فرهاد حسن زاده: با گرفتن جایزه هم دست از تلاش بر نمی دارم

«فرهاد حسن زاده» از آن هایی است که با یک اثر یا یک کتاب سر زبان ها نیفتاده است. او تمام عمرش را صرف دو کار کرده است؛ خواندن و نوشتن. حسن زاده از آن دسته نویسندگانی است که تقریبا برای همه سنین و موضوعات مطلب نوشته؛ از  بزرگ سالان گرفته تا کودکان و نوجوانان. از طنز گرفته تا نمایش نامه، داستان و موضوعات دیگر. اما او بیشتر از همه خود را نویسنده کودک و نوجوان می داند.

از فرهاد حسن زاده تا به حال بیشتر از هشتاد اثر به چاپ رسیده و در جشنواره ها و مسابقات مختلف داخلی و خارجی برای تعداد زیادی از آثارش از او تقدیر شده است. او به تازگی جزو پنج نامزد نهایی دریافت جایزه اندرسون یا همان نوبل ادبیات کودک انتخاب شده است. به همین مناسبت به سراغ او رفتیم و با او به گفت و گو پرداختیم که در ادامه می خوانید.

در ابتدا درباره جایزه اندرسون کمی توضیح بدهید.

جایزه اندرسون که به جایزه نوبل ادبیات کودک معروف است، به یک عمر تلاش نویسنده مربوط می شود. مداومت نویسنده در نوشتن، خلاقیت و رویکردهایی که در آثارش داشته است، همگی باعث می شود تا شایسته دریافت این جایزه شناخته شود. جایزه اندرسون یا همان نوبل ادبیات کودک به یک اثر خاص تعلق نمی گیرد، بلکه به پاس تمام خدماتی که یک نویسنده به مخاطبانش داشته است، به او تقدیم می شود. نامزد شدن برای دریافت جایزه اندرسون مراحلی دارد. مثلا در کشور ما شورای کتاب کودک مسئول حمایت از نویسنده های کودک و نوجوان است.

این شورا پرونده هایی را از هرکدام از نویسندگان در داخل کشور تهیه می کند و آن را برای IBBY  می فرستد. خلاصه ای از کتاب ها، نقدهایی که از کتاب ها منتشر شده، عکس هایی از دیدار نویسنده با مخاطبانش و همه این ها در قالب یک پرونده آماده و ارسال می شود تا فرد شایسته دریافت این جایزه مشخص شود. این جایزه هم دو ساله است. یعنی داوران دو سال فرصت دارند تا پرونده ها را بخوانند و فرد شایسته دریافت جایزه را مشخص کنند.

شما در حوزه های زیادی نوشته اید. نوشتن در کدام حوزه برای شما سخت تر یا دل انگیزتر بوده است؟

قطعا نمی توانم بگویم کدام حوزه سخت تر بوده است یا برایم شیرینی بیشتری داشته است. چون تمام آثاری که یک نویسنده می نویسد، برای خودش لذت بخش است. علاوه بر این ها من معمولا مخاطبم را انتخاب نمی کنم. برای نوشتن، این سوژه است که تعیین می کند کتاب نوشته شده برای چه گروه سنی مناسب تر است. برای من هر یک از آثاری که نوشته ام، سختی و شیرینی برابری دارد.

طنز نویسی در دیده شدن آثار و اصلا در افزایش مطالعه کودک و نوجوان چقدر تاثیر دارد؟

به نظر من یکی از دلایلی که آثار من مورد توجه قرار گرفته، وجود طنز یا رگه هایی از طنز در میان نوشته هاست.خواه کتاب هایی که کاملا به عنوان اثر طنز شناخته شده و خواه کتاب هایی که درون مایه هایی از طنز در آن ها وجود داشته است. از طرف دیگر بچه ها هم به شادی و آموزش های غیر مستقیم نیاز زیادی دارند. از آن جا که طنز به صورت ریشه ای با نیش و کنایه  همراه است و به وسیله ابزار و تکنیک هایی که دارد این مسائل را مطرح می کند، خواندن اثر را لذت بخش می کند. بنابراین وجود طنز تاثیر گذاری زیادی دارد.

شما در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان رشد کرده اید. این  کانون  چه تاثیری در کودک و نوجوان امروزی دارد؟

متاسفانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به شکل امروزی اش، بخش زیادی از تاثیر خود را از دست داده است و تقریبا به صورت یک نهاد بی تاثیر فعالیت می کند. لازم است بدانیم کانون پرورش فکری نهادی است که تاسیس شده تا آموزش های غیر درسی به بچه ها بدهد و آن ها را به تفکر و پرسش وادار کند؛ اما طی سال های گذشته و بیشتر از زمانی که مسئولیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بر عهده آموزش و پرورش گذاشته شده، به تدریج از اثرگذاری اش کم شده است.

از آن جا که آموزش و پرورش به صورت مستقیم به همه بچه ها آموزش می دهد و آموزش هایی که در مدارس وجود دارد عینا برای کانون  هم تکرار می کند، از تاثیرگذاری کانون کاسته است. البته در بعضی مواقع ممکن است مربیان کانون خوب عمل کرده باشند. اما باز هم این ضعف وجود دارد.

در طنز نویسی خنداندن چه گروه سنی سخت تر است؟

اگر در طنز فقط بحث خندیدن مطرح باشد کودکان و نوجوانان راحت تر می خندند. اما در طنز نویسی مهم تر از همه این است که در عین حال که مخاطب اثر طنز را می خواند و می خندند، به تفکر وادار شود. همیشه بزرگ ترها دغدغه ها و مشکلاتشان زیاد است و ممکن است محتوای جالب و خنده دار اثر را دریافت کنند و بخندند. اما در کودک و نوجوان این طور نیست؛ آن ها دغدغه کمتری دارند و این موضوع باعث می شود که تولید محتوا برای بچه ها سخت تر باشد.

چطور طنز نویس شده اید؟ اولین طنزهایتان چه بود؟

اولین آثاری که نوشتم و در آن ها هم رگه هایی از طنز وجود داشت، «سمفونی حمام» بود و بعد از آن به دلیل رفت و آمدهایی که با کیهان بچه ها داشتم، احساس کردم فضای مجله فضایی خشک و سرد است، به خصوص که آن زمان فضای بعد از جنگ را پشت سر می گذاشتیم و فضا خشک تر از همیشه بود. به همین دلیل خیلی پیگیری کردم تا فضای طنز را به کیهان بچه ها بکشانم. در حقیقت آن موقع اصلا به صورت حرفه ای طنز نوشتن را یاد نداشتم.

اما شروع کردم به نوشتن طنز و زمانی که دیدم بچه ها از طنز هایم استقبال می کنند، ترغیب شدم تا نوشتن طنز را به صورت جدی دنبال کنم. در حقیقت این خود بچه ها بودند که من را وادار کردند تا بیشتر به نوشتن طنز فکر کنم و به آن اهمیت بدهم. من اصلا در زندگی ام آدم شوخ طبعی نیستم. به نظرم مهارت طنز نوشتن در من، به صورت یک انرژی نهفته ای بود که به وجود آمد.

شاید از نظر ظاهری آدمی اخمو و عبوس باشم اما نگاهم به مسائل روز و مسائل روزمره، رگ و ریشه هایی از طنز داشت. همیشه در گوشه ذهنم بچه ها بودند که آن ها به چه کسی می خندند و آن ها دوست دارند با چه چیزی شوخی کنند و شاید بیشتر طنز هایم را از بچه ها گرفته ام.

در پایان حدس می زنید چقدر شانس دارید جایزه نوبل ادبیات کودک را دریافت کنید؟

برای دریافت جایزه هیچ پیش بینی وجود ندارد. اما برای من همین که از کشورم یک نویسنده جزو پنج کشور برتر در حوزه ادبیات کودک و نوجوان به عنوان نامزد دریافت جایزه انتخاب شده است، خیلی خوشحالم. فارغ از جایزه همین که تلاش های چندین ساله ام دیده شده، برایم خوشحال کننده است. بیشتر از این که به دریافت جایزه فکر کنم به این موضوع توجه دارم که مغرور نشوم و همیشه فکر می کنم هنوز هیچ اتفاقی برایم نیفتاده است.

اطمینان دارم راهی که تا الان آمده ام راه درستی بوده است اما می دانم که هنوز آدم کاملی نیستم و باید رو به رشد باشم. در صورتی که جایزه را هم دریافت کنم دست از تلاش برنمی دارم و مثل همیشه تلاش می کنم آثار جذاب رو به رشد داشته باشم.

میرجانیان