازجذب نورآدرنالین و سروتونین می‌شود و غلظت این دو ماده را در سیناپس بالا می‌برد، این امر باعث ایجاد نوعی خاصیت، مانند داروهای ضدافسردگی و همچنین هوشیاری می‌شود و برعکس مرفین فرد مصرف‌کننده را فعال‌تر می‌کند، حتی در برخی از مصرف‌کنندگان حالات ضعیفی مانند (MDMA (XTC مشاهده شده، احتمال گرفتگی عضلانی نیز کاهش میابد. با خوردن ۱۰۰ میلیگرم ترامادول سطح خونی دارو در دو ساعت به حداکثر می‌رسد.

حدود ۲۰ درصد ترامادول به پروتئین خون بسته می‌شود. ۳۰ درصد ترامادول بصورت تغییر نیافته و ۶۰ درصد آن بصورت متابولیتهای شکسته شده در کبد از راه ادرار دفع می‌شود. نیمه عمر دارو ۴ تا ۶ ساعت می‌باشد. موارد مصرف ترامادول برای تسکین درد معمولاً به مدت کمتر از ۵ روز و به مقدار ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم هر ۸ ساعت تجویز می‌شود، همچنین این دارو جهت درمان سندروم پای بی‌قرار نیز تجویز می‌شود. بتازگی تحقیقاتی در جریان می‌باشد که اثر ترامادول در درمان افسردگی ماژور را بررسی می‌کند.

ترامادول دارای خاصیت ضد افسردگی همراه سرخوشی است

تاریخچه ترامادول:

این دارو توسط شرکت آلمانی گروننتال (Grünenthal) در دهه ۱۹۷۰ با نام تجاری ترامال (®Tramal) ساخته شد. گروننتال در سالهای بعد حق تولید ترامادول را به شرکتهای متعددی در سراسر دنیا واگذار کرد.

در سال ۲۰۱۳ پژوهشگران فرانسوی، سوئیسی و کامرونی در پوسته ریشه یک گیاه دارویی آفریقایی به نام N. latifolia ترامادول یافتند، اما در سال ۲۰۱۴ مشخص شد که این ترامادول به دلیل استفاده از آن توسط کشاورزان در خوراک گله بوده‌است.

اشکال مختلف داروی ترامادول:

ترامادول معمولاً به شکل نمک هیدروکلراید تولید شده و به دو شکل خوراکی (بیشتر کپسول و قرص) و آمپول به بازار عرضه می‌شود. مقدار جذب و تأثیر فرم تزریقی ترامادول بسیار بیشتر از فرم خوراکی است. ترکیب ترامادول و استامینوفن نیز در بازار موجود است (که در ایران عرضه نمی‌شود).

ترامادول هیدروکلرید تزریقی

در خارج از ایران به صورت قرصهای آهسته رهش Retard، آمپول، کپسول و قطره موجود می‌باشد، مصرف قطره خوراکی آن رایج‌تر است.

اعتیاد به ترامادول:

علائم جسمی ترک ترامادول احتمالاً به علت خواص ضدافسردگی این دارو (جلوگیری از بازجذب سروتونین و نورآدرنالین) شدیدتر از علائم ترک مخدرهایی مانند تریاک می‌باشد، حتی بعد از قطع مصرف کوتاه مدت ترامادول علائمی مانند بی‌خوابی، سندروم پای بی‌قرار (RLS) و افسردگی بروز می‌کند. مصرف بدون وقفه آن در طولانی مدت باعث ایجاد مقاومت بدنی نسبت به مواد اپیوییدی شده و دوز مصرف آن باید افزایش یابد تا اثری مشابه مقدار مصرف اولیه را ایجاد کند، مدتی بعد از قطع مصرف دارو مقاومت بدنی نسبت به ترامادول و دیگر مواد اپیوئیدی به حالت اولیه بر می‌گردد.

با توجه به اینکه مکانیسم کنترل درد در ترامادول مشابه مورفین است. مصرف مداوم آن منجر به وابستگی فیزیکی و روانی مشابه اعتیاد به مواد مخدر می‌شود و مصرف طولانی مدت ترامادول منجر به اعتیاد به آن شده و درمانی کاملاً مشابه با درمان سوء مصرف مواد مخدری چون تریاک، کراک و هروئین دارد.

مصرف ترامادول با دیگر مواد مخدر چه عوارضی را به همراه دارد؟

- برخی ترامادول را با سایر مواد مصرف می‌کنند مثلا کسانی که شیشه مصرف می‌کنند و تصور می‌کنند که مصرف شیشه باعث سرخوشی آنها می‌شود بعد از مدتی از این سرخوشی خسته می‌شوند و تصمیم می‌گیرند تا خُلق خود را تنظیم کنند لذا برای تنظیم خُلق به سمت و سوی نارکوتیک‌ها می‌روند که مقداری سرخوشی خُلق را کاهش می‌دهد و در این زمان به سمت مصرف ترامادول می روند. برخی ممکن است در کنار ترامادول، الکل یا داروهای خواب‌آور نیز مصرف کنند. به عنوان یک قاعده کلی هر چه تعداد مواد مخدری که مصرف می‌شود، افزایش پیدا کند خطر مسمومیت، عوارض جدی و مرگ و میر به همان میزان افزایش پیدا می‌کند. 

دوره‌های ترک اعتیاد به داروی ترامادول وجود دارد؟

- کسی ترامادل را به منظور کنترل درد مصرف می‌کند که توسط پزشک تجویر نشده یا در ابتدای مصرف، پزشک برای آن دوز کمی تجویر کرده اما امروز خود ترامادل را با دوز بالا مصرف می‌کند این فرد به طور حتم به مصرف این قرص معتاد شده است و باید به مراکز درمانی برای ترک مراجعه کند. ترک ترامادل توسط متخصصین قابل انجام است و در دوره‌های درمانی این کار انجام می‌شود.

مکانیسم کنترل درد در ترامادول مشابه مورفین است

تداخلات دارویی ترامادول

داروهای حاوی مخدر میتوانند با بسیاری از داروها تداخل ایجاد کرده و باعث بروز عوارض جانبی خطرناک و حتی مرگ شوند. درصورت استفاده از هریک از موارد ذکر شده پزشک را در جریان بگذارید:

سایر داروهای حاوی مخدر: ضد درد های حاوی مخدر یا داروهای ضد سرفه

داروهایی که باعث خواب آلودگی شده و تنفس را آهسته تر میکنند: داروهای خواب آور، شل کننده عضلات، داروهای آرام بخش، داروهای ضد روان پریشی

داروهایی که بر سطح سروتونین بدن موثرند: داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد پارکینسون، داروهای ضد میگرن و سردرد، داروهای ضد تهوع و استفراغ

یکی از عوارض نادر ولی خطرناک مصرف ترامادول تشنج می‌باشد

عوارض جانبی ترامادول:

عوارض مشابه دیگر داروهای شبه‌تریاک (تهوع، سرگیجه، خواب آلودگی، منگی، خشکی دهان. دیر انزالی. یبوست، افت فشار خون، تعریق، خارش) در ترامادول هم دیده می‌شود اما احتمال بروز دپرسیون تنفسی که کشنده‌ترین با ترامادول خوراکی نسبت به مرفین کمتر است. مصرف این دارو به علت افزایش سطح سروتونین، بیشتر از دیگر مواد اپیوئیدی ایجاد حالت تهوع می‌کند، همچین باعث بی خوابی می‌شود. مصرف بیشتر از ۲۰۰ میلی‌گرم ترامادول برای افراد بدون مقاومت بدنی در مقابل مواد اپیوئیدی خطرناک است.

مصرف همزمان داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین مانند: سیتالوپرام، بوپروپیون، فلوکستین و مهارکننده منوآمینواکسیداز موجب تشدید عوارض دارو و گاهی سندرم سروتونین می‌گردند.

یکی از عوارض نادر ولی خطرناک مصرف ترامادول تشنج می‌باشد. تشنج معمولاً در اثر مصرف زیاد این دارو یا مصرف دارو در بیماران صرعی یا بیمارانی که دچار آسیب مغزی شده‌اند با بیمارانی که مشکلات کبدی کلیوی (دفع دارو دچار اختلال گشته و افزایش مقدار دارو در خون) دارند یا معتادان به الکل ایجاد می‌گردد. همچنین احتمال وابستگی دارویی و بروز علائم ترک مشابه دیگر ترکیبات شبه تریاک هم وجود دارد. یکی دیگر از عوارض نادر ترامادول (چهار تا پنج ساعت پس از مصرف) افزایش فشار خون به همراه سردرد شدید می‌باشد مریم اخگری، رئیس بخش سم‌شناسیپزشکی قانونی تهران با اشاره به افزایش مصرف داروهای مخدر مانند متادون و ترامادول اعلام کرد در مطالعه‌ای که طی پنج سال اخیر انجام شده مرگ‌های ناشی از مصرف ترامادول ۴۰ برابر بیشتر شده‌است. در این مقاله به نوع مرگ و تعداد قربانیان اشاره نشده است.

مصرف دارو ترامادول سبب وابستگی و اعتياد می گردد

موارد منع مصرف ترامادول:

مصرف اين دارو در موارد مصرف همزمان با الكل، خواب آورها، ضد دردها اپوئيد ها و دارو هاي سايكو تروپيك مجاز نيست.

هشدار ها:

مصرف ترامادول در بيماران مبتلا به صرع و تشنج افراد مبتلا به اختلالات كبدي و كليه مجاز نمي باشد .مصرف اين دارو در افراد باريسك ضعف تنفسي و حاملگي ، شيردهي، بايد تحت نظر پزشک انجام شود.

مصرف دارو ترامادول سبب وابستگی و اعتياد مي گردد.

گردآوری: بخش سلامت سرپوش