صدام می گفت کاری می کنم فارسی یادشان برود/ رمز گشایی از دلایل پذیرش قطعنامه ۵۹۸

به گزارش جام جم آنلاین؛ امروز ۲۷ تیرماه سالگرد اعلام پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت از سوی ایران در سال ۱۳۶۷ است. قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت یکی از قطعنامه‌های شورای امنیت است که در ۲۹ تیر ۱۳۶۶، برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق صادر شد. این قطعنامه از نظر کمی و تعداد واژه‌های به کار گرفته شده مفصل‌ترین و از نظر محتوا اساسی‌ترین و از نظر ضمانت اجرا قوی‌ترین قطعنامه شورای امنیت در مورد این جنگ بوده است.

قطعنامه مذبور بلافاصله از سوی ارتش بعث عراق پذیرفته شد، ولی بعد از گذشت یک سال و هفت روز در ۲۷ تیر ۱۳۶۷ از سوی جمهوری اسلامی ایران پذیرفته شد و حضرت امام خمینی(ره) در ۲۹ تیر ۱۳۶۷ پیامی درباره پذیرش قطعنامه منتشر فرمودند.

به همین مناسب جام جم آنلاین گفت و گویی ترتیب داد با جواد منصوری اولین فرمانده سپاه و دیپلمات پیشین کشورمان که در ادامه می خوانیم.

رسانه های بیگانه در چند سال اخیر با هدف تشکیک در دفاع مقدس و پیروزی ایران در بیرون راندن متجاوز، اعلام می دارند پس از آزادی سازی خرمشهر ادامه جنگ به سود ایران نبوده و در این خصوص یک اشتباه راهبردی صورت گرفته، نظر شما در این باره چیست؟

شاید بهتر باشد افرادی که جنگ ایران و عراق را تجزیه و تحلیل می کنند با شرایط سال ۶۱ اظهار نظر کنند نه با اوضاع و احوال دهه نود.

بنده سئوال می‌کنم از منتقدین ادامه جنگ با عراق، آیا ارتشی که در اوج قدرت و حمایت بیگانگان به ایران حمله کرد متجاوز بودن خود را می پذیرفت؟ آیا از خصومت و دشمنی با مردم ایران دست بر می داشت؟

چه تضمینی وجود داشت ارتش شکست خورده و سرخورده بعث عراق، تجهیز نشود و چند ماه پس از آزادسازی خرمشهر حمله ای دگر بار به ایران را تدارک نبیند؟ گذشته از این آیا عراق حاضر بود غرامت تجاوز و لطماتی که به کشور وارد کرد را بپردازد.

آیا در اظهار نظرها و مواضع رژیم بعث عراق نشانه ای مبنی بر تمایل آنها به پایان جنگ وجود داشت؟

در این مورد خاطره ای برای شما بازگو می کنم که جایی عنوان نکرده ام. در سال ۶۴ ملاقاتی بین حافظ اسد رییس جمهور وقت سوریه و دکتر ولایتی وزیر خارجه آن زمان کشورمان رخ داد و اسد به نقل از سرهنگ آجودان صدام (که به سوریه پناهنده شده بود) نکته ای به یکی از همراهان ولایتی متذکر می شود.

حافظ اسد می گوید در حاشیه اجلاس سران غیر متعهد در کوبا دیداری بین یزدی معاون نخست وزیر وقت ایران و صدام صورت گرفت.(قبل از جنگ و رایزنی در خصوص مناقشات مرزی) پس از این ملاقات، آجودان صدام از وی در مورد نتایج گفت و گو با یزدی سوال می کند و خطاب به او می گوید؛ فکر کنم دیدار خوب و مثبتی باشد. صدام در پاسخ می گوید؛ نخیر بلایی سر ایران می آورم که فارسی صحبت کردن از یادشان برود.

چنین مواضع تندی حکایت از آن دارد در تجاوز و اشغال ایران یک عظم جدی در پس پرده بوده و به این سادگی از دست درازی به تمامیت ارضی بر نمی داشت. با این تفاسیر به جرات باید گفت، هشت سال دفاع مقدس پیروزی بزرگی برای جمهوری اسلامی و مردم ایران محسوب می شود.

تا این جای بحث به این نتیجه رسیدیم، استراتژی تداوم جنگ با متجاوز امری هوشمندانه بوده است. به هر حال، دفاع تا هشت سال ادامه پیدا کرد تا اینکه با قبول قطعنامه ۵۹۸ از سوی طرفین درگیر آتش بس میان ایران و عراق برقرار شد.

چرا پس از صدور قطعنامه مذبور رژیم بعث عراق بلافاصه آتش بس را پذیرفت اما ایران یکسال بعد تن به قبول آن داد؟

در سال ۶۶ موقعیت نظامی سیاسی ما نسبتا در شرایط مطلوبی قرار داشت. از طرفی دولت عراق روند میدانی نبرد را به گونه ای می دید که دیگر توان مقابله با نیروهای نظامی ایران را نداشت، لذا بلافاصله آتش بس را پذیرفت تا بعدها در اجرای آن اخلال ایجاد کند.

اما دلایل ایران برای عدم پذیرش آتش بس؟

جمهوری اسلامی مفاد قطعنامه را در جهت انتفاع منافع کشور کافی نمی دانست. دو نکته اساسی را ما مورد توجه قرار دادیم، اول اینکه ایران به دنبال معرفی عراق بعنوان متجاوز بود که در این قطع نامه اشاره ای به آن نشده بود. نکته دیگر اینکه عراق باید در پرداخت غرامت به ایران محکوم می شد.

بعد از عدم پذیرش قطعنامه از طرف ایران، معادلات سیاسی به چه نحو پیش می رفت؟

در طول یکسال پافشاری ما بر عدم پذیرش قطعنامه شورای امنیت، تحولات صحنه بین الملل به ضرر ما تغییر کرد. قدرتهای غربی و اعراب مرتجع منطقه به شکل وسیع تری از گذشته در حمایت از صدام حسین دیکتاتور مخلوع عراق پا پیش گذاشتند و به صراحت اعلام نمودند اجازه سقوط وی را نخواهیم داد.

در چنین وضعیتی ارتش بعث عراق عملا به شکل گسترده ای توسط حامیان متعدد به سلاح شیمیایی تجهیز شد و به جبهه ها حمله شیمیایی کرد، اسکله ها و چاه های نفتی ما را دایما مورد هدف قرار می داد و آمریکا بطور بی سابقه ای حضور خود در آبهای خلیج فارس را تقویت کرد.

شایان ذکر است کار به جایی رسید که حتی ناو آمریکایی هواپیمای غیرنظامی ما را با موشک منهدم کرد و هیچ تضمینی نبود که فردا تهران را مود تهاجم قرار ندهند.

اعراب منطقه در آن مقطع چه رویکردی داشتند؟

آنها صراحتا اعلام کردند اجازه نمی دهیم یک عرب (صدام) توسط عجم ها سقوط کند، حتی قذافی که در آن زمان تا حدودی مخالف جنگ ایران و عراق بود چنین مواضعی داشت.

ماجرای ارسال نامه از سوی برخی فرماندهان جنگ برای امام(ره) و تشریح وضعیت جبهه ها چه بود؟

در نامه آمده بود، ما و رزمندگان آمادگی ادامه جنگ با متجاوز و تنبیه صدام را داریم اما تداوم نبرد با عراق نیازمند برخی تسلیحات و مایحتاج جنگی است. شاید خود آقای هاشمی هم در باطن بر ضرورت توقف درگیری تاکید داشتند.

پذیرش آتش بس با صدور بیانیه ای از سوی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران مورد تایید قرار گرفت. امام در این بیانیه لفظ اندوه ناک نوشیدن جام زهر را بکار بردند. چه نکته ای از عمق این جمله متواتر می گردد؟

امام (ره) به نوعی با این حرف مسئولیت قطع جنگ را بر عهده گرفتند. پیام جمله تاریخی امام این بود «بنده مردم را به دفاع از کیان و سرزمین فرا خواندم خود نیز فرمان پایان نبرد را صادر می کنم». حس مسئولیت پذیری ایشان باید الگوی همه ما باشد تا مشکلات را به گردن دیگران نیاندازیم.

از بعد سیاست خارجی ارزیابی کلی شما از قطعنامه ۵۹۸ چیست؟

یکی از دستاوردهای مهم این قطعنامه اعلام عراق بعنوان کشور متجاوز بود گو اینکه بعد از مدتی پس از امضای آتش بس این موضوع اتفاق افتاد. در آن مقطع دنیا به خاطر آزادی خواهی و استقلال طلبی ایران حاضر به پذیرش ما در چارچوب نظام بین الملل نبود. لذا قطعنامه ۵۹۸ یکی از راه هایی بود که مسیر ورود ما در تعامل با جهان را هموار کرد.