کشف «تاسیسات آبراهه‌ای» در عمارت عالی قاپو

فریدون الهیاری در گفت و گو با ایسنا، در خصوص پیدا شدن شبکه تاسیساتی در طبقه چهارم عمارت عالی‌قاپو گفت: آنچه در طبقه چهارم عالی قاپو وجود دارد شبکه ای از تاسیسات است که به سمت حوض‌ها کشیده شده و در حین مرمت این شبکه یافت شده است. 

او معتقد است امکان استفاده مجدد از این تاسیسات به طور حتم وجود نخواهد داشت، اما اینکه این شبکه تاسیساتی چگونه بوده توسط باستان شناسان در حال مطالعه است، هرچند  برای این موضوع خیلی اصراری بر کاوش نداریم، چراکه در مرمت بنا به دست آمده است و سعی نداریم که بخواهیم به بدنه بنا آسیبی برسانیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در خصوص گمانه زنی ها مبنی بر اینکه آیا این آبراهه می تواند به گفته برخی از اساتید دانشگاه که اعتقاد دارند آبی از حوض های هزارجریب به سمت عالی قاپو در جریان بوده ارتباط داشته باشد یا خیر اظهار نظری نکرد و گفت: برای بررسی چنین موضوعی نیازمند مطالعه‌های بیشتری هستیم. 

پیدا شدن آبراهه ها طی دو سال اخیر در میدان نقش جهان اتفاق جدیدی نیست، یک آبراهه نیز در زیر مسجد جامع عباسی نیز پیدا شد که به قول الهیاری حالا باستان شناسان پس از کاوش و جست و جو به این جمع بندی رسیدند که این بخشی از یک شبکه بزرگ است که مسیر آب های سطحی شهر را هدایت می کرده، هرچند که آنها تصور دیگری هم دارند و آن این است که این آبراهه می تواند برای زهکشی آب بوده باشد، چون سطح آب در آن زمان در شهر اصفهان بالا بوده است.

انتقال آب از کوه صفه به عالی قاپو سندیت تاریخی ندارد

از سوی دیگر اما، علیرضا جعفری زند باستان شناس در گفت و گو با خبرنگار ایسنا معتقد است؛ اینکه اعلام می شود آبی از کوه صفه به سوی عالی قاپو می آمده سندیت تاریخی ندارد و طبق نوشته های شاردن سفرنامه نویس فرانسوی آب توسط سه پمپ دمی؛ شبیه به دم آهنگری در سه مقطع آب را به بالای عالی قاپو پمپاژ می کرده است. 

او در خصوص گزارش پیدا شدن آبراهه حین انجام مرمت در طبقه چهارم عالی قاپو گفت: پیش از انقلاب یک هیئت ایتالیایی حین بررسی حوض کف ایوان، تاسیسات آن را پیدا کرده بودند این اتفاق کشف نیست، بلکه در واقع یک بازشناسی مجددی صورت گرفته است. 

این باستان شناس معتقد است؛ در حوض عالی قاپو آب سرد و گرم جریان داشته به همین دلیل از دو لوله مسی و سفالی استفاده برای انتقال آب استفاده می شده که آب گرم توسط لوله های مسی و آب سرد توسط لوله های سفالی در حرکت بوده. یک حوض نیز در قسمت بالاتر وجود دارد که این حوض به همین شکل شبکه تاسیساتی دارد.

جعفری زند با اشاره به اینکه پمپاژ آب از گاوچاه‌ها صورت می گرفته است، گفت: آب طی سه مرحله به بالای عالی قاپو منتقل می شده است.

این باستانشناس با اشاره به آبراهه‌های مسجد جامع عباسی از حضور یک سیستم آبرسانی در بناهای دوران صفوی می گوید. او معتقد است که این آبراهه‌ها فقط مخصوص انتقال آب است و بنابراین به زهکشی ارتباطی ندارد چراکه زهکشی در آن دوران با حفر چاه در زمین های رسی اصفهان صورت می گرفته است. 

به گزارش ایسنا؛ اینکه عالی قاپو، مسجد جامع عباسی و میدان نقش جهان و آثار این چنینی هنوز پس از ۴۰۰ سال شگفتی دارند و شگفتی آفرینند نشان می دهد که نصف جهان خواندن اصفهان هیچ بیراه نبوده است.