نکاح فضولی چیست؟
نکاح فضولی، عقدی است که بدون حضور فردی که مستقیماً به وی مربوط میشود، منعقد گردد. به عبارت دیگر، شخصی ثالث، بدون داشتن وکالت یا ولایت قانونی، اقدام به ازدواج دادن دو نفر میکند. این موضوع، به دلیل تبعات حقوقی و شرعی متعدد، همواره مورد بحث و بررسی فقها و حقوقدانان بوده است.
نکاح فضولی در فقه مانند بیع فضولی است که از طرف فقها مشهور مورد قبول قرار می گیرد، یعنی اگر آنان اعتقاد دارند که این عقد لغو و باطل نیست، اجازه یا رد آن صحیح و نافذ خواهد بود نه لغو و باطل، پس باید اشاره کرد که تنها با اجازه صحیح خواهد شد. پس اگر یکی از طرفین به آن رضایت نداشته باشند یا رد کنند، نکاح باطل می شود.
عقد در صورتی صحیح است که ترکیبی از توافق، قصد و رضای طرفین در آن وجود داشته باشد، البته در نکاح فضوی این دو شرط پیدا نمی شوند و این عقد فضولی ممکن است فقط از طرف دختر یا ولی وی یا از سمت دو طرف عقد یعنی دختر و پسر، فضولی باشد و چنانچه که گذشت این در صورتی است که «ولیّ، عقد را برخلاف مصلحت شخص مولیعلیه واقع سازد» و الا عقد او فضولی نخواهد بود.
انواع نکاح فضولی
نکاح فضولی بسته به شرایط مختلف، به انواع گوناگونی تقسیم میشود:
نکاح فضولی از طرف ولی قهری صغیر:
در صورتی که ولی قهری (پدر یا جد پدری) بدون رضایت صغیر اقدام به ازدواج او کند، نکاح فضولی محسوب میشود.
نکاح فضولی از طرف غیر ولی:
هر فردی غیر از ولی قهری یا وکیل معتبر، اقدام به ازدواج صغیر یا کبیر نماید، نکاح فضولی صورت گرفته است.
نکاح فضولی از طرف یکی از زوجین:
در این حالت، یکی از زوجین بدون رضایت و اطلاع طرف دیگر، اقدام به عقد نکاح میکند.
شرایط صحت نکاح فضولی
برای صحت نکاح فضولی شرایطی لازم است، از جمله:
- زن و مرد باید شرایط لازم برای ازدواج، از جمله بلوغ، عقل و اختیار را داشته باشند.
- عقد نکاح باید با رعایت شرایط عمومی، مانند ایجاب و قبول صحیح، لفظ صریح و عدم اکراه، منعقد شود.
- پس از انعقاد نکاح فضولی، رضایت و اجازه فردی که حق با اوست، شرط صحت و نفوذ عقد میباشد.
اهمیت آگاهی از نکاح فضولی
با توجه به پیچیدگیهای نکاح فضولی و تبعات حقوقی آن، آگاهی از شرایط و آثار این نوع عقد برای آحاد جامعه، به ویژه جوانان، ضروری است. به همین منظور، توصیه میشود قبل از اقدام به ازدواج، از مشاوره حقوقی و شرعی استفاده شود تا از بروز مشکلات حقوقی بعدی جلوگیری به عمل آید.
سخن پایانی درباره نکاح فضولی
نکاح فضولی، موضوعی حساس و دارای ابعاد حقوقی و شرعی متعدد است. درک صحیح شرایط و آثار این نوع عقد، به رفع ابهامات و جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی کمک میکند. همواره به خاطر داشته باشید که مشورت با متخصصان حقوقی و شرعی، راهی مطمئ
گردآوری: بخش استفتائات و احکام سرپوش
- 15
- 2